Жұмыс бағдарламасы «Биоиндикация»

1. 
   ӘЗІРЛЕГЕН
   

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Экология және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасының аға оқытушысы

Ж.М.Нуржуманова «30» 08. 2013ж.

2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Экология және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасының отырысында

Хаттама № 1 « 04 » қыркүйек 2013ж.

Хаттама № 1 « 18 » қыркүйек 2013 ж.

оқу-әдістемелік жұмысы бойынша проректорпрофессор Г.К. Искакова

1. 
   Қолданылу саласы
   
2. 
   Нормативтік сілтемелер
   
3. 
   Жалпы ереже
   
4. 
   Оқутышының жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны.
   

6. Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы.

7. Әдебиеттер.

1. 
   Қолдану саласы
   

2. 
   Нормативтік сілтемелер
   

«Биоиндикация» пәні бойынша оқу - әдістемелік кешен құрамына енетін оқытушының жұмыс оқу бағдарламасы төмендегі құжаттар талаптарына сай осы бойынша оқу үрдістері ұйымдастыру тәртібін белгілейді:

-5В050608 «Экология» мамандығы бойынша элективті пәндер каталогі.

- СТУ 042-ГУ-4-2013 Университет стандарты «Пәнні оқу әдістемелік кешенін әзірлеу және ресімдеудің жалпы талаптары»

- ДП 042-1.01-2013 Құжат «Пәннің оқу әдістемелік кешенінің құрылымы мен мазмұны»

2. 
   Жалпы ереже
   
   1. 
      3.1 Пәндердің мазмұнының қысқаша сипаты.
      

«Биоиндикация» пәні 5В060800 «Экология» мамандығы бойынша биосфера және оның жеке бөліктерінің антропогендік әсерден болатын өзгерістердін болжау, бағалау мен бақылаудың комплексті жүйесінің негізін, қоршаған ортаны қорғау саласын оқыта отырып, жан-жақты талдауға, адамдар, өсімдік пен жануарлардың өмір сүріп отырған ортасындағы ерекшелікті ашуға арналған. Басты мәселесі биоиндикатор ретінде микроағзалар, өсімдіктер, жануарларды алуға болады. Бірақта бұлар әртүрлі тұрақтылығымен адам іс әрекетінің байланысымен және де олардың мәселесі, үлгі ретінде биоиндикацияны шешеді. Өсімдіктер шаруашылықта ортаны бұзу көрсеткіші ретінде, шаруашылықты ластау ретінде қызмет көрсетеді. Олардың салдарынан санитарлық ластану табиғатқа және адамдарға да әсері тиеді. Микроағзаларды экотоксикологиялық арқылы зерттеу маңызды, олар тез қабылдағыш биоиндикаторлар.

3.2 Пәннің оқу мақсаты:

«Биоиндикация» пәнінің мақсаты – студенттерді қоршаған ортаның ластану денгейін және тірі организмге ықпалын әртүрлі биоиндикациялық әдіспен баулау.

3.3 Пәнді оқытудың негізгі міндеттері:

Студент оқу барысында білуге міндетті

Теориялық негізін оқу, қоршаған ортаны индикаторлармен ластануын анықтау, теориялық білімін индикатор арқылы қоршаған ортаға қолдану.

- биоиндикацияның биологиялық маңызын

- қоршаған орта мониторингісінің негізгі заңдылықтарын оқыту

меңгеру:

- агробиогеоценоз ерекшелігі мен табиғат процесстерін меңгеру- биологиялық ресурстар мен су, құрлық, минералды қабаттардың сапасын төмендетпеу шараларын жоспарлау

- қоршаған орта мониторингісінің талаптарын орындау

- қоршаған орта жағдайына баға беру

тәжірибелі түрде тірі ағзалардың сыртқы ортаға асері

«Биоиндикация» пәні 5В060800 «Экология» мамандығы бойынша «Биогеохимия және экотоксикология», «Химиялық және биологиялық қауіпсіздік», «Радиациялық қауіпсіздік», «Қоршаған орта мониторингісі», «Экологиялық нормалау және сараптама» және басқа да қоршаған ортаны қорғау саласын зерттейтін ғылымдардан бастау алады.

Студент оқылатын ақпаратты қамту міндетті, алынған теориялық білімдерді және істеу білуді практикада қолдануға, бақылауға, салыстыруға міндетті; білімді маман болу керек.

1-кесте

Курс	Семестр	Кредит	Дәріс	Тәж	Зертханалық	СОӨЖ	СӨЖ	Барлығы	Қорытынбақылау
4	8	2	15	15	-	15	45	90	Емтихан

2. 
   Оқытушының жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны. (Модуль)
   

2-кесте

Тақырып атаулары және мазмұны	Сағат саны
Модуль 1. Модуль 1. Биоиндикацияға кіріспе
Дәріс сабақтары
Биоиндикацияның мақсаты мен міндеті	1
Биоиндикацияны қолдану принциптері және негізгі әдістері	2
Биоиндикация түрі материядағы ұйымдастыру деңгейінің түрлі заңдылықтары	2
Практикалық сабақтар
«Биоиндикация»: пәніне кіріспе, негізгі бағыттары, міндеті, мақсаты	2
Тірі ағзалардың биоиндикациялық зерттелуі	2
Модуль 2. Тірі ағзалар қоршаған ортаға биоиндикация ретінде
Дәріс сабақтары
Микроағзалар – қоршаған орта биоиндикаторы	1
Өсімдіктер, мүктер және қыналар – қоршаған орта биоиндикаторы	2
Омыртқасыз жануарлар биоиндикатор ретінде	2
Омыртқалы жануарлардың биоиндикаторлық реакциясы	2
Практикалық сабақтар
Микроағзалар - жер биосферасының негізгі компоненттері	2
Өсімдіктер ауа ортаның ластануының индикатор көрсеткіштері ретінде	3
Жануарлар қоршаған ортаның экологиялық жағдайының биоиндикаторы	2
Модуль 3. Қосалқы биоиндикация
Дәріс сабақтары
Биоиндикация жер асты суларының ластануы	2
Экологиялық апаттарды биологиялық сараптау	1
Практикалық сабақ
Зообентосты беткі сулардың маниторинг ретінде пайдалану	2
Биологиялық сараптаудың экологиялық апаттары	2

5 Студенттердің өздік жұмыстарның тақырыптары

5.15.1 Стресс организмнің орта факторларының шұғыл реакциясы ретінде

5.2 Микроағзалар бірлестігінің құрылымдық жағдайы және олардың антропогендік әрекетінің әсерінен өзгеруі

5.3 Ауаның ластануы қарағайлы қылқан жапырағының биоиндикация жағдайы

5.4 Судың ластануы су өсімдіктерінің популяциясының биоиндикация жағдайы

5.5Қосалғы (двустворчатых) моллюскалар пайдаланудағы биотестілер

5.6 Ландшафтығ биоиндикация маңызы. Космостық жертану

5.7 «Қоршаған орта биоиндикацияся» тақырыбына қатысты библиографиялық тізімдер

Кесте 3

Тақырып				көрнекіліктер, плакаттар		Өздік жұмысының сұрақтары		Бақылау тұрі
Дәріс сабақтары	Практикалық сабақтар	Зертханалық сабақтар
1	2	3	4		5		6
Биоиндикацияның мақсаты мен міндеті			проектор
Биоиндикацияны қолдану принциптері және негізгі әдістері	«Биоиндикация»: пәніне кіріспе, негізгі бағыттары, міндеті, мақсаты		проектор		Стресс организмнің орта факторларының шұғыл реакциясы ретінде		Ауысша Реферат
Биоиндикация түрі материядағы ұйымдастыру деңгейінің түрлі заңдылықтары	Тірі ағзалардың биоиндикациялық зерттелуі						Жазбаша жұмыс

7. Оқу-әдістемелік әдебиеттер мен қамтамасыз ету картасы.

8.1 Основная литература

8.1.1 Биоиндикация загрязнений наземных экосистем / Под ред. Р. Шуберта. – М.: Мир, 1988. – 350 с.

8.1.2 Биологический контроль окружающей среды: биоиндикация и биотестирование: учеб. пособие / под ред. О.П. Мелеховой, Е.И. Егоровой. - М.: Академия, 2007.- 288 с.

8.1.3 Карташев А.Г. Биоиндикация экологического состояния окружающей среды. – Томск: Изд-во «Водолей», 1999. – 192 с.
7.2 Қосымша әдебиеттер:

7.2.1 Бурдин К.С. Основы биологического мониторинга. – М.: МГУ, 1985. – 158 с.

7.2.2 Джусупова Д.Б. Биоремедиация объектов окружающей среды углеводородокисляющими микроорганизмами рода Pseudomonas: Автореф. дис. на соиск. учен. степ. д-ра биол. наук / Каз. нац. ун-т им. аль-Фараби. - Алматы, 2010.- 41 с. 

7.2.3 Мамирова Г.Н. Биоиндикация геоаномалий в экосистеме: Автореф. дис.... канд. биолог. наук / Казах. национал ун-т им. аль-Фараби.- Алматы, 2010.- 18 с. 

7.2.4 Филенко О.Ф. Биологические методы в контроле качества
окружающей среды // Экологические системы и приборы. - № 6. - 2007 г. – С.18-20.

7.2.5 Христофорова Н.К. Биоиндикация и мониторинг загрязнения морских вод тяжелыми металлами. – Л: Наука, 1989. - 192 с.