IVКЛАСС. Лиазалар
Лиазалар класының ферменттері субстраттардан белгілі бір топтардың судың қатысынсыз бөлінуін (СО2, Н2О, NH3, альдегид),сол кезде қос байланыстың түзілуін немесе ол топтардың қос байланысы бар жерге қосылуын катализдейді.
Құрылымы
Лиазалар – коферменттері тиаминдифосфат, биотин, НSK0А, әртүрлі металл иондары болатын екі компонентті ферменттер. Лиазалар құрылыстары-на қарай емес катализдейтін реакцияларының түрлеріне қарай бір классқа жи-нақталған. Лиазалар тек жасушаларда ғана болады.
Номенклатурасы
Системалық аталуында ферменттің аты субстраттың аты, бөлінетін топтың аты және оған сызықша арқылы лиаза сөзі қосылып жазылады. Берілген тексте «декарбоксилаза», «альдолаза», «дегидратаза» терминдері қолданылады.
Топтары
Арасындағы байланыстардың үзілуіне қарай (С-С, С-О, С-N, C-S және басқалары) лиазалар жеті топқа бөлінеді.Топтар қандай топтың бөлінуіне қарай жіктеледі.
1 топ- карбокси-лиазалар –екі көміртек арасындағы байланысты үзуші ферменттер;
2-топ- гидро-лиазалар – молекуладан судың кетуін(дегидратаза) немесе судың қосылуын катализдейтін ферменттер;
3-топ-аммиак-лиазалар- амин қышқылдарын дезаминдеп, қанықпаған қышқылдардың түзілуін катализдейтін ферменттер;
4-топ- молекуладан Н2S немесе оның туындыларын бөлетін ферменттер.
Топшалар
4.1.1. Карбокси-лиазалардың топшасы - Декарбоксилазалар
Декарбоксилазалар - субстраттан карбоксил тобы (декарбоксилазалар) үзілуін (С-С байланыс үзіледі) тездететін екі компонентті ферменттер.
Қандай субстраттан карбоксил тобы бөлінуіне қарай декарбоксилазалар кетоқышқылдарының декарбоксилазалары және аминқышқылдарының декарбоксилазалары болып бөлінеді.
Кетоқышқылдарының декарбоксилазалары – коферменті тиаминдифосфат (витамин В1+2Н3РО4) болатын екі компонентті ферменттер. Апофермент пен коферменттің арасындағы байланыс магний ионы арқылы іске асады:
Достарыңызбен бөлісу: |
