Кіріспе: Газдардың тұтқырлығы (мұны сұйықтар жайлы да айтуға болады) дегеніміз газдың
түрліше қабаттарының қозғалыс жылдамдықтарының теңгерісу қасиеті болып табылады.
Газдың түрліше жылдамдықтардағы іргелес қабаттарының жылдамдықтарының теңесуі газдың
үлкенірек жылдамдықтағы қабатынан азырақ жылдамдықпен қозғалатын қабатына
импульс
тасымалдаудың, әсерінен болады.
Егер сыртқы күштер түрліше қабаттардың қозғалыс жылдамдықтарының айырымының
тұрақтылығын қамтамасыз ете алатын болса, онда қабаттан қабатқа
импульс ағыны да тұрақты
(ста-ционар) болады, әрі бұл ағын жылдамдықтың түсу бағытында бағытталады.
Сұйықтықтың тұтқырлығы-сұйықтықтың ағынға ішкі үйкеліс (қарсылық) өлшемі. Егер сұйықтық
қабаттары арасындағы үйкеліс аз болса,
яғни тұтқырлығы төмен болса, қолданылатын ығысу
күші үлкен жылдамдық градиентіне әкеледі. Тұтқырлық жоғарылаған сайын сұйықтықтың
әрбір қабаты іргелес қабаттарға үйкеліске көбірек қарсылық көрсетеді
және жылдамдық
градиенті төмендейді. Сұйықтықтың тұтқырлығы әдетте аудан бірлігіне шаққандағы ығысу
күшінің жергілікті жылдамдық градиентіне қатынасы ретінде анықталады. Тұтқырлық пуаз,
сантипуаз немесе микропуазбен өлшенеді. Бір Пуаз 1 дин-сек / см2 -ге тең және келесі
қатынастар арқылы басқа өлшем бірліктеріне түрлендіріледі:
1 Пуаз= 10 сантиПуаз
= 1*10^6 микроПуаз
= 6,72*10^-2 фунт/фут сек
=2,09*10^-3 фунт сек/ фут^2
Газдың тұтқырлығы әдетте зертханада өлшенбейді, өйткені
оны эмпирикалық корреляция
негізінде дәл бағалауға болады. Барлық қасиеттер сияқты, табиғи газдың тұтқырлығы келесі
функциямен толық сипатталады:
Mg= газ фазасының тұтқырлығы. Жоғарыдағы қатынас тұтқырлықтың қысым,
температура
және қысым мен температура композициясы екенін білдіреді. Кеңінен қолданылатын газ
тұтқырлығының көптеген қатынастарын осы өрнектің модификациясы ретінде қарастыруға
болады.
