Сурет 1.1.5. Жанама және нормаль үдеулер.
Жанама үдеу
дененің жылдамдығы модуль жағынан қалай өзгеретінін көрсетеді:
векторы траекторияға жанама бойымен бағытталады.
Нормаль үдеу
дененің жылдамдығы бағыты жағынан қалай өзгеретінін көрсетеді.
Қисық сызықты қозғалысты шеңберлер доғаларының бойымен қозғалыс түрінде
көрсетуге болады (сурет 1.1.6).
Сурет 1.1.6 Шеңберлер доғаларының бойымен қозғалыс.
Нормаль үдеу
v
жылдамдықтың модулінен және
дене осы уақытта қозғалған
шеңбердің R радиусынан тәуелді.
векторы әрқашан шеңбердің центріне бағытталады.
1.1.5. суретінен толық үдеудің модулі
шамасына тең болатыны көрініп тұр.
Сонымен, кинематикада материалдық нүктенің негізгі
физикалық шамаларының
қатарына:
l
жүрген жолы, Δs орын ауыстыруы,
жылдамдық және
үдеу жатады.
l
жолы
–
скаляр шама болып табылады. Δs орын ауыстыруы,
жылдамдығы және
үдеу
–
векторлық шамаларға жатады. Векторлық шаманы көрсету үшін, оның
модулін және бағытын көрсету қажет. Векторлық шамалар
белгілі математикалық
ережелерге бағынады. Векторларды координат
осьтеріне проекциялауға,
оларды
қосуға, алуға, т.с.с. болады.
