Казахстан республикасы бiлiм ж?Не ?Ылым министiрлiгi
-ТАҚЫРЫП. Өндірістік жарақаттану және кәсіптік аурулар
жүктеу/скачать 1,21 Mb.
|
МГ еңбекті қорғау 2021
- Бұл бет үшін навигация:
- Өндірістік жарақаттану мен кәсіптік аурулардың себептерін талдау және жіктеу әдістері .
| 12-ТАҚЫРЫП. Өндірістік жарақаттану және кәсіптік аурулар
Дәріс жоспары 1.Өндірістік жарақаттану мен кәсіптік аурулардың себептерін талдау және жіктеу әдістері. 2.Жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру, есепке алу және ресімдеу. 3.Кәсіптік аурулар жағдайларын есепке алу және тіркеу. 4.Еңбек қабілетін жоғалтудың экономикалық салдары. Өндірістік жарақаттану мен кәсіптік аурулардың себептерін талдау және жіктеу әдістері. Кәсіпорындардағы өндірістік жарақаттануды талдау негізінен статистикалық есептілік сипатында болады және өндірістегі жарақаттану, кәсіптік аурулар және олармен байланысты материалдық шығындар туралы мәліметтер түрінде орындалады. Еңбек жағдайларының ұқсастығы, жұмыс орындарының тұрақтылығы мен жайлылығы, Өндірісті механикаландыру және автоматтандыру деңгейі бойынша топтастырылған экономиканың бірқатар салаларындағы өндірістік жарақаттану себептерін талдау әдістеріне шолу ең көп таралған әдістер: статистикалық (міндетті), топтық, монографиялық және экономикалық (кесте. 12.1). Өндірістік жарақаттанудың себептерін талдаудың қазіргі әдістері мен әдістемелері өндіріс қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі неғұрлым тиімді іс-шараларды әзірлеу мүмкіндігі тұрғысынан одан әрі қаралады. Статистикалық әдіс тіркелген жазатайым оқиғаларды талдауға негізделген, бірақ оның динамикасын зерттеу кезінде абсолютті сандардағы өндірістік жарақат туралы деректерді негіз ретінде алуға болмайды. Сондықтан өндірістегі жазатайым оқиғалардың абсолютті саны кәсіпорында жұмыс істейтіндердің санына және жазатайым оқиғалардың ауырлығына қатысты қарастырылады. Өндірістік жарақаттану деңгейін бағалау үшін жалпы көрсеткіш қолданылады К общ. = К ч К т Статистикалық көрсеткіштер тиісінше 10, 100 (1000) жұмыс істеушіге шаққанда жазатайым оқиғалардың жиілігін, олардың ауырлығын сипаттайды, бірақ кәсіпорынның ұйымдық-экономикалық көрсеткіштері аясында өндірістік жарақаттанудың жай-күйіне объективті баға бермейді. Зерттеудің статистикалық әдісінің нәтижелері жазатайым оқиғалардың жағдайлары мен себептері арасында байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Белгілі бір уақыт аралығында кәсіпорынның жекелеген учаскелерінде алынған статистикалық мәліметтер негізінде өндіріс қауіпсіздігін жақсарту бойынша жедел шаралар қабылданады. Статистикалық әдістің кемшілігі-бұл жазатайым оқиғалардың "артта қалуы", яғни зерттеу өндірістік жарақаттанудан жағдайларға дейін жүргізіледі. Материалды статистикалық өңдеу жарақаттанудың жиілігі мен ауырлығының ең үлкен көрсеткіші осындай фактордан туындағанын анықтайды, бірақ құбылыстың себептерінің тереңдігін-өндірістік жарақаттануды ашпайды. Статистика "ауырлық орталықтарын" анықтайды, бірақ талдау жасамайды. Әртүрлі елдердегі өндірістік жарақаттану деңгейін салыстыру мүмкіндігін алу үшін халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҰ) статистикалық деректерде жұмыс істеген 1000000 адам-сағатқа қатысты жазатайым оқиғалардың жиілігі мен ауырлығының көрсеткішін келтіруді ұсынды. мұндағы Z-жұмыс істеген адам-сағаттардың жалпы саны. Жарақаттану ауырлығының көрсеткішін айқындау кезінде өліммен аяқталған жазатайым оқиғалар және толық мүгедектікке әкеп соғатын жазатайым оқиғалар әрқайсысы 7500 жұмыс күнін жоғалтуға әкеп соқтырған ретінде қабылданады (стандарт ретінде). Ішінара мүгедектікке әкеп соғатын жазатайым оқиғалар кезінде жұмыс күндерін жоғалту еңбекке жарамсыздық шкаласы бойынша белгіленеді, яғни 7500 жұмыс күнінің тиісті пайызында қабылданады. Осылайша, Кч және Кт анықтаудың ұсынылған тәртібі жұмыс күнінің ұзақтығындағы айырмашылықты жояды және өлім мен ауыр жарақаттануды ескеруге мүмкіндік береді (кесте. 12.1). кесте 12.1 Өндірістік жарақаттану себептерін талдау
Өндірістік жарақаттануды өндірістік жарақаттанудың сандық, сапалық және ішінара экономикалық жақтарын сипаттайтын Кч, Кт, Кобщ, жалпы статистикалық көрсеткіштерін қолдана отырып талдау өндіріс қауіпсіздігін бағалауға мүмкіндік бермейді. Зақымданудың ауырлығына қарамастан жазатайым оқиғалардың қайталануы анықталатын өндірістік жарақаттанудың себептерін талдаудың топтық әдісі белгілі бір белгілер бойынша жазатайым оқиғалардың "топтарына" түседі: әртүрлі меншік нысанындағы ұйымдарға, экономика салаларына, өндірістегі жазатайым оқиғалар кезінде зардап шеккендердің жасына, жынысына байланысты. Топтық әдіспен жазатайым оқиғаларды талдау уақыт факторы бойынша орындалады: аптаның, тәуліктің, айдың күні, сондай-ақ жазатайым оқиғалардың жиі қайталанатын ұйымдастырушылық себептері ескеріледі. Өндірістік жарақаттану жағдайларының графикалық бейнесі бар топографиялық талдаудың негізіне жазатайым оқиға орындарын талдау алынған. Топографиялық әдістің артықшылығы оның стационарлық өндіріс үшін көрінуі болып табылады (шеберханалар, кәсіпорын цехтары). Осы себептерді талдаумен бірге өндірістік жарақаттанудың себептерін мұқият зерттеу монографиялық зерттеу әдісінің негізі болып табылады. Статистикалық әдіспен жазатайым оқиғалар массиві зерттелсе, монографиялық әдіспен – өндірістік жағдайлар, жағдай, технологиялық процесс, жабдықтар зерттеледі; жазатайым оқиғалардың себептері олардың саны мен ауырлығына қарамастан белгіленеді. Монографиялық әдіс апаттың болған жағдайларын нақты зерттейді және оның пайда болуы жұмысшыларға қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың әсерінен болатындығын көрсетеді. Монографиялық әдіс жазатайым оқиғалардан алда келеді және жұмысшыларға қауіп төндіретін факторларды анықтауға мүмкіндік береді. Бұл әдіс өндірістік жарақаттанудың алдын алу тәсілдерін барынша толық анықтауға мүмкіндік береді. Монографиялық әдіспен зерттеу кезінде өндірістік жарақаттың себептері жіктеледі. Өндірістік жарақаттанудың себептерін жіктеу талдаудың маңызды бөліктерінің бірі болып табылады. Өндірістік жарақаттанудың себептері техникалық, ұйымдастырушылық, санитарлық-гигиеналық, психофизиологиялық және басқа топтарға бөлінеді. Өндірістік жарақаттанудың себептерін жіктеу өндіріс қауіпсіздігі бойынша тиімді алдын алу шараларын әзірлеу үшін қажет. Жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру кезінде өндірістегі жазатайым оқиғалардың 70-80% - ына дейінгі техникалық және ұйымдастырушылық себептерге басты назар аудару қажет. Мысалы, химия өнеркәсібінде талдау барлық жағдайлардың 80% - ы ұйымдастырушылық себептерден туындағанын анықтады. Автомобиль көлігінің 70 кәсіпорнында өндірістік жарақаттануды мұқият тексеру кезінде жазатайым оқиғалардың 90%-ы ұйымдастырушылық-техникалық себептер бойынша болғаны анықталды, 12.3-кесте. Кесте 12.3. ұйымдастырушылық-техникалық себептер бойынша жарақаттану
жүктеу/скачать 1,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||