Казақстан республикасының білім және ғылым министрлігі к. Ә. ДӘуітбаева
ІШЕКҚУЫСТЫЛАР (COELENTERATA) ТИПІНІҢ ФИЛОГЕНИЯСЫ
жүктеу/скачать 2,44 Mb.
|
zoo
- Бұл бет үшін навигация:
- ЕСКЕКТ ІЛ ЕР ТИШ - CTENOPHORA Ескектілер
- ЕСКЕКТ ІЛ ЕР КЛАСЫ - CTENOPHORA
| ІШЕКҚУЫСТЫЛАР (COELENTERATA) ТИПІНІҢ ФИЛОГЕНИЯСЫ
Нағыз көп клеткалы жануарлардың тобындағы ең қарапайым құрылысты - ішекқуыстылар. Олардың ересек кезінде де айқын сақталған - эктодерма мен энтодерма деп аталатын екі ұрық жапырақшаларының болуы. Құрылысы жағынан олар гаструлаға ұқсас және радиальды симметриясы жақсы дамыған. Даму кезіндегі пайда болған паренхимула личинкасы И. И. Мечниковтың "фагоцителласына" ұқсас. Осылардың барлығын ескере отырып, ғалымдар алғашқы ішекқуыстылардың арғы тегі И. И. Мечниковтың "фагоцителла" тәрізді еркін жүзетін организмдер болған, олар субстратқа бекініп гидроидты полиптерге бастама берген деп жорамалдайды. Ішекқуыстылардың филогенетикалық байланыстарына қарасақ, олардың ішінде ең қарапайым гидрозоа (Hydrozoa) класы болып табылады. Бұлардың гастраль қуысы энтодерма клеткаларымен астарланған, жұтқыншағы дамымаған, құрылысы қарапайым. Гвдрозоа (Hydrozoa) класының ішінде орталық орынды гидроидты полиптер (Hydroidea) алады. Оларды даму циклындағы метагенез процесі арқылы сцифомедузалармен жақындастыруға болады. Гидрозоа класының ерекше тобы - сифонофоралар. Денесіндегі әр түрлі особьтарының - зооидтарының құрылысы мен физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты олар полиморфты колонияны құрап, күрделі формаларға айналып, эволюциялық дамуы жағынан гидроидты полиптерден жоғары тұрады. Сцифомедузалар (Scyphozoa) мен маржан полиптер (Anthozoa) класы эволюциялық даму және филогенетикалық байланыстары жағынан гидрозоа (Hydrozoa) класынан шыққан деп жорамалдайды. Бірақ, бұлар ерте кезде екі эволюциялық бағытта дамыған, яғни сцифомедуза және маржан полиптер кластарының өкілдері өзінің тіршілік ету формаларына байланысты елеулі өзгерістерге ұшыраған. Сцифомедузалардың полиптік кезеңі әлсіздеу, ал медузоидты кезеңі күшті дамып негізгі тіршілік рөлін атқарады. Ас қорыту жүйесі гастроваскулярлы жүйеге айналып, ас қорыту жұмысын және қорытылған асты сіңіру қабілетін арттыруына мүмкіндік береді. Маржан полиптердің медузоидты кезеңі түгелімен жойылып, күрделіленген полипоидты кезеңі ғана қалған. Ас қорыту жүйесі эктодермалық жұтқыншаққа және септалармен бөлінген гастраль қуысына бөлініп күрделілігін арттырады. Жоғарыда айтылған ұқсастық және ерекшелік белгілерінің болуы ішеісқуыстылар кластарының шығу тектерінде туыстық қатынастың бар екендігін көрсетеді. Бұларда эволюциялық даму процесі бірнеше бағытта жүрген. ЕСКЕКТІЛЕР ТИШ - CTENOPHORA Ескектілер - тек теңіздерде еркін жүзіп, кейбіреулері жорғалап немесе тіркеліп тіршілік ететін, сәулелі симметриялы жануарлар. Денесі ішекқуыстылардікі сияқты эктодерма, энтодерма қабаттарынан және екеуінің арасындағы қалың мезоглея қуысынан тұрады. Типтің өзіне тән ерекше белгілерінің бірі - атқыш клеткаларының орнына коллобласт деп аталатын жабысқақ клеткаларының дамуы, мезоглея қуысында алғашкы мезодерма клеткалар жиынтығының байқалуы, түрі өзгерген кірпікшелерінің көмегімен қозғалуы. Ескектілердің 90-ға жуық түрі белгілі. Бұл типке бір ғана класс - ескектілер - Ctenophora жатады. ЕСКЕКТІЛЕР КЛАСЫ - CTENOPHORA жүктеу/скачать 2,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|