Зардап шегушінің жағдайын бағалау. Зақымданудың сипаты мен дәрежесін анықтау үшін зардап шегушіні (басын, денесін, аяқ-қолын) мұқият тексеру, сұрау (мүмкіндігінше) және абайлап зерттеу (сезіну) жүргізу қажет.
Бұл жарақаттың локализациясын (сүйектердің сынуы, көгеру, жаралар) анықтайды және оның жәбірленушінің өмірі мен денсаулығына қауіптілігін бағалайды.
Зардап шегушінің жай-күйінің ауырлығын бағалау оның өмірі үшін қауіптілік (қатер) дәрежесі бойынша жүргізіледі.
Зардап шеккен адамның өмірі үшін ауыр жағдай-жүрек қызметінің тоқтауы және/немесе тыныс алудың тоқтауы. Сондықтан, ең алдымен, организмнің өмірлік маңызды функциялары бағаланады (осы мақсаттарға жұмсалған уақыт 10 секундтан аспайды).
Ол үшін қажет:
1. Сананы бағалау.
Сананың сақталуын иықтың артына жеңіл "тежеу" және қатты айқай немесе "көзіңді аш"командасы арқылы анықтауға болады.
Сананың жетіспеушілігінің белгілері: айқайға және жанасуға реакция жоқ – тежеу.
2. Тыныс алуды бағалаңыз.
Кеуде қуысының қозғалысы және жоғарғы тыныс жолдарынан ауаның қозғалысы арқылы тыныс алудың болуын анықтау сезілмейді (зардап шеккен адамның бетін тыныс жолдарына жеткізу).
Тыныс алу тоқтаған кезде жәбірленушінің кеудесі көтерілмейді, жәбірленушінің аузы мен мұрнына жақын ауа ағыны сезілмейді.
3. Жүрек қызметін бағалаңыз.
Жүрек ұстамасының ең сенімді белгісі-каротид артерияларында импульстің болмауы. Каротид артериясындағы импульс мойынның бір жағында оның бүйір бетінде анықталады.
Ол үшін қолдың сұқ саусақтары мен ортаңғы саусақтарын жәбірленушінің көмейіне қою керек, содан кейін олар біршама жағына қарай жылжиды және саусақ жастықшаларын мойынға 5-10 секундтай ақырын басады (слайд 4.5.5).
Жүрек тоқтаған кезде артерияларындың соғуы анықталмайды.
Жәбірленушінің өмірі үшін қауіпті жағдайлар-бұл үлкен қан жоғалту, бастың, омыртқаның, кеуденің, іштің жарақаты, үлкен сүйектердің сынуы, үлкен күйіктер, әртүрлі уланулар және т.б., олар оқиға орнында олардың белгілері бойынша анықталады.
Жарақат алған кезде дененің жеке бөліктерінің зақымдану жиілігі бірдей емес. Мысалы, бастың жарақаты жиі кездеседі (слайд 4.5.6).
Оқиғаның себебі туралы ақпараттың болуы және әртүрлі жарақаттардың негізгі белгілерін білу жәбірленушінің жағдайының ауырлығын тез бағалауға мүмкіндік береді.
Ол үшін қажет:
1. Мүмкіндігінше, жәбірленушіден жарақаттың мән-жайы туралы сұраңыз (бұл ақпаратты оқиға куәгерлерінен алуға болады) және шағымдар туралы (жәбірленуші көбінесе жарақаттың локализациясын көрсетеді).
2. Теріде көгерулер, жаралар, күйіктер және т. б. үшін тексеріңіз.
3. Дененің симметриялы бөліктерінің құрылымы мен формасын салыстырыңыз (мысалы, зақымдалған аяқ-қолды саумен салыстырыңыз).
4. Дене мен аяқ-қолдардың жағдайына (белсенді, пассивті, мәжбүрлі), жұмсақ тіндердің жағдайына (ісіну), тері қатпарларының ауырлығы мен симметриясына, буын контурларына және т. б. назар аударыңыз.
Анықтаудың ең үлкен қиындығы-жамбас, омыртқа, кеуде және іш жарақаттары.