Катализаторсыз жер бетінде тіршілік
те мүмкін емес деуге болады.Тірі
жасушаларда белоктың,майдың,
көмірсулардың және басқа күрделі молекулалары синтезі мен
олардың ыдырау үдерістері жүреді.
Бұл үдерістер биологиялық катализатордың,яғни ферменттердің қатысында өтеді.Ферменттердің катализдік активтігі химиялық катализаторлың активтігінен әлдеқайда
жоғары.
Мысалы,ферменттің 1 молі бөлме температурасында 1 секундта 720 моль спирті
сірке альдегидіне айналдырады,өндірісте қолданатын катализатордың1молі
(мысалы,мыстың 1моль атомы)
200°C температурада спирттің 0,1-1 молін ғана сірке альдегидіне айналдырады н/е 3 моль фермент 0 °C-де 1 с.ішінде сутек асқын оксидінің 200000 молін ыдыратады.
Катализ
Гомогенді
Гетерогенді
Катализатормен әрекеттесуші заттар біртекті жүйе құрап, бір фазада болса гомогенді катализ, ал әр түрлі фазада болса гетерогенді катализ деп атайды.
Гомогенді катализ
Реакцияласушы заттар, реакция өнімдері және катализатор барлығы да бір фазада болатын үдеріс.Көбінесе,сұйық
не газды ортада өтеді.
Кемшілігі:
гетерогенді катализге қарағанда аз тараған;
Артықшылығы:
реакция жүргенде катализатордың әрекеттесуші реагенттердің бірі-бірімен аса тұрақсыз аралық қосылыс түзуі, сосын оның келесімен тез әрекеттесіп қатализатордың қайта қалпына келетіні;
Ерекшелігі:
кинетикасы жағынан ерекшеленеді гетерогенді катализден.
Гетерогенді катализ
Гетерогенді катализ реакцияласушы заттар,реакция өнімдері, катализатор әр түрлі фазада болатын үдерісті айтады. Гет.кат.түрлері:
а) қатты катализатор б) қатты катализатор
газ газ сұйық сұйық
Артықшылығы: микрогетерогендік катализ коллоид бөлшектердің қатысуымен сұйық фазада өтеді;
Ферментік катализ үлкен маңызға ие,өсімдік және жануарлар жасушаларында жүреді,мұнда коллоидты түрде еріген белоктік бөлшектер-ферменттер тірі табиғаттағы күрдеі органикалық
процесстердің жүруін тездетеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
