Жалпы дене белгісі. Жүйріктің басы бұланның басындай, төрт' сирағы бұғының сирағындай қылтасы кең, тірсегі арһардың тірсегіндей, танауының тесігі үлкен, алдыңғы мойыны сәл жуандау (қол мойын), шідерлігі жуан арқасы көтеріңкі және садақтай иілген, Жауырыны қиғаш жағынан сәл жалгіақтау, қабырғасы ұзын, шыгыңқы, арасы жиі болып келеді. Қарыны сәл жуандау, ең соңғы қабырға мен жамбас арасындығы кеңістік тарлау шақпақ етті болып бітеді,- дейді. Жалпы қыл сағақ, қамыс құлақ, құлан жал, сымпыш құйрық, бота тірсек, құйма тұяқ бөліп келді екен.
Жылқы түстері.
Қазақ ортасында жылқының түсіне байланысты сөздер өте көп. Қазақ бабаларымыз саһараны таңдағанда осы жылқы малы үшін таңдаған болар, еебебі мың мыңдаған үйір - үйір жылқыны санап шығу еш мүмкін болмас. Сондықтан да өнерлі қазақ қалқы жылқыны түсіне қарап түгендеген және санын да түсіне қарай есептеген. Тәжірибелі жылқышылар мыңдаған жылқыны атпен бір аралап шыққанда, песі бар, несі жоғын анықтаған. Жылқы түсі 200-дің үстінде деген жорамал бар. Негізінен былайша, екі топқа жіктеген :
Қылаң дегені - ақ, боз, ақбоз, қасқа, сұр, шаңқан, шаңбоз, тарлан, ақтарлан, бозтарлан, (оның қүлапұшық, кершабақ, темешкер, кербесті, керіат, жамбыкер, ақауыз, тайқасқа, сұржебе,- деген ат атаулары баршылық).
Бараң дегені - қара, қоңыр, құла, кок, қызғыл, күрең, бурыл, жирен, торы, күлгін, шабдар, сары, т.т. (қарақасқа, қарақұс, көкбәрі, кекжайдақ, тайкөк, көкойнақ, көкқарға, көктін, көкбесті, көкжарлы, сарбауыр, саржорға, қызыл, нарқызыл, телқоңыр, қоңыртөбел, күрең, ардакүрең, арһаркүрең, жиренқасқа, торықасқа, күлгін, күлгінсары,т .6. деп те атайды.)
Баранға жіктеген өң-түстері табиғаттағы кемпірқосақ түсінің негізінде деуге болады. (Көнекөз ңарияііардан сурастырып, әліде жинақтай берген жөн).
Достарыңызбен бөлісу: |