Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
Техникалық және кәсіби білім беру факультеті
Морфологиялық пәндер кафедрасы
«БЕКІТЕМІН»
ТжКББФ деканы
Отыншиев М.А._______
«____»________2010 ж.
ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Пән: «Анатомия»
Мамандығы: 0304000 «Стоматология»
Біліктілігі: 0304013 «Дантист»
Курс 2
Семестр: III, IV
Сағат көлемі: 162
Шымкент – 2010ж
Жұмыс бағдарламасы ҚР ДСМ 05.08.2010 жылы №604 бұйрығымен бекіткен типтік оқу бағдарламасына сәйкес құрастырылды.
Жұмыс бағдарламасы кафедра мәжілісінде талқыланды
Хаттама № ____
«_____» ________________2010ж
Кафедра меңгерушісі, профессор ___________ Сисабеков Қ.Е.
Әдістемелік кеңес мәжілісінде бекітілді.
Хаттама № ____
«_____» ________________2010ж
Әдістемелік кеңес төрайымы___________
Дайындаған оқытушы ___________________
Кіріспе
Адам анатомиясы – адам денесінің құрылысы мен тұлмысын және оның жастық, жыныстық, жекелеген ерекшелігіне байланысты дамуын зерттейтін ғылым. Анатомия тәжірибелік дәрігер, фельдшер мамандықтарына өте қажет болып саналатын қосымша клиникалық пәндердің медициналық білімінің негізгі болып саналады. Оқу барысында ағзаның жастық, жыныстық және жеке ерекшелігін қарастыру қажет.
Пәннің мақсаты: Анатомия пәнін оқу барысында адам ағзасының құрылысын оқу бас және мойында орналасқан мүшелерді тереңдетіп оқумен қабаттасады, нәтижесінде хирургиялық стоматология, бас-бет хирургиясы сияқты клиникалық пәндерді оқуға негіз қалайды.
Пәннің міндеттері:
клиникалық ұғымның дамуына бағытталған мүшелер мен жүйелердің құрылысы мен топографиясын білу негізін құрастыру;
адам мүшелері құрылымының өзара байланысы мен өзара қатынасы және қызметі жөнінде, адам ағзасының қоршаған орта жағдайларына, еңбек пен әлеуметтік факторларға байланысты біртұтастығы жөнінде ғылыми көзқарасын жетілдіру;
Физикалық бақылау және алғашқы жедел медициналық көмек көрсету әрекеттерін игеру мақсатында ағзалар мен олардың бөліктерінің орналасуы проекциясын анықтай білуді игеру;
адам ағзасы мен мәйітті биологиялық материал ретінде ұқыпты және аса құрметпен қарау;
Оқытудың соңғы нәтижелері
Студент:
Білуі тиісті:
анатомиялық препараттармен және басқа да оқу әдістемелерімен жұмыс жасаудың негізгі тәсілдерін;
қаңқа сүйектерінің ерекше белгілерін;
сүйектер байланысының түрлерін, жіктелуі және буындардың биомеханикасын;
бұлшықеттердің анатомиясын, жіктелуін, қызметін;
бас, мойын, қол мен аяқтың, кеуде, құрсақ пен жамбас ағзаларының топографиясын;
асқорыту, тыныс алу, жүрек – қантамырлар және зәр шығару жүйесі ағзаларының анатомиясын, топографиясын және олардың құрылыс ерекшеліктерін;
жұлын мен бас миының құрылысын;
сезім мүшелерінің анатомиясын;
жұлын және бас миы нервтерінің түзілуі мен қызметін, олардың нервтендіруін;
қан тамыр және лимфа жүйелерінің анатомиясы мен топографиясын;
эндокринді бездер құрылысы мен қызметін;
бас пен мойынның, дененің және аяқ – қолдың тері жамылғыларының морфофункционалдық сипаттамасын;
халықаралық анатомиялық номенклатураны латын тілінде.
Көрсете алуға тиіс:
бас сүйектері, дене және аяқ-қол сүйектеріне тән ерекшеліктерін анықтау;
анатомиялық препараттарда сүйек байланыстарының құрылымдық элементтерін тауып алу;
мәйіттен бастың, дененің және қолмен аяқтың бұлшықеттерін көрсету;
бас пен мойын, кеуде, құрсақ және жамбас қуыстарындағы ағзаларды табу;
жұлын мен бас миы бөлімдерін көрсету;
жұлын мен бас миы нервтерін көрсету;
мәйіттен бас пен мойын, кеуде, құрсақ қуысы, кіші жамбас және қол мен аяқтың қан тамырларын көрсету;
адам денесінің бетінен ағзалар мен қан тамырлар, нервтер проекциясын анықтап көрсету.
ІII- семестр
Теория тақырыптық жоспары
№
|
Тақырыптар
|
Сағат саны
|
Теориялық сабақ
|
1
|
Анатомия пәні және міндеттері. Организмдегі тіндердің, ағзалардың, жүйелердің жалпы сипаттамасы. Адам эмбриогенезінің бастапқы сатылары.
|
2
|
теория
|
2
|
Остеология. Тірек-қимыл аппаратының жалпы анатомиясы. Сүйек ағза ретінде. Сүйектің құрылысы және дамуы. Сүйектің жіктелуі. Қаңқаның дамуы мен құрылысындағы әлеуметтік және биологиялық факторлардың орны. Иық белдеуі, қолдың еркін бөлігінің құрылысы.
|
2
|
теория
|
3
|
Краниология. Бассүйектің жалпы анатомиясы және топографиясы. Адам бассүйегінің дамуы. Адам бассүйегі құрылысының жастық, жыныстық, типтік ерекшеліктері. Бет сүйектерi: жоғарғы және төменгi жақсүйектер, әлпетсүйегi, мұрын, таңдай, төменгi мұрын астаушасы, кеңсiрiк, тiласты және көз жасы сүйектерi.
|
2
|
теория
|
4
|
Артросиндесмология. Сүйектердің қосылыстары туралы түсінік. Қосылыстардың дамуы. Сүйек қосылыстарының жіктелуі.
|
2
|
теория
|
5
|
Бас, тұлға сүйектер мен қол-аяқ сүйектердің қосылыстары. Қосылыстардың жасқа, жынысқа байланысты ерекшіліктері.
|
2
|
теория
|
6
|
Миология. Бұлшықет ағза ретінде. Бұлшықеттің онтогенезде дамуы. Бұлшықеттердің жіктелуі. Бұлшықеттердің қосалқы аппараттары. Бұлшықет биомеханикасы. Бұлшықеттер мен буындарға әсер ететін сыртқы және ішкі күштер. Бас бұлшықеттері: ымдау және шайнау бұлшықеттерi, шандырлары. Мойын бұлшықеттерi мен шандырлары. Мойын топографиясы.
|
2
|
теория
|
7
|
Кеуде бұлшықеттерiмен шандырлары. Кеуде топографиясы. Көкет, оның құрылысы және қызметi. Арқа бұлшықеттерi мен шандырлары. Iш бұлшықетті. Тiк бұлшықеттiң қынабы. Iштiң ақ сызығы. Кiндiк сақинасы. Iш прессi. Шап өзегi, құрылымы.
|
2
|
теория
|
8
|
Иық белдеуiнiң және иық, бiлек, қол ұшы /басы/ бұлшықеттерi мен шандырлары. Қолдың топографиялық анатомиялық түзiлуi.
|
2
|
теория
|
9
|
Жамбас белдеуi мен аяқ ұшы бұлшықеттерi мен шандырлары. Жамбас және аяқтың топографо-анатомиялық түзiлiсi.
|
2
|
теория
|
10
|
Спланхнология. Iшкi ағзалар туралы iлiмге кiрiспе. Ас қорыту ағзаларына жалпы шолу. Ауыз қуысы, тiл, тiстер. Сiлекей бездерi. Таңдай, жұтқыншақ, Өңеш, асқазан құрылысы, топографиясы, қызметтеррі.
|
2
|
теория
|
11
|
Iшектер топографиясы, бөлiктерi, қабырғаларының құрылысы. Бауыр, өт қабы,ұйқы безi, топографиясы, құрылысы, қызметi.
Iшастар туралы түсiнiк. Iшастардың iш қуысындағы бөлiктерге сай жолы /жүрiсi/ мен топографиясы.
|
2
|
теория
|
12
|
Тыныс алу ағзаларына жалпы шолу. Сыртқы мұрын. Мұрын қуысы. Көмей, кеңірдек. Бронх: құрылысы. қызметтері.
|
2
|
теория
|
13
|
Өкпе құрылысы, қызметі. Өкпеқап, өкпеқап қойнаулары, құрылысы. Көкірекаралық.
|
2
|
теория
|
14
|
Несеп жыныс жүйесінің анатомиясы. Бүйрек, несепағар, қуық, зәр шығару өзегі құрылысы, топографиясы, қызметті. Қан айналым ерекшіліктері.
|
2
|
теория
|
15
|
Әйел және еркек жыныс ағзалары. Топографиясы құрылысы. Қызметтік және жастық ерекшелігі. Шат аралық бұлшықеттері.
|
2
|
теория
|
16
|
Ангиология. Қан тамырларының құрылысы, тармақталу мен жіктелуінің негізгі принциптері. Микроциркуляция туралы түсінік. Коллатералды қан айналымы. Жүректің топографиясы құрылысы, қызметі. Перикард. Аорта оның бөлімлері, тармақтары. Аорта доғасы. Иық-бас сабауы.
|
3
|
теория
|
17
|
Кіші және үлкен қанайналым шеңбері. Жалпы ұйқы артериясы. Сыртқы, iшкi ұйқы артериясы. Мидың артериалдық шеңберi. Кеуде құрсақ аортасы.
|
3
|
теория
|
18
|
Бұғана асты артериясы. Жұлынның қанмен жабдықталуы. Қолтық асты, иық артериялары. Шынтақ, кәрі жілік артериялары. Алақанның артериялдық доғалары.
|
3
|
теория
|
19
|
Жоғарғы қуысты вена жүйесі. Оның қалыптасу көздері, топографиясы. Мидың веналары. Ішкі сыртқы және алдыңғы мойындырық веналары жүйесі. Бұғана асты венасы. Қолдың веналары.
|
3
|
теория
|
|
Барлығы:
|
42сағ
|
|
ІII - семестр
Тәжірибелік сабақтардың тақырыптық жоспары
№
|
Тақырыптар
|
Сағат саны
|
Тәжірибелік сабақ
|
1
|
Остеология-сүйектер туралы iлiм. Тұлға сүйектерi.
Анатомиялық терминология. Негiзгi бiлiктер мен жазықтықтар туралы түсiнiк. Мойын, кеуде, бел омыртқалары. Сегiзкөз, құйымшақ, қабырғалар мен төстiң құрылысы. Тұлға сүйектерiн қолмен сипап табу.
|
2
|
Тәжірибелік
|
2
|
Қол-аяқ сүйектерi.
Иық белдеуi сүйектерiнiң құрылысы: бұғана, жауырын. Қол сүйектерiнiң еркiн бөлiгiнiң құрылысы: тоқпан жiлiк, бiлек сүйектерi мен қол ұшы /басы/ сүйектерi.
Аяқ сүйектерiнiң құрылысы: жамбас сүйек, ортан жiлiк, сирақ, аяқ ұшы /басы/ сүйектерiнiң құрылысы.
|
2
|
Тәжірибелік
|
3
|
Краниология. Бас қаңқасы сүйектерi.
Бассүйектерiнiң құрылысы, оның ми /мисауыт/ және бет сүйектерiне бөлiнуi. Маңдай, төбе, шүйде, торлы сүйектердiң құрылысы. Самай және сына тәрiздi сүйектерiнiң құрылысы. Самай сүйегiнiң өзектерi.
|
2
|
Тәжірибелік
|
4
|
Артросиндесмология. Тұлға сүйектерiнiң қосылысы. Омыртқа бағанасы. Кеуде торы. Омыртқа бағанасының бас сүйекпен қосылысы. Шықшыт буыны. қол белдеуi сүйектерiнiң өзара және тұлғамен қосылыстары. Иық, шынтақ және кәрi жiлiк-бiлезiк буыны, қол ұшы /басы/ буындары.
|
2
|
Тәжірибелік
|
5
|
Жамбас белдеуi сүйектерiнiң қосылыстары; сегiзкөз, мықын, шат симфизi, ұршық буыны. Жамбас астауы, оның өлшемдерi. Тiзе буыны, сирақ сүйектерiнiң қосылыстары. Сирақ-асық буыны, аяқ ұшы /басы/ сүйектерiнiң қосылыстары.
|
2
|
Тәжірибелік
|
6
|
Остеология, краниология және артросиндесмология бойынша қорытынды сабақ.
|
2
|
Тәжірибелік
|
7
|
Миология. Бас бұлшықеттері: ымдау және шайнау бұлшықеттерi, шандырлары. Мойын бұлшықеттерi мен шандырлары. Мойын топографиясы.
|
2
|
Тәжірибелік
|
8
|
Кеуде бұлшықеттерiмен шандырлары. Кеуде топографиясы. Көкет, оның құрылысы және қызметi. Арқа бұлшықеттерi мен шандырлары..
|
2
|
Тәжірибелік
|
9
|
Iш бұлшықеттерi. Тiк бұлшықеттiң қынабы. Iштiң ақ сызығы. Кiндiк сақинасы. Iш прессi. Шап өзегi, құрылымы
|
2
|
Тәжірибелік
|
10
|
Иық белдеуiнiң және иық, бiлек, қол ұшы /басы/ бұлшықеттерi мен шандырлары. Қолдың топографиялық анатомиялық түзiлуi.
|
2
|
Тәжірибелік
|
11
|
Жамбас белдеуi мен аяқ ұшы бұлшықеттерi мен шандырлары. Жамбас және аяқтың топографо-анатомиялық түзiлiсi.
|
2
|
Тәжірибелік
|
12
|
Миология бойынша қорытынды сабақ.
|
2
|
Тәжірибелік
|
13
|
Спланхнология-iшкi ағзалар туралы iлiм. Ас қорыту жүйесi.
Ас қорыту ағзаларына жалпы шолу. Ауыз қуысы, тiл, тiстер. Сiлекей бездерi. Таңдай, жұтқыншақ, өңеш, асқазан құрылысы, топографиясы, қызметтерi.
|
2
|
Тәжірибелік
|
14
|
Iшектер топографиясы, бөлiктерi, қабырғаларының құрылысы. Бауыр, өт қабы ,ұйқы безi, топографиясы, құрылысы, қызметi.
Iшастар туралы түсiнiк. Iшастардың iш қуысындағы бөлiктерге сай жолы /жүрiсi/ мен топографиясы.
|
2
|
Тәжірибелік
|
15
|
Ас қорыту ағзалары бойынша қорытынды сабақ.
|
2
|
Тәжірибелік
|
16
|
Тыныс алу жүйесі ағзаларының жалпы сипаттамасы. Сыртқы мұрын. Мұрын жанындағы қойнаулар. Көмекей, құрылысы, топографиясы, қызметтері. Кеңірдек, бронхтар, құрылысы, топографиясы.
|
2
|
Тәжірибелік
|
17
|
Өкпе, құрылысы, топографиясы, қызметі. Өкпеқап, оның қойнаулары. Көкірекаралық.
|
2
|
Тәжірибелік
|
18
|
Бүйректер, құрылысы, топографиясы. Қан айналым ерекшліктері. Несеп шығаратын жолдарының анатомиясы: несепағар, қуық, несеп шығаратын өзек құрылысы, топографиясы.
|
3
|
Тәжірибелік
|
19
|
Еркек және әйел жыныс ағзалары, топографиясы, құрылысы. Жастық ерекшеліктері мен функциональдық маңызы. Аралық бұлшықеттері мен фасциялары. Қорытынды сабақ.
|
3
|
Тәжірибелік
|
|
Барлығы:
|
40сағ
|
|
ІV- семестр
Теория тақырыптық жоспары
№
|
Тақырыптар
|
Сағат саны
|
Теориялық сабақ
|
1
|
Лимфа жүйесі. Лимфа капиллярлары, тамырлары, сабаулары, арналары, өткелдері. Олардың топографиясы. Дененің жекелеген бөліктерінің лимфа жүйесі. Көкбауыр.
|
2
|
теория
|
2
|
Нерв жүйесі туралы ілім – НЕВРОЛОГИЯ. Жұлын құрылысы, топографиясы. Сұр зат, құрылысы. Түбіршіктер, түйіндер. Жұлынның ақ заты. Сегементастылық және сегментүстілік аппараттары. Жұлын қабықтары.
|
2
|
теория
|
3
|
Мидың жалпы сипаттамасы.12 жұп ми нервтері. Олардың ми мен бас сүйек негізінен шығатын жерлері. Ми сыңарларының жүлгелері мен иірімдері. Мидың қабықшалары, қойнаулары, өсінділері, қабықша –аралық қойнаулары.
|
2
|
теория
|
4
|
Артқы ми. Сопақша ми және оның құрылысы. Көпір, оның топографиясы, құрылысы. Мишық: пішіні, құрылысы, топографиясы. Мишықтың аяқшалары, Ромб тәрізді шұңқыршақ ІҮ қарынша. Ми нервтері ядроларының топографиясы. Өткізгіш жолдары.
|
2
|
теория
|
5
|
Ортаңғы ми. Төрт төмпешік. Ми аяқшалары. Ядролары мен өткізгіш жолдары. Мидың су құбыры. Аралық ми. Таламенцелофон және гипоталамус. Гипоталамус аймағының вегетативтік ядролары. Үшінші қарынша.
|
2
|
теория
|
6
|
Соңғы ми. Мидың жолдары. Алдыңғы дәнекер. Сүйелді дене. Күмбез, гипокамп, ішкі капсула. Базальді /негіздік/ ядролар, латеральді қарыншалар, иістік ми. Өткізгіш жолдары
|
2
|
теория
|
7
|
Ми нервтерi. үшкiл нерв/V-жұп/. Бiрiншi, екiншi, үшiншi тармақтары. Нервтендiру аймақтары, вегетативтiк түйiндермен байланысы.
|
2
|
теория
|
8
|
Бет нервi /VII-жұп/. Тiл-жұтқыншақ нервi /IX-жұп/. Кезбе нерв /X-жұп/. Қосалқы нерв /XI-жұп/. Тiласты нервi /XII-жұп/. Топографиясы, ядросы. Нервтендiру аймақтары
|
2
|
теория
|
9
|
Жұлын нервтерi. Артқы тармақтары. Көкiрек нервтерiнiң алдыңғы тармақтары. Мойын өрiмi. Нервтендiру аймақтары Иық өрiмi. Ұзын, қысқа тармақтары.
|
2
|
теория
|
10
|
Бел өрiмi. Сегiзкөз, құйымшақ өрiмдерi. Нервтендіру аймақтары.
|
2
|
теория
|
11
|
Вегетативтік нерв жүйесі құрылысының жалпы принциптері. ВНЖ-нің парасимпатикалық бөлімі.
|
2
|
теория
|
12
|
Эндокриндік ағзалардың морфофункционалдық анатомиясы, топографиясы.
|
2
|
теория
|
13
|
Иммундық жүйе ағзалары. Құрылысы, топографиясы, қызметтері.
|
2
|
теория
|
14
|
Көру мүшесі, құрылысы, қызметі. Көздің аккомодациялық аппараты.
|
2
|
теория
|
15
|
Көздің қосалқы мүшелері. Көз жастық аппараты. Көру анализаторының өткізгіш жолдары мен орталықтары.
|
3
|
теория
|
16
|
Есту мүшесі. Құрылысы. Өткізгіш жолдары мен орталықтары.
|
3
|
теория
|
17
|
Тепе-теңдік. Құрылысы. Өткізгіш жолдары.
|
3
|
теория
|
18
|
Дәм және иiс сезу мүшелерi. өткiзгiш жолдары мен орталықтары. Терi және оның туындылары. Қорытынды сабақ.
|
3
|
теория
|
|
Барлығы
|
40 сағ
|
|
ІV- семестр
Тәжірибелік сабақтардың тақырыптық жоспары
№
|
Тақырыптар
|
Сағат саны
|
Тәжірибелік сабақ
|
1
|
Ангиология. Тамырлар жүйесінің жалпы анатомиясы. Жүрек оның камерлары. Жүрек қабырғаларының құрылысы. Перикард. Жүрек топографиясы. Кіші қан айналу шеңберінің артериялары. Үлкен қан айналу шеңберінің артериялары. Аорта, оның бөлімдері, тармақтары. Аорта доғасы. Иық-бас сабауы.
|
2
|
Тәжірибелік
|
2
|
Жалпы ұйқы артериясы. Сыртқы, iшкi ұйқы артериясы. Мидың артериалдық шеңбері.
|
2
|
Тәжірибелік
|
3
|
Бұғана асты артериясы. Жұлынның қанмен жабдықталуы. Қолтық асты, иық артериялары. Шынтақ, кәрі жілік артериялары. Алақанның артериялдық доғалары.
|
2
|
Тәжірибелік
|
4
|
Кеуде және құрсақ аортасының тармақтары. Париетальды, висцеральды тармақтары.
|
2
|
Тәжірибелік
|
5
|
Жалпы, iшкi және сыртқы мықын артериялары. Тақым артериясы. Сирақ және аяқ басы артериялары. Артерия тамырлары бойынша қорытынды сабақ
|
2
|
Тәжірибелік
|
6
|
Жоғарғы қуысты вена жүйесі. Оның қалыптасу көздері, топографиясы. Мидың веналары. Ішкі сыртқы және алдыңғы мойындырық веналары жүйесі. Бұғана асты венасы. Қолдың веналары.Сыңар және жартылай сыңар веналары. Тұлға қабырғаларының веналары. Омыртқа өрімдері.
|
2
|
Тәжірибелік
|
7
|
Төменгі қуысты вена жүесі. Оның қалыптасу көздері. Жалпы, ішкі, сыртқы мықын веналары. Аяқ веналары. Қақпа венасы. Оның қалыптасу көздері. Кава –кавальді және порто-кавальді анастомоздар.
|
2
|
Тәжірибелік
|
8
|
Лимфа жүйесі. Лимфа капиллярлары, тамырлары, сабаулары, арналары, өткелдері. Олардың топографиясы. Дененің жекелеген бөліктерінің лимфа жүйесі. Көкбауыр. Вена және лимфа тамырлары бойынша қорытынды сабақ.
|
2
|
Тәжірибелік
|
9
|
Нерв жүйесі туралы ілім – НЕВРОЛОГИЯ. Жұлын құрылысы. Сұр зат, құрылысы. Түбіршіктер, түйіндер. Жұлынның ақ заты. Сегементастылық және сегментүстілік аппараттары. Жұлын қабықтары.
|
2
|
Тәжірибелік
|
10
|
Артқы ми. Сопақша ми, көпір, мишық аяқшалары, құрылысы, топографиясы, Ромб тәрізді шұңқыршақ ІҮ-қарынша. Ми нервтері, ядроларының топографиясы. Өткізгіш жолдары.
|
2
|
Тәжірибелік
|
11
|
Ортаңғы ми. Төрт төмпешік. Ми аяқшалары. Ядролары мен өткізгіш жолдары. Мидың су құбыры. Аралық. Таламенцелофон және гипоталамус. Гипоталамус аймағының вегетативтік ядролары. Үшінші қарынша. Қорытынды сабақ.
|
2
|
Тәжірибелік
|
12
|
Бас ми нервтерi. І, ІІ, ІІІ, ІV, VI жұптар, үшкiл нерв/V-жұп/оның бiрiншi, екiншi, үшiншi тармақтары. Нервтендiру аймақтары, вегетативтiк түйiндермен байланысы.
|
2
|
Тәжірибелік
|
13
|
Бет нервi /VII-жұп/. Тiл-жұтқыншақ нервi /IX-жұп/. Кезбе нерв /X-жұп/. Қосалқы нерв /XI-жұп/. Тiласты нервi /XII-жұп/. Топографиясы, ядросы. Нервтендiру аймақтары.
|
2
|
Тәжірибелік
|
14
|
Вегетативті нерв жүйесі құрылысының жалпы принциптері. ВНЖ-нің симпатикалық бөлімі. Қорытынды сабақ.
|
2
|
Тәжірибелік
|
15
|
Эндокриндік ағзалардың морфофункционалдық анатомиясы, топографиясы. Иммундық жүйенің морфофункционалдық анатомиясы, топографиясы.
|
3
|
Тәжірибелік
|
16
|
Көру мүшесі, құрылысы, қызеті. Көздің аккомодациялық аппараты. Көздің қосалқы мүшелері. Көз жастық аппараты. Көру анализаторының өткізгіш жолдары мен орталықтары
|
3
|
Тәжірибелік
|
17
|
Есту мүшесі. Құрылысы. Өткізгіш жолдары мен орталықтары. Тепе-теңдік. Құрылыс. Өткізгіш жолдары.
|
3
|
Тәжірибелік
|
18
|
Дәм және иiс сезу мүшелерi. Өткiзгiш жолдары мен орталықтары. Терi және оның туындылары. Қорытынды сабақ.
|
3
|
Тәжірибелік
|
|
Барлығы:
|
40сағ
|
|
3.Мазмұны.
І. Тарау Кіріспе.
1.1 Анатомия пәні және міндеттері. Организмдегі тіндердің, ағзалардың, жүйелердің жалпы сипаттамасы. Адам эмбриогенезінің бастапқы сатылары.
2.Тарау Остеология. Артрология
2.1 Остеология. Тірек-қимыл аппаратының жалпы анатомиясы. Сүйек ағза ретінде. Сүйектің құрылысы және дамуы. Сүйектің жіктелуі. Қаңқаның дамуы мен құрылысындағы әлеуметтік және биологиялық факторлардың орны. Тұлға және қол-аяқ сүйектерінің құрылысы.
2.2 Краниология. Бассүйектің жалпы анатомиясы және топографиясы. Адам бассүйегінің дамуы. Адам бассүйегі құрылысының жастық, жыныстық, типтік ерекшеліктері.Бас қаңқасы сүйектерінің құрылысы.
2.3. Артросиндесмология. Сүйектердің қосылыстары туралы түсінік. Қосылыстардың дамуы. Сүйек қосылыстарының жіктелуі.
2.4 Бас, тұлға сүйектері мен қол сүйектерінің қосылыстары.
2.5 Жамбас белдеуі, аяқ сүйектерінің қосылыстары.
2.6 Қорытынды сабақ.
3.Тарау Миология.
3.1. Миология. Бұлшықет ағза ретінде. Бұлшықеттің онтогенезде дамуы. Бұлшықеттердің жіктелуі. Бұлшықеттердің қосалқы аппараттары. Бұлшықет биомеханикасы. Бұлшықеттер мен буындарға әсер ететін сыртқы және ішкі күштер. Көлденең жолақты, бiрыңғай салалы бұлшықеттер, құрылыстары және қызметтiк ерекшелiктерi. Бас бұлшқеттер: ымдау және шайнау бұлшықеттерi, шандырлары. Мойын бұлшықеттерi мен шандырлары. Мойын топографиясы.
3.2 Кеуде бұлшықеттерiмен шандырлары. Кеуде топографиясы. Көкет, оның құрылысы және қызметi. Арқа бұлшықеттерi мен шандырлары. Iш бұлшықеттерi. Тiк бұлшықеттiң қынабы. Iштiң ақ сызығы.
Кiндiк сақинасы. Iш прессi. Шап өзегi, құрылымы.
3.3 Иық белдеуiнiң және иық, бiлек, қол ұшы /басы/ бұлшықеттерi мен шандырлары. Қолтық шґңқыры. Қолдың топографиялық анатомиялық түзiлуi.
3.4 Жамбас белдеуi мен аяқ ұшы бұлшықеттерi мен шандырлары. Жамбас және аяқтың топографо-анатомиялық түзiлiсi.
3.5 Қорытынды сабақ.
4. Тарау Ас қорыту жүйесі.
4.1 Спланхнология. Iшкi ағзалар туралы iлiмге кiрiспе. Ас қорыту ағзаларына жалпы шолу. Ауыз қуысы, тiл, тiстер. Сiлекей бездерi. Таңдай, жұтқыншақ, өңеш, асқазан құрылысы, топографиясы, қызметтерi.
4.2 Iшектер топографиясы, бөлiктерi, қабырғаларының құрылысы. Бауыр, өт қабы ,ұйқы безi, топографиясы, құрылысы, қызметi.
Iшастар туралы түсiнiк. Iшастардың iш қуысындағы бөлiктерге сай жолы /жүрiсi/ мен топографиясы.
4.3. Қорытынды сабақ.
5. Тарау. Тыныс алу жүйесі.
5.1 Тыныс алу ағзаларына жалпы сипаттама. Сыртқы мұрын, мұрын қуысы, көмей, кеңірдек, бронхтар. Топографиясы, құрылысы.
5.2 Өкпе, құрылысы, топографиясы, қызметі. Өкпеқап. Өкпеқап қойнаулары. Көкірекаралық.
6. Тарау. Несеп жүйесі.
6.1 Бүйрек. Құрылысы, топографиясы. Қанайналым ерекшелігі. Несеп шығару ағзаларының анатомиясы: несепағар, қуық, зәр шығару өзегі.
7. Тарау. Жыныс жүйесі.
7.1 Әйел және еркек жыныс ағзалары. Жастық, қызметтік ерекшелігі. Қорытынды сабақ.
8. Тарау. Жүрек қан тамырлар жүйесі.
8.1 Ангиология. Қан тамырларының құрылысы, тармақталу мен жіктелуінің негізгі принциптері. Микроциркуляция туралы түсінік. Коллатералды қан айналымы.Жүрек, жүрек камералары. Жүрек қабырғасының құрылысы. Перикард, жүрек топографиясы.
8.2. Кіші және үлкен қанайналым шеңберінің артериялары. Қолқа, бөлімдері, доғасы.Иық-бас сабауы. Жалпы ұйқы артериясы. Сыртқы, iшкi ұйқы артериясы. Мидың артериалдық шеңберi. Кеуде, құрсақ аортасы.
8.3 Бұғана асты артериясы. Жұлынның қанмен жабдықталуы. Қолтық асты, иық артериялары. Шынтақ, кәріжілік артериялары. Алақанның артериялық доғалары.
8.4 Жоғары қуысты вена жүйесі. Оның қалыптасу көздері, топографиясы. Мидың веналары. Ішкі сыртқы және алдыңғы мойындырық веналары жүйесі. Бұғана асты венасы. Қолдың веналары. Төменгі қуысты вена жүйесі, қалыптасу көздері. Аяқ веналары. Қақпа венасы. Кава-кавальды, порто-кавальды анастомоздар.
8.5 Лимфа жүйесі. Лимфа капиллярлары, тамырлары, сабаулары, арналары,өткелдері. Олардың топографиясы. Дененің жекелеген бөліктерінің лимфа жүйес. Көкбауыр. Қорытынды сабақ.
9. Тарау Нерв жүйесі.
9.1 Неврология. Орталық нерв жүйесі. Жұлын құрылысы. Сұр зат, ішкі құрылысы. Түбіршіктер, түйіндер. Жұлынның ақ заты. Сегментарлық және сегментүстілік аппараттар. Жұлын қабықтары.
9.2 Мидың жалпы сипаттамасы. ХІІ жұп ми нервтері. Олардың ми мен бас сүйек негізінен шығатын жерлері. Ми сыңарлары мен иірімдері.Мидың қабықтары, қойнаулары, өсінділері, қабықша аралық қойнаулары.
9.3 Артқы ми. Сопақша ми және оның құрылысы. Көпір, оның топографиясы, құрылысы. Мишық:пішіні, құрылысы, топографиясы. Мишықтың аяқшалары. Ромб тәрізді шұнқыршақ, ІV қарынша. Ми нервтері, ядроларының топографиясы. Өткізгіш жолдары.
9.4 Ортаңғы ми.төрт төмпешік, ми аяқшалары. Ядролары және өткізгіш жолдары. Ми суқұбыры, құрылысы. Аралық ми. Таламенцефалон және гипоталамус. Вегетативті ядролары. Үшінші қарынша.
9.5. Соңғы ми Мидың өткізгіш жолдары. Алдыңғы дәнекер. Сүйелді дене. Күмбез, гипокамп,ішкі капсула. Базальді (негіздік) ядорлар, латеральді қарыншалар, иістік ми. Қорытынды сабақ.
9.6 Ми нервтерi.Үшкiл нерв/V-жұп/. Бiрiншi, екiншi, үшiншi тармақтары. Нервтендiру аймақтары, вегетативтiк түйiндермен байланысы.
9.7 Бет нервi /VII-жұп/. Тiл-жұтқыншақ нервi /IX-жұп/. Кезбе нерв /X-жұп/. Қосалқы нерв /XI-жұп/. Тiласты нервi /XII-жұп/. Топографиясы, ядросы. Нервтендiру аймақтары.
9.8 Жұлын нервтерi. Артқы тармақтары. Көкiрек нервтерiнiң алдыңғы тармақтары. Мойын өрiмi. Нервтендiру аймақтары Иық өрiмi. ұзын, қысқа тармақтары.
9.9 Бел өрiмi. Сегiзкөз, құйымшақ өрiмдерi. Нервтендіру аймақтары.
9.10 Вегетативті нерв жүйесі құрылысының жалпы принциптері. ВНЖ-нің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімі. Қорытынды сабақ.
10. Тарау.Эндокринді және иммунды жүйе.
10.1 Эндокриндік ағзалардың морфофункционалдық анатомиясы, топографиясы.
10.2 Иммундық жүйенің ағзалары. Құрылысы, топографиясы және қызметтері.
11.Тарау Сезім мүшелері.
11.1 Көру мүшесі, құрылысы, қызметі. Көздің аккомодациялық аппараты
11.2 Көздің қосалқы мүшелері Көз жастық аппараты. Көру анализаторының өткізгіш жолдары мен орталықтары
11.3 Есту мүшесі. Құрылысы. Өткізгіш жолдары мен орталықтары.
11.4 Тепе-теңдік ағзалар. Құрылысы. Өткізгіш жолдары.
11.5 Дәм және иiс сезу мүшелерi. Өткiзгiш жолдары мен орталықтары. Терi және оның туындылары. Қорытынды сабақ.
4. Оқу-әдістемелік жабдықталуы:
Ұсынылатын әдебиет:
1. Рақышев А.Р. адам анатомиясы І,ІІ том 2004
2. Рақышев А.Р. Адам анатомиясының атласы, І,ІІ,ІІІ том. Алматы: «Кітап», 2006.
3. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І,ІІ,ІІІ,ІV том. Астана: «Фолиант», 2005.
1. Тебенов М.Е. Адам анатомиясы (ас қорыту және тыныс алу жүйесі). Оқу құралы Қарағанды., 1993.
2. Нұрмұхамбетова Б.Н. Лимфа жүйесінің функционалдық анатомиясы. Оқу құралы. Алматы, 2007.
Көрнекі және техникалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, муляждар, планшеттер, плакаттар, торс, тест тапсырмалары, жағдайлық есептер, сөзжұмбақ, компьютерлер, интерактивті тақта, мультимедиялық құрылғы және т.б.
Тест: 720 сұрақ.
Остеология бойынша – 75, краниология бойынша – 23, артросиндесмология бойынша- 36, миология бойынша – 79, ас қорыту жүйесі бойынша – 63, тыныс алу жүйесі бойынша -36, несеп жүйесі бойынша – 46, жыныс жүйесі бойынша – 36, жүрек қантамыр жүйесі бойынша – 217, нерв жүйесі бойынша – 61, эндокриндік және иммундық жүйе бойынша – 23, сезім ағзалары бойынша – 25.
5. 2011-2012 оқу жылының жұмыс бағдарламасына енгізілген өзгертулер мен қосымшалар
2011-2012 оқу жылының жұмыс бағдарламасына өзгертулер енгізілген жоқ.
Жұмыс бағдарламасы қайта қаралды және енгізілген өзгертулер кафедра мәжілісінде бекітілді. «____»________2011ж. №____ хаттама
Кафедра меңгерушісі, профессор ____________ Сисабеков Қ.Е.
Енгізілген өзгертулер ТжКББФ деканымен келісілген:
____________________________ Отыншиев М.А.
«____»________2011ж.
Әдістемелік кеңес төрайымы:
____________________________ Джуманкулова Н.Р.
«____»________2011ж.
5. 2012-2013 оқу жылының жұмыс бағдарламасына енгізілген өзгертулер мен қосымшалар
2012- 2013 оқу жылының жұмыс бағдарламасына өзгертулер енгізілген жоқ.
Жұмыс бағдарламасы қайта қаралды және енгізілген өзгертулер кафедра мәжілісінде бекітілді. «____»________20 12ж. №____ хаттама
Кафедра меңгерушісі, профессор ____________ Сисабеков Қ.Е.
Енгізілген өзгертулер ТжКББФ деканымен келісілген:
____________________________ Отыншиев М.А.
«____»________2012ж.
Әдістемелік кеңес төрайымы:
____________________________ Джуманкулова Н.Р.
«____»________2012ж.
5. 2014-2015 оқу жылының жұмыс бағдарламасына енгізілген өзгертулер мен қосымшалар
Жұмыс бағдарламасына өзгертулер енгізілген жоқ.
Жұмыс бағдарламасы қайта қаралды және енгізілген өзгертулер кафедра мәжілісінде бекітілді. «____»________20 ж. №____ хаттама
Кафедра меңгерушісі, профессор ____________ Сисабеков Қ.Е.
Енгізілген өзгертулер ТжКББФ деканымен келісілген:
____________________________ Отыншиев М.А.
«____»________20 ж.
Әдістемелік кеңес төрайымы:
____________________________ Джуманкулова Н.Р.
«____»________20 ж.
Достарыңызбен бөлісу: |