| Ұңғымалық расходометрия жəне дебитометрия
Ұңғыма оқпанында айналатын сұйық немесе газ көлемдері, тереңдікті
расходометрия мен дебитометрия арқылы жазылып алынады. Расходометрия
əдісімен ұңғымаға айдалатын су шығынын есептейді. Ал дебитометрия əдісімен
–мұнай мен газ жəне олардың сумен араласу ағынын есептейді. Расходомердің
расходомерден айырмашылығы ондағы тереңдік аспаптың корпусының
диметрінде. Дебитомерге қарағанда расходомерд ол үлкен, себебі, біріншісі
айдамалау ұңғымаларда үлкен көлемді сұйықты өлшеу үшін арналған, яғни
2000-нан 5000
/сут. Расходометр мен дебитометр механикалық жəне
термокондуктивті болып екіге бөлінеді.
-тіркеу тəсілі бойынша-автоматты(сигналдарды тіркеу қондырғы ішінде
жүзеге асырылады) жəне дистанциялық (тіркеуші сигналдар жер бетіне
сызықтық байланыс арқылы беріледі),
-өлшеу шарты бойынша-пакерлі жəне пакерсіз
Термокондуктивті расходомер мен дебитомер жұмысы жылу санын
анықтауға негізделген, ол жылынған денеге үздіксіз жылу береді, сонымен
қатар ол сұйық пен газ ағымында орналасады. Көлемдік сұйық шығымына
байланысты берілген жылу саны арқылы сызықты ағын жылдамдығын көреді.
Пакерлер өлшенетін сұйық немесе газ ағынының аспаптың айналу ағымы
арқылы бағытталуына арналған. Пакерленген қондырғы пакердің өзінен жəне
пакерді ашып, жабу үшін қолданылатын жетектеуіштен тұрады. Пакерлердің
келесі түрлері қолданылады.
1) Гидравликалық, насос көмегімен ашылатын;
2) Механикалық, қозғалтқыштар жəне реле арқылы ашылатын;
3) Манжетті, басқарусыз.
Пакерлердің əр түрі ұңғыма оқпанының толықтай немесе жартылай
жабылуын қамтамасыз етеді, сондықтан қондырғының теңселмелі каналы
арқылы барлық ағын немесе ағынның бір бөлігі ғана өтеді.
Жер бетінде басқару арқылы бірнеше рет ашылатын жəне жабылатын
көбіне механикалық пакер аспаптары кең таралған. Пакерлі аспаптың
құрылымымен ерекшеленетін механикалық расходомердің жəне дебитомердің
бірнеше трубина түрлері жасалынған.
60
13.1сурет – Тереңдік мехеникалық дебитомер (расходометр) сұлбасы (а) тұйықталған
жəне (б) тұйықталмаған.
Механикалық дебитомер (расходомер) сұйық жəне газдың жылдамдық
ағымын тахометриялық шығарушы ретінде көрсетеді. Жылжымалы флюид
ағымымен айналатын трубина, сезімтал элемент ретінде қолданылады.
Трубинаның айналу жылдамдығы электрлік сигналдары токтың магниттік
ажыратушысы арқылы жасалынады (13.1 сурет). Ось айналысында шайқалатын
6, магнитты стрелкамен өзара əсерлесетін 2, трубина роторына сақиналы
магнит жалғанған 3. Уақытты көбейту үшін, электрлік тізбек жабық болған
кезде, уақытты көбейту үшін қосымша магнит қолданады 4. Егер тізбек
тұйықталып қалса, сызық байлынысына токтың электрлік импульсі түседі.
Трубинаның айналу жылдамдығы сұйық немесе газдың өлшенетін дебит
көлеміне тура пропорционал.
Соған сəйкес, дебит болған сайын импульс бірлік уақытында өлшенген
каналға тез жетеді. Тоқты ажыратудың магниттік байланысы, трубинаның
айналу жылдамдығы 3000 обор/мин қа дейін аспаптың тұрақты жұмыс жасауын
қамтамасыз етеді.
Жер бетіне сызықтық байланыс бойымен келетін импульстардың жиілігі
жиілік өлшеуіш блок арқылы пайда болады жəне тіркеуші құрал арқылы
тіркеледі. Дебитомер мен расходомердің келесі түрлері бар: РГТ – 1, ДГД-6Б,
РГД-2М, РГД-3, РГД-4, РГД-6Г. Бұл құрылғылардың жұмыс істеу əдісі бірдей,
бірақ олар пакерлеуші қондырғылардың құрылымы мен олардың қолдану
тəсілдерімен ерекшеленеді.
Достарыңызбен бөлісу: | 
