Казақстан республикасы білім жəне ғылым министрілігі
Импульсті нейтронды каротаждың қолданылуы
жүктеу/скачать 2,84 Mb. Pdf көрінісі
|
Копия baigazieva kasipshilik umk kz
| Импульсті нейтронды каротаждың қолданылуы
Су-мұнай жапсарларының орынын анықтау импульсті нейтронды əдістер үшін тұздар концентрациясы 30г/л жоғары кезінде мүмкін ИНК əдістері стационарлы əдістердегідей мəселелерді шешеді, бірақ мұнда тиімділігі жоғары. ИНК кемшіліктері деп аспабының күрделілігі мен каротаж жүргізу жылдамдығының төмендігін айтуға болады. Мұнай-газ ұңғымаларында ИННК-Т тоқтаусыз жəне ағынды өлшеулерін қолданылады. Тоқтаусыз өлшеу кезінде бір мезгілде кем дегенде τ өлш жылу
нейтрондарының тағыздық ағынының 2 диаграммасын жазады. Каротажды 46 аспапты ұңғымаға түсіріп төменнен жоғары қарай 120км/сағ жылдамдықпен көтергенде жүргізеді 2 каналдың көрсеткіштерінің қатынасы (τ n ) бойынша жылу нейтрондарының орташа өмiр сүру уақытын анықтайды. Осы көрсеткіштердің айырмашылығы жоғары болған сайын t n соншалықты төмен болады. τ n көрсеткішін мына формула бойынша есептейді: (10.2) мұндағы τ 1 , τ 2 – 1 жəне 2 каналдың бөгелу уақыты; N 1 N
– 1 жəне 2 каналдардағы есептеу жылдамдығы; Бөгелу уақыты τ 3 мен өлшеу уақытын таңдаған кезде мына жағдайда анықталады: (10.3) Қазіргі уақытта τ n автоматты түрде есептейтін жəне ол параметрді тіркеуші аппаратура бар. Жылу нейтрондарының орташа өмір сүру уақыты ортаның сутегі мен нейтрон жұтқыштарына (хлор құрамына) байланысты. Тұщы суға немесе мұнайға қаныққан қабат үшін τ n =0,3-0,6мс; минералды суға қаныққан қабат үшін τ n =0,11-0,33; газға қаныққан қабат үшін τ n =0,6-0,8мс. Осылайша τ n парметрі арқылы минералды суға қаныққан қабат пен мұнай жəне газға қаныққан қабат бір бірінен ажыратылады (10.3 сурет). Қабат суларының минерализациясы жоғары болған кезінде (100г/л жоғары) суға немесе мұнайға қаныққан қабат бөлігін ИННК ның бір қисығы арқылы бөлуге болады. 10.4 суретте көрсетілгендей мұнайға қаныққан бөлігіне қарағанда суға қаныққан бөлігінде І nnm айтарлықтай төмен болады. Мұнайлы қабаттарда бақылау нүктелерінің ара қашықтығы 0,4-0,8 м, ал сулы қабаттарда 0,8-1,0 м құрайды. Əрбір нүктеде ∆τ өлш тұрақты кезде бөгелу уақытын өзгерте отырып бірнеше өлшеу жүргізіледі жəне осылайша жылу нейтрондар ағыны тығыздықтарының уақыттан тəуелділігін зерттейді. Дегенменде ұңғымада сутек мөлшерінің көптігіне байланысты ұңғымаға қарағанда қабаттағы жылу нейтрондарының өмір сүру уақыты жоғары. Бөгелу уақыты жоғары болғанда детектор төменгі мөлшердегі жылу нейтрондарды тіркейді, бірақ осы нейтрондар қызығушылық тудырады, себебі олар қабаттың біршама тереңдігінен келеді. Нүктелік өлшеу кезінде бөгелу уақытынан τ 3i логарифм көрсеткішінің lnN i тəуелділік графигін тұрғызады. Мұндай график (10.4 сурет) τ n – нің мəнін нақты анықтауға көмектеседі, қабатта τ 3 үлкен кездегі котангенс көрсеткіші ретінде қисықтың lnN=f(τ) құлау бұрышын алады. τ 3 мəні кіші кезінде қисықтың құлау бұрышы ұңғыма диаметрімен ортаны толтырып тұрған сұйықтық қасиетіне байланысты. τ 3 мəні үлкен кезде мұндай əсерлер біртіндеп жоғалады. Ұңғыма əсерінің аздығы стационарлы əдіске қарағанда импульсті нейтронды əдістің артықшылығы болып табылады. Тағы 47 бір артықшылығы – нейтрондарды жұтқыш элементтерге сезгіштігінің жоғарылығы. 10.3 сурет ИННК нəтижелері 10.4 сурет ИННК-ның үлкен уақыт бойынша СМЖ жапсарын анықтау тоқтауымен СМЖ жапсарын анықтау
жүктеу/скачать 2,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|