Жұмыс бағдарламасы пму ұс н 18. 3/30 Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі

Бейорганикалық химия пәнінен

ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Оқу жұмыс бағдарламасы 5В072000- Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы мамандығы бойынша ҚР МЖМБС 5.04.019 - 2011 Мемлекеттік жалпы міндетті стандарты және типтік оқу жоспары 2012 ж. №138 бұйрық «___ » _____негізінде құрастырылған

2012 ж. «___ » _________ №__ хаттама

OӘК төрағасы Р.Ж.Нургожин 2012ж. «__» __
КЕЛІСІЛДІ:

Факультет деканы К._К. Ахметов 2012 ж. «__ _» __

құпталған

ОӘБ бастығы _____________ Варакута А.А. 2012 ж «___»__________

2012 ж «____»_______,№___хаттама

- химиялық қосылыстардың бір-біріне айналуын және осы процестің тереңдігіне әсер ететін

- маңызды қосылыстардың типтерінің химиялық технологисында қолдануын;
уйрену қажет:

• 
  әр түрлі есептерді шығара білу;
  
• 
  атом құрылысы негізінде заттардың, элементтердің қасиеттеріне болжам жасау;
  
• 
  лабораториялық экспериментті жоспарлап, жүргізіп, қорытынды шығара білу;
  
• 
  алынған мәліметтерді өндеп және олардың нәтижелері бойынша химиялық процестердің заңдылыктарын қорытындылау
  

- бейорганикалық қышқылдар, негіздер, тұздардың химиялық технологиясы

Пәннің тақырыптық жоспары

Нысан ПМУҰСН 7.18.3/30

4.1 Пәннің тақырып жоспары

1.1. Физикалық бірліктердің халықаралық жүйесі және оның бейорганикалық химияда қолданылуы.

CU жүйесінің негізгі бірліктері: масса, көлем және заттың тығыздығы қысым, энергетикалық шамалар.

1.2 Атом молекулалық ілім. Атомдық массаның қазіргі жүйесі изотоптар және изобарлар. Атомдық масса және изотоптың массалық саны. Элементтің изотоптық құрамы. Жай және күрделі заттар. Молекулалық масса. Жеке заттар және олардың қоспалары. Таза заттардың химиялық классификациясы.

1.3. Химиялық реакциялардың стехиометриясы. Стехиометрия теңдеулері. Моль-зат мөлшерінің өлшемі. Эквивалент, эквиваленттің молярлы массасы туралы түсінік эквиваленттік фактор. Эквиваленттер заңы.

1.4 Бейорганикалық заттардың қазіргі номенклатурасы. Химиялық элементтер. Жай заттар, иондар. Қосылыстардың әртүрлі кластары қышқылдар және олардың тұздары, оксидтер комплексті қосылыстар.

2.1. Атом құрылысы. Кванттық механика туралы түсінік. Атомдағы электрондардың кванттық энергиясы. Электронның екі жақтылық қасиеті. Шредингер теңдеуі. Толқындық функция. Электрондық тығыздық. Квант сандары олардың физикалық мәні. Элементтер спині s^-, p^-, d^-, f^- атомдық орбитальдары. Көп электронды атомдар. Паули принципі. Электрон қабатындағы электрондардың максимал саны. Хунд ережесі. Көп электронды атомдағы электрондардың энергетикалық деңгейдегі және деңгейшедегі орналасу реті. Атомдардың магнитті және энергетикалық сипаттамасы.

2.2. Д.И.Менделеевтің периодтық системасы. Периодтық заңның қазіргі анықтамасы. Периодтық системаның структурасы: периодтар, топтар, топшалар. Клечовский ережесі. Негізгі және қосымша топшалардағы лантаноид және актиноидтардың электрондық құрылысының ерекшеліктері s^-, p^-, d^-, f^- элементтер. Элементтер қасиеттерінің периодты өзгеруі (вертикальды, горизонталды және диоганалды периодтылық).

2.3 Коваленттік байланыс.

Валенттік байланыс әдісі. Коваленттік байланыстың қасиеті: бағытталуы және қанығуы. Коваленттік байланыстың түзілу механизмі (алмасу, донорлы-акцепторлық). Коваленттік байланыстың характеристикасы: ұзындығы, мықтылығы, байланыс бұрыштары. Күрделі молекуладағы орташа байланыс энергиясын есептеу туралы түсінік. Молекуладағы атомдардың эффективті заряды. Диполь моменті.

Екі атомды молекуладағы потенциалды энергияның қисығы. Валентті байланыс әдісінің негізгі ережелері. Элементтің валенттілігі. Толқынды функциялардың беттесуі. Мысалы: sp^-, sp² sp^-3 гибридбелу. d орбитальдардың қатысуымен болатын гибридтелу. δ- және π- байланыстардың түзілуі. Делокализацияланған π - байланыс.

Молекулалық орбитальдар әдісі. Молекулалық орбитальдар әдісінің негізгі ережелері. М.О. энергетикалық диаграммасы. Байланыстырушы, байланыстырушы емес және босаң орбитальдар. Екі атомды молекуладағы МО толтыру реті, МО әдісі бойынша екі атомды молекуладағы байланыс ұзындығы және энергиясының өзгеру заңдылығын түсіндіру. Электронның спинінің заттың магнитті қасиетіне әсері. МО әдісі бойынша молекуланың және ионның магнитті қасиетін түсіндіру.

2.4. Иондық байланыс. Иондық байланыстың қанықпауы және бағытталмауы. Иондардың электростатикалық әсерлеуі. Иондардың поляризациясының электрондық структураға, зарядқа және ионның радиусына байланыстылығы. Иондардың поляризациясының заттардың қасиетіне балқу температурасына тұрақтылыққа байланыстылығы.

2.5. Молекулааралық әсерлесу.

Молекулааралық күштердің табиғаты. Молекулааралық әсерлесудің энергиясы. Сутектік байланыс. Молекулааралық және молекулаішіндік, симметриялық және ассиметриялық сутектік байланыс. Байланыс энергиясы және ұзындығы.

2.6. Конденсациялық жағдайдағы заттың құрылысы. Қатты, сұйық, газ тәріздес, плазмалық күйде олардың ерекшеліктері. Кристалдық күй. Изоморфизм, полиморфизм. Кристалдық тордың түрлері (атомдық, молекулалық, иондық, металдық). Әртүрлі кристалдық тордағы бөлшектердің арасындағы байланыстың табиғаты. Сұйық және аморфты күй, олардың ерекшеліктері.

Тақырып 3.Заттардың әрекеттесуі

3.1. Химиялық термодинамика элементтері.

Ішкі энергия және энтальпия. Экзо- және эндотермиялық реакциялар. Термохимиялық теңдеулер. Стандарты жағдай туралы түсінік. Заттардың стандартты түзілу энтальпиясы. Гесс заңы және оның салдары. Химиялық реакциялардың энтальпиясын молекуладағы байланыс энергиясын атомдану энтальпиясының жану энтальпиясын, еру энтальпиясын және т.б., Энтропия. Абсолютті энтропия және зат құрылысы. Әртүрлі процестегі энтропияның өзгерісі.

3.2. Химиялық тепе-теңдік. Шын және шамалас тепе-теңдік, олардың белгілері. Химиялық тепе-теңдік қатынасы, Гиббс энергиясы, оның энтропиямен байланысы. Гиббс энергиясының тепе-теңдік константасымен байланыстылығы. Гомогенді және гетерогенді жүйедегі тепе-теңдік. _∆G және _∆G⁰ арасындағы байланыс. Өздігінен жүретін процестердің критериі. Ле-Шателье принципі.

3.3. Химиялық реакция жылдамдығы. Химиялық кинетика туралы түсінік. Бір сатылы және көп сатылы реакциялар. Реакциялардың классификациясы. Тізбекті және параллельді реакциялар. Әсер етуші массалар заңы, реакция жылдамдығының констансары. Реакцияның молекулалығы. Реакция жылдамдығының температураға байланыстылығы. Тізбекті реакция туралы түсінік.

Гомогенді және гетерогенді катализ туралы түсінік өндірістегі каталитикалық процестер.

3.4. Тотығу-тотықсыздану процестері. Тотығу дәрежесі. Тотықтырғыштар және тотсықсыздандырғыштар. Тотығу-тотықсыздану реакциясының классификациясы. Тотығу-тотықсыздану реакциясының теңдеуін құрастыру. Тотығу-тотықсыздану процесінің жүру бағытына температурасының реагенттердің концентрациясының, олардың табиғатының, ортаның және басқа жағдайлардың әсері. Тотығу-тотықсыздану эквиваленті.
Тақырып 4. Ерітінділер

4.1. Ерітінділердің түзілуі.. Ерітінділердің конценрациясын анықтау тәсілдері: массалық және көлемдік. Массалық процент. Моляльдық. Мольдық үлес. Молярлы және эквивалентті концентрация. Титр. Ерігіштік. Ерігіштікке әртүрлі факторлардың әсері. Сұйытылған бейэлектролит ерітінділерінің қасиеті. Ерітіндінің үстіндегі будың қысымы – Раульдің бірінші заңы. Ерітінделердің қайнау және қату температуралары – Раульдің екінші заңы. Осмос қысымы – Вант-Гофф принципі. Еріген заттардың молекулалық массасын анықтау әдістері.

4.2. Электролит ерітінділері. Электролит түрлері. Аррениустың электролиттік диссоциация теориясы. Ион және молекулалардың сольватанциясы. Ерітіндідігі әлсіз электролиттік диссоциациялану дәрежесін электр өткізгіштігі бойынша анықтау. Оствальдтың сұйылту заңы. Әлсіз электролиттердің сатылай диссоциациясы. Ерігіштік көбейтіндісі: тұнбаға түсу және су еритін электролитті еріту. Тұздар гидролизі. Гидролизді күшейту және баяулату. Сатылай гидролиз. Толық гидролиз.

4.3. Электрохимиялық процестер. Металдардың электрохимиялық кернеулік қатары. Стандарты электродты потенциалдар. Нернст теңдеуі. Тотығу-тотықсыздану потенциалының реагенттердің концентрациясына байланыстылығы. Гальвани элементтердің жұмыс істеу принциптері. Электролиз. Анодты және катодты процестер. Еримейтін және еритин анодтармен жүретін электролиз. Фарадей заңдары. Ток бойынша шығым. Электролизді қолдану мысалдары. Металдар коррозиясы. Химиялық және электрохимиялық коррозияның механизмдері. Металдарды коррозиядан қорғау әдістері.

Күкірт, селен, теллур. Аллотропия, молекулалар құрылысы. Сутектік күкірт, сульфидтер,полисульфидтер. Күкірт қышқылдары; сульфаттары, өндірісте алынылуы. VII топтың элементтері. Галогендер. Фтордың химиясы. Галогенсутектер. Тотықтыргыш қасиеттері. Қолданылуы.

Комплексті қосылыстардың изомериясы. Комплексті қосылыстардағы химиялық байланыс. Кристалдық өріс теориясы туралы түсінік. Комплексті қосылыстардың электронды спектрін жұту және магнитті қасиеттерін түсіндіру. Диссоциациялану және тұрақсыздық константасы. Осы изомерияларды есептеу

5.5 f- элементтер

Актиноидтар. Тотығу дәрежелері. Элементтердің табиғатта таралуы. Лантаноидті және актиноидты сжатие. 5 және 6 периодтардағы элементтер қасиеттерінің ұқсастығы. d – элементтердің комплекстүзуге қабилеттілігі.

жұмыс №1. Химиялық лабораториядағы қаупсіздік техника. Кіріспе сабақ Әдебиет:5, 4-5 б.;

-жұмыс №2. Мырыштың эквиваленттік массасын аныктау. Әдебиет: [12], 6-10 б.

-жұмыс №3. Көміртегі оксидінің молекулалық массасын анықтау.

Әдебиет: [5],10-13 б.

Тақырып 2 Зат құрылысының негізі

жұмыс №4 Периодтық жүйе және элементтер қасиеттерінің өзгеруі. Әдебиет: [5], 14-18 б.

Тақырып 3 Заттардың әрекеттесуі

-жұмыс №5 Бейтараптау реакцияның жылу эффектісін анықтау

Әдебиет: [5], 18-23 б.

-жұмыс №6 Химиялық реакция жылдамдығының әрекеттесуші заттардың концентрациясына мен температураға тәулділігі. Әдебиет: : [5], 23-28 б.

Тақырып 4 Ерітінділер

-жұмыс №7 Әр түрлі концентрациялы ерітінділерді дайындау. Концентрацияларын анықтау. Әдебиет: : [5], 28-32 б.

-жұмыс №8 Электролиттік диссоциация, электрөткізгіштік және оны анықтау тәсілдері. Түздар гидролизі, әсер ететін факторлар. Әдебиет: : [5], 32-35 б.

-жұмыс №9 Тотығу-тотықсыздану реакциялар. Әдебиет: : [5], 35-40 б.

-жұмыс №10 Элетролиттер сулы ерітінділерінің электролизі. Әдебиет : [5], 40-45 б.

-жұмыс №11 Металдар коррозиясы, қорғау әдістері. Әдебиет: : [5], 45-50 б.

Тақырып 5 Элементтер химиясы

-жұмыс №12 S- элементтер Сілтілік металдардың қасиеттері Жер-сілтілік металдардың қасиеттері Судың кермектілігін анықтау.-. Әдебиет: [5], 10-15б.;[7]- 25-36 б.

-жұмыс №13 р - элементтердің қасиеттері Бор, алюминий. Көміртегі, кремний қасиеттері.-2 сағат. Әдебиет: [5]- 21-28 б,[7]- 40-47 б.

-жұмыс №14 Азот, азот оксидтерінің қасиеттері Фосфор, фосфор қышқылдары.-2 сағат. Әдебиет: [5], 31-35 б., [7]-48-56 б.

-жұмыс №15 d- элементтердің Хром қосылыстарының қасиеттері. Әдебиет: [5], 41-45 б., [7]-58-63 б.

-жұмыс №16 Комплексті қосылыстар. Әдебиет: [5], 51-59 б., [7]-68-76 б.

Тәжирібеліқ сабақтардың тізімі
Тақырып 1 Химияның негізгі түсініктері

Сабақ 1. Химияның негізгі ұғымдары. Моль, атомдық масса, мольдік масса, бейорганикалық заттардың негізгі класстары. Есептер шығару

Сабақ 2 Газ заңдары. Газ тәріздес заттардың молекулалық массасын, эквивалентті молярлы массасын анықтау әдістері. Есептер шығару

Ұсынылған әдебиет [1], 5 – 21 б. [7] , 14 – 46 б.