Дәріс 25-26 Ескерту: Дәріс 23-24 жалғасы

Мектептегі химиялық тәжірибеге қойылатын талап:

• 
  Көрнекілігі
  
• 
  Қарапайымдылығы
  
• 
  Тәжірибенің қауіпсіздігі
  
• 
  Сенімділік
  
• 
  Орындау техникасы
  

Сабақ барысында жасалатын тәжірибелер аяғына дейін орындалуы керек. Дұрыс орындалмаған тәжірибелер оқушыларда сенімсіздік туғызып, сабаққа деген ынталарын төмендетеді. Сондықтан, мұғалім оқушыларға беретін тәжірибені алдын-ала өзі орындап, жасалатынына көз жеткізуі керек.

Химиялық тәжірибелерді жасауда негізгі іс-әрекеттер:

• 
  дайын құралды, модельдерді құрастыру және пайдалану,
  
• 
  схемаларды, кестелерді, графиктерді өңдеу;
  
• 
  қыздыру аспаптарымен жұмыс істеу;
  
• 
  зертханалық техника тәсілдерін меңгеру (заттарды қыздыру, бөлу, қоспаларды бөлу, ерітінділерді дайындау және т.б.)
  
• 
  қауіпсіздік ережелерін білу, жұмыс орнында тазалық пен тәртіпті сақтау;
  
• 
  құбылыстарды зерттеу;
  
• 
  затты алу және оның қасиеттерін дәлелдеу;
  
• 
  заттарды анықтау және т. б.
  

Химиялық эксперименттің таным қызметіне байланысты түрлері:

Шынайы (натурный) эксперимент экспериментті оқушы немесе мұғалімнің өздерінің жасауы.

Виртуальді эксперимент мүмкіндіктері:

• 
  қауіпті реактивтерді қажет ететін және ұзақ мерзімді тәжірибелерді модельдеуге мүмкіндік береді
  
• 
   күрделі немесе қауіпті химиялық эксперименттердің көрнекі, динамикалық және есте қаларлық иллюстрацияларын алуды қамтамасыз етеді
  
• 
  нақты эксперимент жүргізу кезінде көрінбей қалатын тәжірибелердің елеусіз бөлшектерін көрсетеді
  
• 
  уақытша масштабты өзгертуге, тәжірибе жүргізу параметрлері мен шарттарын дайындауға мүмкіндік береді
  
• 
  нақты экспериментте қол жетімді емес жағдайларды модельдеуге мүмкіндік береді
  

Виртуальді демонстрация - компьютерде динамикалық кескіндерді шығаратын, химиялық процестердің белгілері мен жағдайларын көрсететін, бірақ пайдаланушының оның жұмыс алгоритміне араласуына жол бермейтін компьютерлік бағдарлама.

Виртуальді зертхана - компьютерде химиялық процесті модельдеуге, оны жүргізу шарттары мен параметрлерін өзгертуге мүмкіндік беретін компьютерлік бағдарлама.

Химиялық эксперименттің оқушының таным қызметінің сипатына байланысты түрлері:

• 
  иллюстративті
  
• 
  мәселелік
  
• 
  зерттеушілік
  

• 
  сабақта
  
• 
  факультативті сабақтарда
  
• 
  сыныптан тыс жұмыстарда
  
• 
  үйдегі экспермент
  

• 
  жеке
  
• 
  фронтальді
  
• 
  топтық
  

• 
  демонстрациялық
  
• 
  оқушының жасайтын тәжірибесі
  

1) химиялық құбылыстардың мәнін ашу;

2) химиялық ұғымдар жүйесін қалыптастыру;

3) оқушыларды зертханалық жұмыстар мен тәжірибелерді орындауға, қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтауға және т. б. үйрету.

       Зертханалық химиялық эксперимент арқылы қол жеткізілген негізгі дидактикалық мақсаттар:

1. 
   оқушылардың жаңа білімді неғұрлым жғары дәрежеде игеруі;
   
2. 
   терең, берік және әрекетті білім мен дағдыларды қалыптастыру;
   
3. 
   Химиялық эксперимент жасау тәжірибесін және шығармашылық ойлауды игеру.
   

1) Оқылған материалды жетілдіру, бекіту;

2) химиялық білімді практикада қолдану білігін дамыту;

3) Тәжірибелік эксперименттік біліктерді қалыптастыру және жетілдіру.

Зертханалық тәжірибелер, практикалық жұмыстардан айырмашылығы, аз фактілермен таныстырады. Сонымен қатар, практикалық сабақтар сияқты оқушылардың назарын толық аудартпайды, өйткені жұмысты (тәжірибені) қысқа уақыт ішінде өз бетінше орындағаннан кейін студенттер мұғалімнің түсіндірмесін қабылдауға дайын болуы керек.

Бірақ демонстрациялық эксперименттерден айырмашылығы, олар эксперименттік дағдыларды да дамытады. Алайда, кез-келген тәжірибені зертханалық түрде жүргізуге болмайды (мысалы, аммиак синтезі және т.б.).       

 Әрбір зертханалық тәжірибе демонстрациялфық тәжірибелерге қарағанда тиімді емес, көптеген зертханалық тәжірибелерді орындауға көп уақыт кетеді, ал тәжірибе қалыптасқан дағдылардың сапасына тікелей байланысты.

Зертханалық тәжірибелердің міндеті-оқушыларды зерттелетін нақты құбылыспен (затпен) мүмкіндігінше тез таныстыру. Бұл жағдайда қолданылатын әдіс оқушылардың 2-3 тәжірибені орындауына әкеледі, әрине бұл, практикалық дағдыларды қалыптастыру мүмкіндіктерін шектейді.

Мұғалім оқушылардың эксперимент жасау біліктілігі мен дағдыларының қалыптасуын қадағалайды. Байқауды келесі түрде өзіне белшіглеп жазып алуына болады:

1. 
   Оқушының аты-жөні
   
2. 
   Реактивтермен жұмыс істеуі
   
3. 
   Пробиркаларды қыздыруы
   
4. 
   Құралдармен жұмыс істеу қабілеті
   
5. 
   Қралдарды герметикалыққа тексере білуі
   
6. 
   Пробиркаларды штативке бекітуі
   
7. 
   Пипеткамен жұмыс істеуі
   
8. 
   Бюреткамен жұмыс істеуі
   
9. 
   Пробикаларды ұстағышпен жұмыс істеуі
   
10. 
    Қауіпсіздік ережерін сақтауы
    
11. 
     Жұмыс орынын таза ұстауы