Кәсіпорындағы басқаруды ұйымдастырудың ортақ принциптеріне мыналар жатады: •Рынок қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталуы, кәсіпорын мақсаттарына жету;
•Басқаруды орталықтандыру мен децентрализациялаудың ұтымды ара-қатынасын қамтамасыз ету;
•Жұмыстарды басқару деңгейлері мен орындаушылар бойынша бөлістірудің біркелкілігі;
•Басқару жүйесін қажетті ақпараттармен уақытылы қамтамасыз ету;
•Кәсіпорындағы басқару жүйесін жеңілдету;
•Кәсіпорынды басқару тиімділігін арттыруға тұрақты ұмтылу.
19.Кәсіпорынның даму стратегиясы. Даму сатысы. Басқару тәсілдері. Кәсіпорын басқарудың нарықтық бағытталуының концепциясы ретінде өзгермелі нарық жағдайына кәсіпорынның тез әрекет етуімен шартталатындықтан, кәсіпорын стратегиялар мен жоспарларды әзірлеу кәсіпорынтік іс-әрекеттің негізгі қадамдарының бірі болып табылады. Қазіргі кәсіпорындар істейтін ортаның неғұрлым белгісіз және агрессивті болуына қарай соғұрлым осы мәселенің маңыздылығы өсе түсуде. Кей уақытта тұрақсыздыққа байланысты стратегиялық жоспарлау мағынасыз іс-әрекетке айналады деген мін айтылады, себебі ұзақ мерзімді болашақ тұрмақ, бір жылдан кейін не болатыны анықтау қиын.
Кәсіпорын басқарудың нарықтық бағытталуының концепциясы ретінде өзгермелі нарық жағдайына кәсіпорынның тез әрекет етуімен шартталатындықтан, кәсіпорын стратегиялар мен жоспарларды әзірлеу кәсіпорынтік іс-әрекеттің негізгі қадамдарының бірі болып табылады. Қазіргі кәсіпорындар істейтін ортаның неғұрлым белгісіз және агрессивті болуына қарай соғұрлым осы мәселенің маңыздылығы өсе түсуде. Кей уақытта тұрақсыздыққа байланысты стратегиялық жоспарлау мағынасыз іс-әрекетке айналады деген мін айтылады, себебі ұзақ мерзімді болашақ тұрмақ, бір жылдан кейін не болатыны анықтау қиын. Стратегиялық жоспарлаудың сапасын жоғарлату маңыздылығына дәлелдеме ретінде ғалым П. Друкердің «Стратегиялық жоспарлау болашақ шешімдермен емес, бүгін қабылданатын болашақ шешімдермен жұмыс істейді» және стратегиялық кәсіпорын бойынша белгілі ғалым Дж. Дэйдің «стратегиялық жоспарлау – бұл болашақтағы жағдайды болжап білу, ал кәсіпорын, әдетте, ұйым мен оның сыртқы ортасының арасындағы шекаралық функция» деген сөздерін келтіруге болады. Сондықтан, бүгінгі күнгі басқарушылар жүзеге асыратын іс-әрекетінің нақты бағытының қажеттігін түсінді және де бұл бағыт кәсіпорынның ұзақ мерзімді табысына әсер ететін факторларды анықтайтын және ашатын жоспарларда нақты көрсетілуі тиіс. Кәсіпорынтік стратегиялар компания мақсаттары мен нақты қиындықтардың арасындағы байланыс нүктесі болып табылады, ал кәсіпорынтік жоспарлау мақсаттарға жету процедурасын рәсімдеуге және сыртқы орта талаптарына сай барлық қажетті ресурстарды тартуға бағытталған. Тәжірибеде кәсіпорынтік стратегияның көптеген түрлері бар, бірақ оларды әзірлеудің нақты кестесі жоқ. Әрбір кәсіпорын өз мамандығына қарай кәсіпорынтік қызметінің өз әдістемесін, өз қызметінің жалпы концепциясын құрады. Бірақ жоспарлау кезінде кәсіпорынтің өндірісті ұйымдастыру мен тауарды өткізудің кешенді жүйесі болып табылатынын ұмытпау керек. Әрбір кәсіпорынның сәттілігі шығарылатын тауарлардың нарық динамикасымен қаншалықты оңтайлы байланысқанына тәуелді. Сондықтан әрбір нарық немесе оның сегменті үшін, сондай-ақ әрбір өнім үшін кәсіпорынтік мақсаттарға жетуге көмектесетін қатарынан бірнеше стратегия жасалынуы мүмкін. Маркетинтік стратегияны қалыптастыру – кері байланысты есепке алатын үздіксіз, циклдық үрдіс, оның негізгі міндеті – компанияның белгіленген мақсаттарына жету. Нәтижесінде, жоғарғы басшылықтың қатысуымен тиянақты әзірленген, график-жоспарлармен толықтырылған адекватты кәсіпорынтік стратегиялар кәсіпорын қызметінің ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді болашақтағы сәттілігін айқындайды. Кәсіпорын көбінесе ақпаратты өңдеу функциясы, нарықтық тілді кәсіпорынға түсінікті ерекше «аудармашы» ретінде қарастырады. Сонымен, стратегияның мәнін қарастырайық. Кәсіпорын стратегиясы – оның көмегімен кәсіпорын өзінің мақсаттарына жетуге ұмтылатын ашық жалпы негізгі іс-әрекет жоспары. Екі кәсіпорында бір мақсат болуы мүмкін, бірақ олар екітүрлі стратегия қолдануы мүмкін, керісінше, екітүрлі мақсат үшін бір стратегия қолдануы мүмкін. Фирма стратегиясы көп дәрежелі, ол таңдалған мақсаттардың туындысы болғанымен, еңбекті, қаржыны, өндірісті, кәсіпорынті, технологияны және тағы басқаны жоспарлау үшін мақсаттық негіздерді өзі қояды. Бұл терминді кәсіпорын публикацияларында қалай анықталатын қарастырайық. Ф.Котлер бойынша кәсіпорын стратегиясы фирма мүмкіндіктерін талдау, мақсаттарды таңдау, жоспарлауды әзірлеу мен нақтылау және маркетинтік іс-әрекетті жүзеге асыру және оны бақылау үрдісі болып табылады. Бұл түсініктеме бойынша кәсіпорын стратегиясы өте кең қарастырылады: бұл жерде тек бірнеше шешімдердің жиынтығы ғана емес, сондай-ақ кәсіпорынті жоспарлау және жоспарларды жүзеге асыру осы категорияға енгізіледі. Және де бірнеше анықтамаларды қарастырайық.