-нитроксид және оның асқын тотықтары жатады. Осы эндогендік канцерогенді заттар лейкозбен ауыратын сырқаттардың зәрінен табылған. Организмде эндокриндік бездермен гормондар өндіріліуінің бұзылуы өспелердің кейбір түрлерінің дамуына алып келеді.
Физикалық ықпалдар
Бұларға әртүрлі иондағыш сәулелердің түрлері және ултракүлгін сәулелер жатады. Иондағыш сәулелердің барлық түрлері:
-рентген сәулелері;
-a, b, g- сәулелері мен протондар канцерогендік әсер ете алады.
Биологиялық ықпалдар
Бұл ықпалдарға РНК-дан тұратын вирустар:
Адамдарда: Т-жасушалы лейкоз, яғни бұл HTLV-1 (human T-leukemia virus)
ДНК-дан тұратын вирустар:
-папилома, кандилома, Беркитт лимфомасы
-В-гепатитінің вирусы, әсіресе афлотоксинмен бірігіп әсер еткенде бауыр карциномасы т.с.с дамиды
- сонымен қатар герпесвирустар, олардың ішінде Эпштейн-Барр вирусы.
Әдетте, гипохромды, кедір-бұдыр болып өзгергенядрошықтарында т.б құрылымында көптеген өзгерістер байқалады
Инвазия
байқалмайды
заңды түрде байқалады
Метастаза
өте сирек
жиі
Шекарасы
анық
жай көзбен көрінбейді
Қайталануы
Сирек болады
Жиі кездеседі
Қатерлі ісік – бұл ісік өмірге қауіпті қасиеттерімен бағаланады. Сол себептен оны «қатерлі» деп атайды. Қатерлі ісік қатерлі ісік жасушаларынан тұрады. Қатерлі ісік жиі обырмен шатастырылады.
Oл жасушалардың ретсіз бөлінуімен сипатталады, және де басқа ағзаларға, жиі тіндерге метастаз берумен сипатталады. Бұл ауру генетикалық бұзылу салдарының пролиферация және дифференцирацияның бұзылуы болып табылады.
Қатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісікке алып келуі мүмкін. Қатерлі ісік қатерсіз ісіктен ерекшелігі метастаз қалыптастырмауы болады, басқа ағзаларға енбейді және ағзаға қатерсіз. Бірақ та қатерсіз ісік жиі қатерлі ісікке ауысады.
Ісіктерді анықтайтын әдістер:
1.Морфологиялық әдіс-дәрігер арнаулы құралдар (гастроскопия,ларингоскопия т.б)арқылы немесе жай көзбен көру арқылы тіннің патологиялық өсуінің сыртқы көрінісін макроскопиялық тексеру арқылы анықтайды.
2.Микроскопиялық әдіс-биопсия арқылы жіне алынған тін бөлігін зерттеу арқылы жүргізіледі.Осы әдістің арқасында ісіктің өсу не өспеуі және қандай түрі екендігін анықтауға болады.
3.Цитологиялық әдіс-тін пункциясы арқылы анықталады.Арнайы ине арқылы ісік жасушаларын және сұйықтығы адам организмінен алынады.
Зертхана қызметінің негізгі бағыты — қатерсіз және қатерлі өскіндердің дифференциалды диагностикасына арналған биологиялық материалды цитологиялық түрде зерттеу, қатерлі ісік алды патология мен қатерлі ісікті жетілудің ерте кезеңінде анықтау.
Цитологиялық зерттеулердің келесі түрлері жасалады:
Әртүрлі аймақтағы (сүт безі, сілекей безі, қалқанша без, қуықалды безі, жұмсақ тіндер, лимфалық түйіндер, тері) ісік немесе ісік тәрізді пайда болған өсінділерден алынған пунктаттарды зерттеу
Науқасты эндоскопиялық зерттеуден алынған материалды цитологиялық тексеру (бронхоскопия, ларингоскопия, эзофагогастроскопия, колоноскопия, лапароскопия). Жатыр мойны және цервикальды арна қырындыларын, жатыр қуысынан алынған аспираттарды зерттеу; Эрозиялардың, ойықжаралардың, жаралардың, жыланкөздердің үстінен алынған қырындыларды және шығындыларды тексеру; Сұйықтықтарды (өкпеқап, асцитикалық, т.б.) цитологиялық түрде зерттеу. биопсиялық және операциялық материалды цитологиялық түрде зерттеу;
Сұйықтық цитологиясы әдісімен гинекологиялық материалды (жатыр мойны және цервикальды арнадан алынған жағынды) цитологиялық тексеру.
ВС-3200 гематологиялық талдағышы клиникалық қан талдауының 19 параметріне, оның ішіне лейкоциттерді саралауға және лейкоциттерді, эритроциттерді және тромбоциттерді тарату бойынша 3 гистограмма құруға арналған.
е-411 иммунохемилюминесценттік талдағышы
е-411 иммунохемилюминесцентті талдағышы
Roche Cobas e 411 талдағышы автоматты жабық жүйе болып табылады және Германияның «Roche Diagnostics» өндірісінің реагенттерінде ғана жұмыс істейді. Жүйе адамның қатысуынсыз дерлік жұмыс істейді, сондықтан адам факторына қатысты қателіктер болмайды. Талдау нәтижесін алудың қысқа мерзімі, зерттеудің өте дәл болуы және сынақ мәндері ауқымының үлкен болуы диагнозды барынша дұрыс қоюға және қолданылатын емнің мониторингін жасауға мүмкіндік береді.
Қатерлі ісіктің алдын қалай аламыз?
▪үнемі бір түрдегі азықтарды пайдаланбау;
▪тамақтану кезінде тамақтың дәмділігі мен қоректілігіне мән беру;
▪аса тоя тамақ жемеу;
▪ас қорыту жүйесінде жарақаты бар адамдарға сыра ішпеу.Өйткені сыраның құрамында көп мөлшердегі көмірқышқыл газы болатындықтан,асқазандағы көмірқышқылының мөлшерін одан әрі арттырып,жарақаттың тесілу қаупін туғызады.
▪темекіні шектен тыс,тіпті мүлдем тартпау;
▪тұзды тағамдарды аз тұтынып,қуырылған тамақтарды жемеу;
