Кіріспе Салық – мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде түсетін міндетті төлемдер. Салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың мемлекет пен екі арадағы мемлекеттік бюджет арқылы жүзеге
Кіріспе Салық – мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде түсетін міндетті төлемдер. Салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың мемлекет пен екі арадағы мемлекеттік бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы қатынастарын сипаттайтын экономикалық санат. Салықтардың экономикалық мәні мынада: салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді.
Салық шегерімдері Әдетте, ай сайын жалақыны есептеу кезінде қызметкерге есептелген сомадан екі шегерім жасалады: міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) және жеке табыс салығы (ЖТС). Салық пен жарна сомалары «қолда» алынуы тиіс соманы азайтады, өйткені олар қызметкердің есебінен төленеді.
Қызметкерлер «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңының негізінде салық салынатын табыстың (еңбекақы) 10 % мөлшерінде бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жарналар енгізуге міндетті. Бұл ретте жарналар ұсталатын табыстың жоғарғы шегіне шектеулер бар. Бұл шек ең төменгі жалақының (МВт) 50 еселенген мөлшерін құрайды (2019 жылға дейін бұл шек ең төменгі жалақының 75 еселенген болатын). 2020 жылдан бастап қызметкерлерге медициналық сақтандыру жарналарын төлеу бойынша міндеттер жүктеледі, оны есептеу және аудару тәртібі «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы № 405-V Заңымен бекітілген.
Міндетті медициналық сақтандыруға жарналарды есептеу кезінде салық салу объектісі болып қызметкердің 10 ең төменгі жалақы шегіндегі табысы табылады. 2021 жылдан бастап қызметкерлер үшін медициналық жарналардың мөлшерлемесі 2 пайыз болып белгіленді.
Сонымен қатар, сондай-ақ салық салынатын табыстың 10% мөлшерінде «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) жеке табыс салығының ставкасы белгіленеді. Салық кодексінде салық шегерімдері, ЖТС салынбайтын сомалар қарастырылған, оларға есептелген және ұсталатын зейнетақы және медициналық жарналар (ОПВ және ВОСМС), сондай-ақ басқа да стандартты салық шегерімдері (14 АЕК (1 МЗП), 882 АЕК) кіреді. Жоғарыда аталған шегерімдермен қатар, заңнама қызметкердің табысынан басқа төлемдерді де қарастырады, мысалы, әлеуметтік салық (СН), әлеуметтік аударымдар (СО), міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға (МӘМС) аударымдар. Бұл сомалар жұмыс берушінің есебінен төленеді, сондықтан қызметкердің жалақысына ешқандай әсер етпейді, яғни,дебиторлық берешек сомасын азайтпайды.
Салық шегерімдерін жалақыдан жүргізу үшін бірнеше этаптарды өту керек.Бірінші Жалақы мәзірінде өндірістік күнтізбені(производственный календарь) тексеріп алу керек.Екінші,ағымдағы жыл бойынша яғни,2022 жыл бойынша реттелетін есептік көрсеткіштерді Зарплата-Регламентированные расчетные показатели мәзірінен тексеру қажет(МЗП-60000 тг,АЕК-3063 тг).
Үшінші,қызметкерлерге еңбекақы есебін ұйымдастыру.Ол үшін Зарплата-Начисление зарплаты сотрудникам организации-Создать.Келесі,салық шегерімдер.
Ол үшін Зарплата-Расчет удержаний сотрудникам организации-Создать батырмасы арқылы басқанда біздің алдымызға МЗЖ-ОПВ,ЖТС-ИПН және МӘМСЖ-ВОСМС шегерімдері есептелінеді.
МЗЖ-БЖЗҚ-ға төленуге жататын мiндеттi зейнетақы жарналары (МЗЖ) МЗЖ1 есептеу үшін алынатын ай сайынғы кірістің 10 пайызы мөлшерінде белгiленедi.Бұл ретте МЗЖ есептеу үшін алынатын ай сайынғы кіріс республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 50 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.
ЖТС-Төлем көзінен ЖТС – бұл жеке табыс салығы, оның төлеушілері салық салу объектісі бар жеке тұлғалар болып табылады. Бұл ретте оны есептеуге және төлеуге жеке тұлғаның өзі емес, оған ақша төлейтін субъект - салық агенті міндетті.
МӘМСЖ-міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру бойынша жарналар 2%.
Келесі, ұйым қызметкерлері үшін салықтарды, жарналарды, аударымдарды есептеу-Зарплата-Расчет налогов,взносов,отчислений сотрудникам-Создать.
ӘА(СО)- Әлеуметтік аударымдардан түскен қаражат Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына (МӘҚҚ) әрбір жеке тұлғаның шотына түседі. Ал егер Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдай орын алса, адам осы қордан төленетін төлемдерге сене алады.Салық мөлшерлемесі 3,5%.
ӘС(СН)- кәсіпкерлік қызметпен айналысатын субъектілерге жататын салық. Бұл жұмыс берушінің (кәсіпорынның) өз қызметкерлері үшін төлейтін салығы. Бүгінгі күні заңды тұлғалар үшін әлеуметтік салық мөлшерлемесі 9,5 пайызды құрайды.
2022 жылдың 1 қаңтарынан бастап Салық кодексіне салықтарды есептеу кезінде ең төменгі жалақынының (ЕТЖ) орнына айлық есептік көрсеткіштің (АЕК) қолданылуын көздейтін өзгерістер күшіне енеді. Өзгерістер осыған дейінгі қолданылған ЕТЖ сомасына баламалы мөлшеріне сәйкес келтіріліп жасалды. Өзгерістер 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енді. Мысалы, бұдан бұрын 2022 жылға дейін, Салық кодексінде стандартты шегерім, яғни жеке тұлғаның табыстарына жеке табыс салығын салу кезінде алып тасталатын шегерім табыс есептелген әрбір күнтізбелік ай үшін 1 ең төменгі жалақы (ЕТЖ) мөлшерінде болған. Енді, 2022 жылға 14 айлық есептік көрсеткіш (АЕК) мөлшерінде стандартты шегерім белгіленген: 14*3063 = 42 882 теңге ( 2021 жылы 1 ЕТЖ шамамен 2022 жылғы 14 АЕК-ке сәйкес келеді)
https://pro1c.kz/hotline/komitet-gosudarstvennykh-dokhodov/kak-v-2022-godu-izmenilsya-raschet-ipn-iz-za-perevoda-standartnogo-vycheta-v-14-mrp-/