Жоғарғы молекулалық қосылыстар силабус

Полимердің  тотығу  деструкциясы  химиялық  ыдырау  процесіне  жататындықтан, 

химиялық  деструкция  таңдамалы  түрде,  басқаларға  қарағанда  өтеді.  Тотығу  деструкциясы 

гетеротізбекті және карботізбекті полимерлерге тән.  

Жоғарғы  молекулалық  карботізбекті  қосылыстар  оттегі  және  ауа  қатысында 

деструкция  аяғына  дейін  жүреді.  Парафиндердің  тотығуы    көміртегі  атомындағы 

байланыстың үзілуі және құрамында оттегі бар қосылыстың ( қышқыл, альдегид, сприт) аз 

санды  көміртегі  атомы  түзілуімен  жүреді.  Бұл  процесс  қазіргі  кезде  жоғарғы  майлы 

қышқылдар алу өндірісінде қолданады.  

Тамақ  шикізат  құрамындағы  целлюлоза  қалдықтары  өсімдіктер  материалдары( 

ағаш ұнтаға, күнбағыс және мақта қалдықтары) сприт алуға пайдаланады. Гидролиз кезінде 

целлюлоза  ғана  емес,  басқа  да  полисахаридтер  өзгеріске  ұшырайды,  нәтижесінде  гексон 

түзіледі( глюкоза, миноза, галактоза) пентоза ( ксилоза арабиноза) олардан азықтық дроджи( 

ұйытқы ) дайындайды.  

Полимерлердің  тотығу  процесіне  оттегі  ауа,  жылу,  жарық  және  басқада 

энергияның  қатысында  жүруін  өндірісте  қолданады.  Төменгі    молекулалық  көмірсулардың 

тотығуы бос радикалдар тізбегі механизмі бойынша өтеді. Расында да тотықтырғыштар мен 

топтар  әрекеттесіп,  келесі  тізбектегі  бірікпеген  электрондарын  беру  арқылы,  содан  кейін 

макромолекула  атомдары  қатысады.  Тізбекті  механиз  процесіндегі  тотығу,  алифиндердің 

полимеризациялануы  және  тотығу  процесі  өте  тығыз  байланысты.  Екі  процесте  бос 

радикалдардың үзілуіне заттың (ингибитор) бос радикалдарын байланыстырады. Полимердің 

тотығу  деструкциясына  заттардың  қатынасында,  бос  радикалдарға  ыдырауы,  ауыспалы 

валенттілікті (темір, мыс, марганец, никель) қатысында жылдамдығы біршама өседі. Металл 

атомдар  тотығу-тотықсыздану  реакцияларына  қатысып,  бос  радикалдар  түзеуін 

жылдамдатады. Полимердің тотығу деструкциясы мынадай үш сатыдан өтеді;  

1.  пероксидтің түзілуі және активті орталықтың пайда болуы  

2.  пероксидтің ыдырауы  

3.  тізбектің үзілуі және диспропорционалды радикалдардың пайда болуы  

Полимердің    құрылысы  тотығу  деструкциясының  жылдамдығының  өзгеруіне 

байланысты нәтижесінде әртүрлі қосылыстар пайда болады.  

 

Ұсынылған әдебиеттер  [1,5 ] 

СЖД арналған  бақылау  тапсырмалары  [6] 

Деструкцияланудың түрлеріне жеке тоқталыңыздар  

 

жүктеу/скачать 0,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: