Кодекс І кодек с республики казахстан қазақстан республикасының Қылмыстық-процестік кодексі



бет16/17
Дата25.12.2016
өлшемі7,55 Mb.
#4987
түріКодекс
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17
482-бап. Сотталғандардың шағымдарын қарау
1. Сотталған адам жазаны орындайтын мекеменің немесе органның өз құқықтары мен заңды мүдделерін қозғайтын әрекеттеріне (әрекетсіздігіне), сондай-ақ прокурордың үкімді орындауға байланысты мәселелер жөніндегі шешімдеріне не прокурордың осыған ұқсас шағымдарды қанағаттандырудан бас тартуына сотқа шағым жасауға құқылы. Сотталғандардың шағымдарын қарауды сотталған адамның жазасын өтеу орны бойынша аудандық сот жүзеге асырады.

2. Сот отырысына сотталған адамның және әрекетіне шағым жасалған адамның қатысуы міндетті.

3. Сотталғандардың шағымдарын қарау осы Кодекстің 106-бабында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

4. Қарау нәтижелері бойынша судья кеңесу бөлмесінде:

1) шағымды қанағаттандыру, шағым жасалған әрекеттерді (әрекетсіздікті) және шешімдерді заңсыз деп тану және олардың күшін жою туралы;

2) шағымды қанағаттандырусыз қалдыру туралы;

3) азаптаулар, өзге де заңсыз әрекеттер қолдану, қатыгез қарым-қатынас жасау туралы арыз бойынша тергеп-тексеруді жүзеге асыру үшін шағымды тиісті прокурорға жіберу туралы қаулы шығарады.
483-бап. Судьяның қаулысына шағым жасау және наразылық білдіру
Үкiмдi орындауға байланысты мәселелердi шешу кезiнде шығарылған сот қаулыларына осы Кодекстiң 48, 49 және 50-тарауларында белгiленген қағидалар бойынша апелляциялық және кассациялық тәртіппен шағым жасалуы және наразылық білдірілуі мүмкiн.

10-БӨЛІМ. СОТТЫҢ ЗАҢДЫ КҮШІНЕ ЕНГЕН ШЕШІМДЕРІН

ҚАЙТА ҚАРАУ ЖӨНІНДЕ ІС ЖҮРГІЗУ
52-тарау. СОТ АКТІЛЕРІН ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ СОТ ҚАДАҒАЛАУЫ ТӘРТІБІМЕН

ҚАЙТА ҚАРАУЫ
484-бап. Заңды күшіне енгеннен кейін сот қадағалауы тәртібімен

қайта қаралуы мүмкін сот актілері


1. Заңды күшіне енгеннен кейін бірінші және апелляциялық сатылардағы соттардың үкімдері, қаулылары олар кассациялық сатыда қаралғаннан кейін ғана, сондай-ақ кассациялық сатыдағы соттың қаулылары осы Кодекстің 485-бабында көрсетілген негіздер бойынша Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының қылмыстық істер жөніндегі қадағалау сот алқасында қайта қаралуы мүмкін.

2. Айрықша жағдайларда, алдыңғы сот сатыларында қаралмаған бірінші, апелляциялық сатылардың үкімдері мен қаулылары сот актісінің адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының экономикасы мен қауіпсіздігі үшін орны толмас ауыр салдарларға әкеп соғуы мүмкін екені туралы деректердің анықталуына байланысты Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуы немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының наразылығы бойынша қадағалау тәртібімен қайта қаралуы мүмкін.

3. Соттардың қылмыстық теріс қылықтар және онша ауыр емес қылмыстар туралы істер бойынша заңды күшіне енген қаулылары, сондай-ақ басқа істер бойынша, сот талқылауы барысында осы Кодекстің 10-бабының екінші бөлігінде көрсетілген, процеске қатысушылардың дәлелдемелерін, өтінішхаттарын зерттеу тәртібі мен тәсіліне, сот отырысының залында тәртіп сақтауға қатысты, мемлекеттік және жекеше айыптаушының айыптаудан бас тартуына байланысты мәселелер бойынша, үкімді орындауға байланысты мәселелер бойынша шығарылған қаулылары және тергеу судьясының қаулылары қадағалау тәртібімен қайта қаралуға жатпайды.
485-бап. Заңды күшіне енген сот үкімдері мен қаулыларын сот

қадағалауы тәртібімен қайта қарау негіздері


1. Заңды күшіне енген үкімдер мен қаулыларды сот қадағалауы тәртібімен қайта қарауға істі тергеп-тексеру немесе сотта қарау кезінде жол берілген, мыналарға:

1) кінәсізді соттауға;

2) негізсіз ақтау үкімін шығаруға немесе істі тоқтатуға;

3) сотталған адамның іс-әрекетін дұрыс сараламауға;

4) жәбірленушіні сот арқылы қорғалу құқығынан айыруға;

5) жазаның дұрыс тағайындалмауына не сот тағайындаған жазаның қылмыстық құқық бұзушылықтың ауырлығы мен сотталған адамның жеке басына сәйкес келмеуіне;

6) талап қоюды қараусыз қалдыру жағдайларынан басқа, азаматтық талап қоюды дұрыс шешпеуге;

7) жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша немесе медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану кезінде қаулыны заңсыз немесе негізсіз түрде шығаруға әкеп соққан азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын бұзушылықтар не қылмыстық және қылмыстық-процестік заңдардың дұрыс қолданылмауы негіз болып табылады.

2. Заңды күшіне енген сот актілері, сондай-ақ:

1) сот актісі мемлекеттік немесе қоғамдық мүдделерді, мемлекеттің қауіпсіздігін қозғаса не адамдардың өмірі, денсаулығы үшін орны толмас ауыр салдарларға әкеп соқтыруы мүмкін болса;

2) үкім арқылы адам өлім жазасына немесе өмір бойына бас бостандығынан айыруға сотталса;

3) осы Кодекстің 467-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайда, туындаған қайшылықтарды жою туралы ұсыну не Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты қадағалау алқасы судьясының жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша шығарылған қаулысы бар болса, сот қадағалауы тәртібімен қайта қаралады.

3. Заңды күшіне енген, өлім жазасы туралы үкімдер өлім жазасын орындауға мораторийдің күші жойылғаннан кейін сот қадағалауы тәртібімен қайтадан қайта қаралады.

4. Заңды күшіне енген сот актілері қабылданған қаулы адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының экономикасы мен қауіпсіздігі үшін орны толмас ауыр салдарға әкеп соғуы мүмкін екені туралы деректердің анықталуына байланысты енгізілген Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуы немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының наразылығы бойынша қадағалау тәртібімен қайтадан қайта қаралады.


486-бап. Соттардың заңды күшіне енген үкімдері мен қаулыларын

сот қадағалауы тәртібімен қайта қарау туралы өтінішхат

беруге, соттардың заңды күшіне енген үкімдері мен

қаулыларына наразылық білдіруге құқығы бар адамдар

1. Заңды күшіне енген үкімдер мен қаулыларды сот қадағалауы тәртібімен қайта қарау туралы жолданымдар өтінішхаттар деп аталады және оларды апелляциялық және кассациялық шағым беруге құқығы бар процеске қатысушылар бере алады.

2. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы заңды күшіне енген үкімдер мен қаулыларды осы Кодекстің 485-бабы екінші бөлігінің 1) тармағында көзделген негіздер бойынша қадағалау тәртібімен қайта қарау туралы ұсыну келтіруге құқылы.

3. Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры заңды күшіне енген үкімдер мен қаулыларды сот қадағалауы тәртібімен қайта қарау туралы наразылықты өз бастамасы немесе осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген адамдардың өтінішхаты бойынша келтіруге құқылы.

Қадағалау тәртібімен наразылық келтіру туралы мәселені шешкен кезде Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры не оның тапсырмасы бойынша оның орынбасарлары не облыстардың прокурорлары мен оларға теңестірілген прокурорлар қылмыстық істі соттан талап етіп алдыруға құқылы. Сот прокурордың сауалын ол сотқа келіп түскен күннен бастап жеті тәулік ішінде орындайды немесе істің басқа сот сатысында екеніне байланысты сауалды орындаудың мүмкін емес екенін хабарлайды.


487-бап. Соттың заңды күшіне енген шешімдеріне сот қадағалауы

тәртібімен шағым жасау мерзімдері


1. Заңды күшіне енген айыптау үкімін сотталған адамның кінәсіздігі уәждері бойынша, сондай-ақ жазаның қатаңдығына орай неғұрлым жеңіл қылмыстық құқық бұзушылық туралы заңды қолдану қажеттігіне байланысты немесе сотталған адамның жағдайын жақсартуға әкеп соғатын өзге де негіздер бойынша сот қадағалауы тәртібімен қайта қарау туралы өтінішхат, наразылық, ұсыну беру мерзімдері шектелмеген.

2. Заңды күшіне енген ақтау үкімін, айыптау үкімін жазаның жеңілдігіне қарай неғұрлым ауыр қылмыстық құқық бұзушылық туралы заңды қолдану қажеттігіне байланысты немесе сотталған адамның жағдайын нашарлатуға әкеп соғатын өзге де негіздер бойынша не соттың істі тоқтату туралы қаулысын сот қадағалауы тәртібімен қайта қарау туралы өтінішхат, наразылық, ұсыну беруге олар заңды күшіне енгеннен кейін бір жыл ішінде жол беріледі.

Егер көрсетілген мерзім өткізіп алынған болса, оны қалпына келтіруге жол берілмейді. Сот қадағалау сатысында өтінішхатты, наразылықты, ұсынуды алдын ала қарауды және сотталған, уақытында келіп түскен қадағалау өтінішхаты, наразылығы, ұсынуы бойынша ақталған адамның жағдайын нашарлататын шешім қабылдай отырып, істі қарауды дау туғызып отырған сот актісі заңды күшіне енген кезден бастап бір жыл өтіп кеткен соң да жүзеге асыра алады.
488-бап. Соттың заңды күшіне енген үкімін, қаулысын қайта қарау

туралы өтінішхат, наразылық, ұсыну беру тәртібі


1. Заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау туралы өтінішхат, наразылық, ұсыну жазбаша түрде Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотына беріледі. Өтінішхатта, наразылықта, ұсынуда осы Кодекстің 423-бабында санамаланған мән-жайлардан басқа, іс бойынша іс жүргізу кезінде қандай заң бұзушылыққа жол берілгені және осы бұзушылықтар шығарылған сот шешімдерінде қалай көрініс тапқаны және шағым жасалып отырған сот актісін қайта қарау үшін осы Кодекстің 485-бабында санамаланған негіздердің қайсысы бар екені көрсетілуге тиіс. Өтінішхатта оны берген адамдардың қатысуымен немесе қатысуынсыз қаралатыны туралы көрсетілуге тиіс.

2. Өтінішхатқа, наразылыққа, ұсынуға шағым жасалып отырған сот шешімдерінің көшірмелері және өтінішхат, наразылық, ұсыну дәлелдерінің негізділігін растайтын өзге де материалдар қоса берілуге тиіс.

3. Соттардың заңды күшіне енген үкімдеріне, қаулыларына берілген, өзге мемлекеттік органдарға немесе қоғамдық ұйымдарға жолданған өтінішхаттар Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының іс жүргізуіне қабылданбайды.

4. Осы Кодекстің 493-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау туралы өтінішхаттың, наразылықтың, ұсынудың берілуі олардың орындалуын тоқтата тұрмайды.

5. Өтінішхат не наразылық, ұсыну берген адам сот отырысы басталғанға дейін өз өтінішхатын, наразылығын, ұсынуын өзгертуге не жаңа дәлелдермен толықтыруға құқылы. Бұл ретте прокурордың қосымша наразылығында немесе оның наразылықты өзгерту туралы арызында, сол сияқты жәбірленушінің, жекеше айыптаушының немесе өкілдердің үкімге шағым жасаудың осы Кодекстің 487-бабының екінші бөлігінде белгіленген мерзімі өткен соң берген қосымша өтінішхатында, егер бастапқы наразылықта, өтінішхатта сотталған адамның жағдайын нашарлату туралы талап жазылмаған болса, осындай мәселе қойыла алмайды.

6. Өтінішхатты, наразылықты, ұсынуды берген адам іс қадағалау сатысында қаралғанға дейін оларды кері қайтарып алуы мүмкін. Сотталған адам өзінің мүддесінде өз қорғаушысы немесе заңды өкілі берген өтінішхатты кері қайтарып алуға құқылы.


489-бап. Өтінішхаттарды, наразылықты, ұсынуды қарамай қайтару
1. Заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау туралы өтінішхат, наразылық, ұсыну мынадай негiздер бойынша:

1) өтінішхат, наразылық, ұсыну осы Кодекстiң 488-бабының талаптарына сай келмесе;

2) өтінішхатты, наразылықты, ұсынуды осы Кодекстiң 486-бабына сәйкес, заңды күшiне енген осы сот актісіне шағым жасауға, наразылық білдіруге құқығы жоқ адамдар берсе;

3) өтінішхат, наразылық, ұсыну осы Кодекстiң 487-бабының екiншi бөлiгiнде көрсетiлген мерзiм өткеннен кейiн берiлсе;

4) өтінішхат, наразылық, ұсыну мәнi бойынша қаралғанға дейiн олар керi қайтарып алынса;

5) өтінішхат, наразылық, ұсыну осы Кодекстің 484-бабының үшінші бөлігіне сәйкес сот қадағалауы тәртiбiмен қайта қаралуға жатпайтын сот актiлерiне берiлсе;

6) осы Кодекстің 485-бабының төртінші бөлігінде көзделген немесе Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының қадағалау ісін жүргізуді қозғау туралы қаулысы шығарылған жағдайларды қоспағанда, қадағалау алқасының осы сот актісін нақ осы адамның нақ осы негіздердегі өтінішхаты бойынша қайта қараудан бас тарту туралы қаулысы болса, олар берген адамдарға қайтарылуға жатады.

2. Өтінішхатты, наразылықты, ұсынуды қайтару үшін негіз болған, осы баптың бірінші бөлігінің 1) және 2) тармақтарында көрсетілген кемшіліктер жойылған кезде, олар жалпы негіздерде қайтадан берілуі мүмкін.


490-бап. Заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау туралы

өтінішхатты алдын ала қарау


1. Заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау туралы өтінішхатты Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты Төрағасының немесе қадағалау сот алқасы төрағасының тапсырмасы бойынша баяндамашы-судья алдын ала зерделейді, ол өтінішхатты қарамай қайтару үшін негіз болмаған кезде ол келіп түскен кезден бастап он тәуліктен аспайтын мерзімде қылмыстық істі талап етіп алдырады.

2. Сот қылмыстық іс келіп түскен күннен бастап бір айға дейінгі мерзімде өтінішхатты ашық сот отырысында үш судья құрамында алдын ала қарайды. Осы Кодекстің 486-бабында көрсетілген бірнеше адамның белгілі бір іс бойынша берілген өтінішхаттары біріктірілуі және көрсетілген тәртіппен бір сот отырысында қаралуы мүмкін.

3. Өтінішхатты алдын ала қарағанға дейін баяндамашы-судья тиісті мамандарға қарастырылып отырған қылмыстық іс бойынша қолданылатын заңдардың нормаларына қатысты ғылыми қорытынды дайындауды тапсыруға құқылы. Ғылыми қорытынды бойынша түсінік беру үшін тиісті мамандар қадағалау сот алқасының отырысына шақырылуы мүмкін.

4. Осы Кодекстің 485-бабының төртінші бөлігінде көрсетілген негіздер бойынша енгізілетін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуына және Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының наразылығына, осы Кодекстің 467-бабының екінші бөлігіне сәйкес енгізілетін кассациялық алқа төрағасының ұсынуына алдын ала қарау қағидасы қолданылмайды және оларды қадағалау сот алқасы тікелей қарайды.

5. Прокурордың қадағалау наразылықтарына, сондай-ақ өлім жазасына немесе өмір бойына бас бостандығынан айыруға сотталған адамдардың немесе олардың қорғаушыларының өтінішхаттарына алдын ала қарау қағидасы қолданылмайды және оларды қадағалау сот алқасы тікелей қарайды, ол алдымен сот актісін қадағалау тәртібімен қайта қарауға осы Кодекстің 485-бабында көзделген негіздердің бар-жоғы туралы мәселені қарайды, содан кейін прокурордың наразылығын, өтінішхатты мәні бойынша қарайды. Көрсетілген негіздер анықталмағанда, алқа сот актісін қайта қараудан бас тарту туралы қаулы шығарады

6. Прокурор, сондай-ақ өтінішхатты берген адам өтінішхаттың алдын ала қаралатын күні туралы хабардар етіледі, алайда олардың келмеуі іс бойынша сот қадағалауы тәртібімен іс жүргізуді қозғаудың негізі бар немесе жоқ екендігі туралы мәселені шешуге кедергі болмайды.

7. Өтінішхатты қадағалау іс жүргізуін қозғау үшін негіздердің бар-жоғы туралы мәселе бойынша алдын ала қарау ашық сот отырысында жүзеге асырылады. Сот келген адамдарға процестік құқықтары мен міндеттерін түсіндіріп, оларда қарсылық білдірулердің, өтінішхаттардың бар-жоғы туралы мәселені анықтағаннан және оларды шешкеннен кейін келген адамдардың түсініктемелерін, прокурордың пікірін тыңдайды. Сот актісін қадағалау тәртібімен қайта қарау туралы өтінішхат берген адам бірінші болып сөз сөйлейді.
491-бап. Өтінішхатты алдын ала қарау нәтижелерi бойынша

қабылданатын қаулылар


1. Сот өтінішхатты алдын ала қарау нәтижелерi бойынша:

1) шағым жасалып отырған сот актiсiн қайта қарау бойынша қадағалау iс жүргiзуiн қозғау және өтінішхатты қадағалау сатысында қарау туралы;

2) шағым жасалып отырған сот актiсiн қайта қарау бойынша қадағалау iс жүргiзуiн қозғаудан бас тарту туралы;

3) осы Кодекстің 489-бабында көзделген негіздер бойынша өтінішхатты қарамай қайтару туралы қаулы шығарады.

2. Соттың өтінішхатты алдын ала қарау нәтижелерi бойынша шығаратын қаулысында:

1) қаулының шығарылған күнi мен орны;

2) Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының қадағалау сот алқасының өтінішхатты қараған судьяларының және өтінішхатты алдын ала қарауға қатысқан өзге де адамдардың тегi мен аты-жөнi;

3) дау туғызған сот актiсi көрсетіле отырып, қаулы шығарылған iс;

4) өтінішхатты берген адам;

5) өтінішхатта келтiрiлген дәлелдер;

6) қадағалау іс жүргізуін қозғау не өтінішхатты қараусыз қайтару үшін негіздердің бар немесе жоқ екендігі туралы нұсқау көрсетiлуге тиiс.

3. Қаулының қарар бөлігінде – судьялар қабылдаған, осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген шешімдердің бірі жазылады. Егер қадағалау іс жүргізуін қозғау туралы шешім қабылданған болса, қаулының қарар бөлімінде өтінішхатты мәні бойынша қарау жөнінде сот отырысын өткізудің қадағалау сот алқасының төрағасымен келісілген күні, уақыты, орны көрсетіледі.

4. Өтінішхатты берген адам оны алдын ала қарау нәтижелері туралы хабардар етіледі.

5. Өтінішхатты алдын ала қарау нәтижелері бойынша шығарылған қаулы шағым жасалуға жатпайды, бірақ бұл нақ сол адамның, бірақ басқа негіздер бойынша қайтадан өтінішхат беруі үшін, сондай-ақ осы Кодекстің 486-бабында көрсетілген басқа да адамдардың сол сот актісін қадағалау тәртібімен қайта қарау туралы өтінішхат беруі үшін кедергі болмайды.

6. Істі жаңадан қарауға жіберу туралы қаулыны қайта қарау жөнінде қадағалау іс жүргізуін қозғау туралы шешім, егер осы кезде істі соттың өз іс жүргізуіне қабылдау мерзімі өтіп кетсе және ол бойынша сот отырысы тағайындалған болса, қабылдана алмайды.
492-бап. Қадағалау сатысының сот отырысын тағайындау
1. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты алқасының судьясы шағым жасалған сот актiсiн қайта қарау бойынша қадағалау iс жүргiзуiн қозғау туралы соттың қаулысы алынғаннан не Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуы немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының наразылығы келіп түскеннен кейін үш тәулік ішінде тараптарға заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау туралы тиісінше өтінішхаттың, ұсынудың, наразылықтың көшiрмесiн, сот отырысы өткiзілетін күнді, уақытты, орынды көрсете отырып, iстiң қадағалау сатысында қаралуы туралы хабарлама жiбередi.

2. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты алқасының судьясы өтінішхатты сотта қарауға дайындау кезінде тиісті маманнан қарастырылып отырған қылмыстық іс бойынша қолданылатын заңдардың нормаларына қатысты ғылыми қорытынды сұратуға және қажет болған кезде оны сот отырысына шақыртуға құқылы.

3. Қадағалау сатысындағы iс қадағалау iс жүргiзуiн қозғау туралы қаулымен бiрге істі Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының қадағалау сот алқасына берген не Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуы немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының наразылығы келіп түскен күннен бастап бір айдың iшiнде қаралуға тиiс. Бұл мерзім істің күрделі немесе көлемі үлкен болуына байланысты, сондай-ақ дәлелді себептер болған кезде қадағалау сатысындағы соттың қаулысымен, бірақ әрбір ретте бір айдан аспайтын мерзімге ұзартылуы мүмкін.
493-бап. Соттың үкiмiн, қаулысын орындауды тоқтата тұру
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы, Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры iстi талап етіп алдырумен бiр мезгiлде соттың үкiмiн, қаулысын қадағалау тәртiбiмен тексеру үшiн оның орындалуын үш айдан аспайтын мерзiмге тоқтата тұруға құқылы.
494-бап. Істі қадағалау сатысында қараудың тәртібі, қадағалау

сатысындағы соттың шешімдері


1. Қадағалау сатысындағы сот отырысы төрағалық етушінің қандай сот шешімі және кімнің өтінішхаты, ұсынуы, наразылығы бойынша қайта қаралып жатқанын, сот құрамына кімдердің кіретінін және сот отырысы залында процеске қатысушылардың қайсысы қатысып отырғанын хабарлауымен ашылады. Істі қараудың уақыты мен орны туралы тиісінше хабардар етілген, өтінішхат, наразылық берген адамның болмауы сот отырысын жалғастыру мүмкіндігін жоққа шығармайды. Жекеше айыптау істерін қоспағанда, прокурордың қадағалау сатысындағы сот отырысына қатысуы міндетті. Тиісінше хабардар етілген тараптар келмеген не олардан тиісті арыз келіп түскен жағдайда, іс олардың қатысуынсыз қаралуы мүмкін. Осы Кодекстің 495-бабында көзделген жағдайларда қорғаушының қатысуы міндетті.

2. Мәлімделген қарсылық білдірулер мен өтінішхаттар шешілгеннен кейін сот тыңдауды жалғастыру туралы не оны кейінге қалдыру туралы шешім қабылдайды. Сот істі тыңдауды жалғастыру туралы шешім қабылдаған кезде төрағалық етуші өтінішхат, наразылық берген процеске қатысушыға сөз береді. Егер мұндай қатысушылар бірнешеу болса, онда олар өздері ұсынған сөз сөйлеу кезектілігін соттың назарына жеткізеді. Егер олар келісімге келе алмаса, онда сөз сөйлеу кезегін сот белгілейді.

3. Өтінішхат, наразылық берген адам өз пікірі бойынша, шағым жасалып отырған шешімнің неге байланысты заңсыз, негізсіз, әділетсіз болып табылатыны туралы уәждері мен дәлелдерін баяндайды. Содан соң төрағалық етуші процестің басқа қатысушыларына сөз береді.

4. Егер өтінішхатты қорғаушы тарап берген болса, онда бірінші болып оның атынан өкілдік ететін процеске қатысушылар сөз алады. Олардың сөз сөйлеу тәртібі өздері қол жеткізген уағдаластыққа сәйкес не ондай уағдаластық болмаған жағдайда, соттың шешімімен белгіленеді.

5. Қадағалау сатысындағы сотқа қатысатын прокурор қаралып жатқан қадағалау шағымдары бойынша пікірін айтады, наразылықта көрсетілген дәлелдерді баяндайды, іс бойынша жасалған сот актілерінің заңдылығы туралы қорытынды береді.

6. Егер өтінішхатты, наразылықты айыптаушы тарап берген болса, онда оның өкілдері бірінші болып сөз сөйлейді, содан соң төрағалық етуші процестің басқа қатысушыларына сөз береді.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуында немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының наразылығында жазылған уәждер мен дәлелдерді сот отырысында көрсетілген адамдардың тапсырмасы бойынша тиісінше Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының істі қарайтын алқаның құрамына кірмейтін судьясы, тиісті прокурор баяндауы мүмкін.

7. Істі қадағалау тәртібімен қараудың нәтижесінде сот осы Кодекстің 389-бабының талаптарын сақтай отырып, кеңесу бөлмесінде мына шешімдердің бірін қабылдайды:

1) бірінші, апелляциялық сатыдағы соттың үкімін, бірінші, апелляциялық, кассациялық сатылардағы және қадағалау сатысындағы соттың қаулысын – өзгеріссіз, ал оларды қайта қарау туралы өтінішхатты, ұсынуды, наразылықты қанағаттандырусыз қалдырады;

2) бірінші, апелляциялық сатылардағы соттың үкімін, бірінші, апелляциялық, кассациялық сатылардың және қадағалау сатысының қаулысын өзгертеді;

3) үкімнің және одан кейінгі барлық қаулылардың күшін жояды және істі тоқтатады;

4) үкімнің және одан кейінгі барлық қаулылардың күшін жояды және істі апелляциялық сатыдағы сотқа немесе егер іс бірінші сатыда алқабилердің қатысуымен қаралған болса, бірінші сатыдағы сотқа жаңадан сот қарауына жібереді;

5) соттың үкімін өзгертіп немесе оны өзгеріссіз қалдыра отырып, апелляциялық, кассациялық тәртіппен және қадағалау тәртібімен шығарылған қаулылардың күшін жояды.

Егер тиісті соттың іс жүргізуіне қабылдаған іс бойынша сот талқылауы басталып кеткен болса, істі жаңадан сот қарауына жіберу туралы қаулының күшін жоюға болмайды.

8. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуын немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының наразылығын қарау кезінде алдымен сот актісін қадағалау тәртібімен қарау үшін осы Кодекстің 485-бабында көзделген негіздердің бар-жоғы туралы мәселе қаралады, содан соң олар мәні бойынша қаралады. Алқа көрсетілген негіздерді анықтай алмаса, сот актісін қайта қараудан бас тарту туралы қаулы шығарады.

9. Осы Кодекстің 433-бабында көрсетілген мән-жайлар үкімнің күшін жоюға немесе оны өзгертуге негіз болып табылады.

10. Бірінші, апелляциялық, кассациялық сатылардағы және қадағалау сатысындағы соттардың қаулысы, егер осы қаулы арқылы бірінші сатыдағы сот заңсыз және негізсіз шешім қабылдаған не жоғары тұрған сот іс бойынша осының алдындағы қаулылардың немесе үкімнің күшін заңсыз және негізсіз жойған немесе оларды өзгерткен деп танылса, не егер істі жоғары тұрған сотта қарау кезінде заңды елеулі түрде бұзуға жол беріліп, ол қабылданатын шешімнің дұрыстығына ықпал етсе немесе ықпал етуі мүмкін болса, оның күші жойылуға немесе ол өзгертілуге жатады.

11. Егер істі кассациялық тәртіппен, қадағалау тәртібімен қарау кезінде істі заңсыз тоқтатуға немесе сотталған адамның жазасын жеңілдетуге жол берілген болса, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты кассациялық қаулының, қадағалау қаулысының күшін жоюға және бірінші және апелляциялық сатылардағы соттың үкімін, апелляциялық қаулыны өзгертіп немесе өзгертпей, күшінде қалдыруға құқылы.

12. Сот сотталған адамға тағайындалған жазаны жеңілдетуі немесе неғұрлым жеңіл қылмыстық құқық бұзушылық туралы заңды қолдануы мүмкін.

Қылмыстық іс тоқтатылған не бас бостандығынан айыруға байланысты емес жаза тағайындалған кезде күзетпен ұсталып отырған сотталған адам күзетілуден дереу босатылуға жатады. Сот сотталған адамның назарына жеткізу және оны орындау үшін жазаны орындайтын мекемеге немесе органға сот қаулысының көшірмесін және қабылданған шешім туралы телеграф хабарламасын дереу жібереді.

13. Іс жаңадан қарауға жіберілген жағдайларда, сот: істі жаңадан қараған кезде сот жасауы мүмкін мәселелер мен түйіндерді алдын ала шешуге, айыптаудың дәлелденгені немесе дәлелденбегені туралы, қандай да бір дәлелдеменің анықтығы немесе анық еместігі туралы және бір дәлелдемелердің басқаларынан артықшылығы туралы, бірінші сатыдағы соттың қандай да бір қылмыстық заңды қолдануы туралы және жазалау шарасы туралы мәселелерді алдын ала шешуге, сондай-ақ сот жасауы мүмкін түйіндерді алдын ала шешуге құқылы емес.

14. Сот үкімінің заңдылығын, негізділігін және әділдігін істі қарайтын сот толық көлемінде тексереді. Сот актісіне өтінішхатта, наразылықта көрсетілмеген негіздер бойынша, сондай-ақ өздеріне қатысты өтінішхат, наразылық келтірілмеген басқа сотталғандарға қатысты өзгерістер енгізуге, егер бұл ретте сотталғандардың жағдайы нашарламайтын болса, өзіне қатысты өтінішхат берілген сотталған адаммен сыбайласып жасалған қылмыстың саралануын өзгерткен кезде ғана жол беріледі. Сот жағдайды нашарлату туралы шешімді прокурордың наразылығында немесе өтінішхатта көрсетілген сотталғандарға қатысты ғана қабылдауға құқылы. Сот сотталған адамның жағдайын оның өтінішхаты немесе оның қорғаушысының немесе өкілінің өтінішхаты бойынша нашарлатуға құқылы емес.

Сот талқылауының нысанасы болмаған фактілерді анықтауға немесе дәлелденген деп есептеуге сот құқылы емес.

15. Қадағалау сатысы осы Кодекстің 467-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайда енгізілген кассациялық алқа төрағасының ұсынуын қарау қорытындысы бойынша кассациялық алқаның басқа қаулысын қалдыра отырып, оның қаулыларының бірінің күшін жояды не екі қаулының да күшін жояды және істі жаңадан кассациялық қарауға жібереді.

16. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуы немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының наразылығы олардың немесе олар уәкілеттік берген адамдардың ұсынуды не наразылықты енгізудің осы Кодекстің 484-бабының екінші бөлігінде көзделген негіздері туралы баяндамасынан басталады. Алқа көрсетілген негіздер болмаған кезде істі қайта қараудан бас тарту туралы қаулы шығарады, ал негіздер бар болған кезде істі мәні бойынша қарауды жалғастырады.

17. Істі мәні бойынша қарау ұсынудың мән-жайлары және негіздері туралы қадағалау сатысы судьясының баяндамасынан не наразылықтың мән-жайлары және негіздері туралы прокурордың баяндамасынан басталады. Істі одан әрі қарау осы бапта көзделген қағидалар бойынша жүзеге асырылады.

18. Қадағалау алқасы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуы немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының наразылығы бойынша қылмыстық істе бар және тараптар қосымша түрде ұсынған материалдар бойынша істің нақты мән-жайларын анықтаудың және қылмыстық заңды қолданудың дұрыстығын, іс бойынша іс жүргізуді жүзеге асырған кезде қылмыстық-процестік заң нормаларының сақталуын, бірінші, апелляциялық, кассациялық сатылардағы сот үкімінің немесе қаулысының заңдылығы мен негізділігін толық көлемде тексереді.

19. Қадағалау алқасы қарау қорытындысы бойынша осы баптың жетінші бөлігінде көрсетілген шешімдердің бірін қаулы нысанында қабылдайды. Қаулы осы Кодекстің 496-бабында көзделген талаптарға сәйкес келуге тиіс, оған төрағалық етуші және сот құрамына кіретін барлық судьялар қол қояды.

20. Сот үкімінің, қаулысының күші жойылғаннан кейін істі қарау және істі жаңадан қараған кезде шығарылған сот актілеріне шағым жасау, наразылық білдіру осы Кодекстің 497 және 498-баптарына сәйкес жүзеге асырылады.
495-бап. Қорғаушының қадағалау сатысындағы сотқа міндетті түрде

қатысуының негіздері


Осы Кодекстің 67-бабының бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда қорғаушының қадағалау сатысының сот отырысына қатысуы міндетті.

Мұндай жағдайларда қорғаушыны шақыруға, тағайындауға, алмастыруға, оның еңбегіне ақы төлеуге байланысты мәселелер осы Кодекстің 68-бабында белгіленген тәртіппен шешіледі.


496-бап. Қадағалау сатысындағы сот қаулысының мазмұны
Қадағалау сатысындағы соттың қаулысы осы Кодексте апелляциялық қаулы үшiн белгiленген талаптарға сәйкес келуге тиiс. Қадағалау сатысындағы соттың қаулысына iс бойынша шешiм қабылдаған барлық судьялар қол қояды.
497-бап. Iстi соттың үкiмi мен қаулысының күшi жойылғаннан

кейін қарау


1. Соттың үкімінің немесе қаулысының күші қадағалау тәртібімен жойылғаннан кейін іс жалпы тәртіппен қаралуға жатады. Істі төмен тұрған сатыдағы сот қайтадан қараған кезде қадағалау сатысындағы соттың нұсқаулары міндетті.

2. Iстi бірінші, апелляциялық сатылардағы сот қараған кезде, егер бастапқы үкiмнiң немесе қаулының күшi жазаның жеңілдігіне қарай немесе неғұрлым ауыр қылмыстық құқық бұзушылық туралы заңды қолдану қажеттiгiне байланысты қадағалау тәртiбiмен жойылған болса ғана жазаны күшейтуге немесе неғұрлым ауыр қылмыстық құқық бұзушылық туралы заңды қолдануға жол берiледi. Апелляциялық сатыдағы сот iстi жаңадан талқылау кезiнде шығарған үкiмге жалпы тәртiппен шағым жасалуы және наразылық білдірілуі мүмкiн.

3. Алдыңғы үкімнің, қаулының күші жойылуына байланысты істі жаңадан талқылау кезінде шығарылған үкімді, қаулыны жоғары тұрған сот сатылары соттың бірінші үкімінің немесе қаулысының күшін жою уәждеріне қарамастан, жалпы тәртіппен қарауы мүмкін.
498-бап. Соттың істі жаңадан қарау кезінде шығарған үкімін және

қаулысын қайта қарау туралы өтінішхат,

наразылық келтіру
Алдыңғы үкімнің немесе қаулының күші жойылуына байланысты шығарылған жаңа үкімді немесе қаулыны қадағалау тәртібімен қайта қарау туралы өтінішхат, наразылық соттың бірінші үкімінің немесе қаулысының күшін жою уәждеріне қарамастан, жалпы негіздерде берілуі мүмкін.

53-тарау. ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУДІ ЖАҢАДАН АШЫЛҒАН МӘН-ЖАЙЛАР БОЙЫНША ҚАЙТА БАСТАУ


499-бап. Қылмыстық іс бойынша iс жүргiзудi қайта бастаудың

негiздерi


1. Соттың заңды күшiне енген үкiмінiң, қаулысының, оның ішінде осы Кодекстің 71-тарауында көзделген тәртіппен шығарылған қаулысының күшi жойылуы және қылмыстық iс немесе осы Кодекстің 71-тарауында көзделген тәртіппен тәркілеу туралы өтінішхат бойынша iс жүргiзу жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта басталуы мүмкiн.

2. Іс жүргiзудi жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта бастаудың негiздерi мыналар болып табылады:

1) соттың заңды күшiне енген үкiмiнде белгіленген, заңсыз немесе негiзсiз үкiм не қаулы шығаруға әкеп соққан жәбiрленушiнің немесе куәнің айғақтарының, сарапшының қорытындысының көрiнеу жалғандығы, сол сияқты заттай дәлелдемелердің, тергеу және сот әрекеттерi хаттамаларының және өзге де құжаттардың жалғандығы немесе аударманың көрiнеу дұрыс жасалмауы;

2) соттың заңды күшiне енген үкiмiнде белгіленген, анықтаушының, тергеушiнiң немесе прокурордың заңсыз және негiзсiз үкiм, қаулы шығаруға әкеп соққан қылмыстық әрекеттерi;

3) соттың заңды күшiне енген үкiмiнде белгіленген, судьялардың осы iстi қарау кезiнде жасаған қылмыстық әрекеттерi;

4) осы Кодекстiң 502-бабында көзделген тәртiппен тексеру немесе тергеп-тексеру арқылы белгіленген және прокурордың қорытындысында баяндалған, үкiм, ұйғарым шығару кезiнде сотқа беймәлiм болған, өздігінен немесе бұрын анықталған мән-жайлармен бiрге сотталушы адамның кінәсіздігі туралы немесе оның ауырлық дәрежесi жөнiнен өзi сотталғаннан гөрi өзге қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны туралы не ақталған адамның немесе өзiне қатысты iс тоқтатылған адамның кінәлілігін айғақтайтын өзге де мән-жайлар;

5) сот актісін шығару кезінде сот қолданған заңды немесе өзге де нормативтік құқықтық актіні Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің конституциялық емес деп тануы;

6) осы Кодекстің 71-тарауында көзделген тәртіппен тәркілеу үшін негіз болған қылмыс үшін қылмыстық жауаптылықтан соттың заңды күшіне енген ақтау үкімі не қылмыстық құқық бұзушылық оқиғасының немесе құрамының болмауына байланысты қылмыстық қудалауды тоқтату туралы қаулы негізінде босату не істі мәні бойынша қараған соттың үкімінде мүлікті тәркілеуді ішінара немесе толық қолданбау;

7) өзіне қатысты іс осы Кодекстің 335-бабы екінші бөлігінің 2) тармағында белгіленген тәртіппен қаралған сотталған адам қылмыстық процесті жүргізетін органға келген жағдайда, оның ерік білдіруі.

3. Осы баптың екiншi бөлiгiнiң 1), 2) және 3) тармақтарында санамаланған мән-жайлар үкiммен қатар соттың, прокурордың, тергеушiнiң немесе анықтаушының қылмыстық істі ескіру мерзімінің өтуіне орай, рақымшылық актiсiнiң нәтижесiнде, айыпталушының қайтыс болуына немесе қылмыстық жауаптылыққа тарту жасына жетпегендiгiне байланысты тоқтату туралы қаулысы арқылы белгіленуі мүмкiн.


500-бап. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қаралуға

жататын қылмыстық iстер бойынша сот шешiмдерi


Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша:

1) айыптау үкiмi;

2) ақтау үкiмi;

3) iстi тоқтату туралы қаулы;

4) мүлікті соттың үкіміне дейін тәркілеу туралы қаулы қайта қаралуы мүмкін.
501-бап. Iс жүргiзудi қайта бастау мерзiмдерi
1. Айыптау үкiмiн немесе мүлікті сот үкімі шығарылғанға дейін тәркілеу туралы қаулыны жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша, сотталған адамның, ақталған адамның пайдасына қайта қарау ешқандай мерзiмдермен шектелмейдi.

2. Сотталған адамның қайтыс болуы жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша ақтау мақсатында iс жүргiзудi қайта бастауға кедергi болып табылмайды.

3. Ақтау үкiмiн, iстi тоқтату туралы қаулыны қайта қарауға, сондай-ақ айыптау үкiмiн сотталған адамның жағдайын нашарлататын негіздер бойынша қайта қарауға тек қылмыстық жауаптылыққа тартудың ескiру мерзiмдері iшiнде және жаңа мән-жайлар ашылған күннен бастап бiр жылдан кешiктiрiлмей жол берiледi.

4. Жаңа мән-жайлардың ашылған күнi болып:

1) осы Кодекстiң 499-бабы екіншi бөлiгiнiң 1), 2) және 3) тармақтарында көзделген жағдайларда – жалған айғақтар беруге, жалған дәлелдемелер ұсынуға, дұрыс емес аударма жасауға немесе iстi тергеп-тексеру немесе қарау барысында жасалған қылмыстық әрекеттер үшiн кiнәлi адамдарға қатысты үкiмнiң, қаулының заңды күшiне енген күні;

2) осы Кодекстің 499-бабы екінші бөлігінің 5) тармағында көзделген жағдайда – Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі заңды немесе өзге де нормативтік құқықтық актіні конституциялық емес деп тану туралы қорытынды шешім қабылдаған күн;

3) осы Кодекстің 499-бабы екінші бөлігінің 4) тармағына сәйкес прокурор жүргізілген тексерудің немесе тергеп-тексерудің нәтижелері бойынша қорытынды жасаған күн есептеледi.
502-бап. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша iс жүргiзуді

қозғау тәртібі


1. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша iс жүргiзудi қозғау туралы өтінішхат беру құқығы сотталған адамға, ақталған адамға, жәбірленушіге немесе олардың заңды өкілдеріне, қорғаушыларға, сондай-ақ прокурорға тиесiлi. Өтінішхат үкімді, қаулыны шығарған сотқа беріледі.

2. Азаматтардың, оның iшiнде осы iс бойынша процеске қатысушылардың арыздары, ұйымдардың лауазымды адамдарының хабарлары, сондай-ақ басқа қылмыстық iстердi тергеп-тексеру және қарау барысында алынған деректер жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша iс жүргiзудi қозғауға себеп болады.

3. Егер келiп түскен өтiнiшхатта, арызда немесе хабарда осы Кодекстiң 499-бабы екіншi бөлiгiнiң 1), 2), 3) және 6) тармақтарында көрсетiлген мән-жайларға байланысты шығарылған сот үкiмiнiң, қаулысының бар екендiгiне сiлтеме болса, сот өзiнiң қаулысымен жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша iс жүргiзудi қозғайды, қылмыстық қудалау органдарынан және соттан тиісті процестік құжаттарды талап етіп алдыра отырып, осы Кодексте белгіленген қағидалар бойынша сот талқылауын жүргізеді.

4. Егер өтiнiшхатта, арызда немесе хабарда осы Кодекстiң 499-бабы екiншi бөлiгiнiң 4) тармағында көрсетілген өзге де мән-жайлар көрсетiлсе, сот тергеп-тексеруді ұйымдастыру үшін материалдарды прокурорға жібереді. Жаңадан ашылған мән-жайларды мұндай тергеп-тексеру кезiнде осы Кодекстiң қағидалары сақтала отырып, жауап алу, қарап-тексеру, сараптама, алу және өзге де тергеу әрекеттерi жүргiзiлуi мүмкiн.

Тергеп-тексеру нәтижелері бойынша прокурор сотқа тексеру материалдарын және сот актілерін қайта қарау үшін негіздердің бар екені не жоқ екені туралы өз қорытындысын жібереді.
503-бап. Прокурордың тексеру немесе тергеп-тексеру

аяқталғаннан кейiнгi әрекеттерi


1. Прокурор өзіне келіп түскен арызды, жолданымды тексеру немесе тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта бастау үшін негіздер болған кезде іс бойынша іс жүргізуді қайта бастау туралы мәселені қарауға құқықты сотқа тиісті өтінішхатпен жүгінеді. Өтінішхат қылмыстық іс материалдарымен бірге жіберіледі, оған осы Кодекстің 499-бабы екінші бөлігінің 1), 2) және 3) тармақтарында көзделген жағдайларда – үкімнің көшірмесі және дәл осы баптың екінші бөлігінің 4) тармағында көзделген жағдайларда тергеп-тексеру материалдары қоса беріледі.

2. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша іс жүргізуді қозғау туралы өтінішхатқа бастама жасауға негіздер байқалмағанда, прокурор бұдан өзінің уәжді қаулысымен бас тартады. Қаулының көшірмесі қаулыға жоғары тұрған прокурорға шағым жасау немесе сотқа жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша іс жүргізуді қозғау туралы өтінішхатпен жеке өзі жүгіну құқығы түсіндіріле отырып, үш тәулік ішінде арыз иесіне жіберіледі.


504-бап. Соттың іс бойынша іс жүргізуді жаңадан ашылған мән-

жайлар бойынша қайта бастау туралы

өтінішхаттарды қарау тәртібі
1. Іс бойынша іс жүргізуді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта бастау туралы өтінішхатты үкім, қаулы шығарған бірінші сатыдағы соттың судьясы жеке-дара қарайды. Егер іс бойынша апелляциялық, кассациялық, қадағалау сатыларындағы соттар қаулы шығарған болса, сот шешімдерін қайта қарауды тиісінше апелляциялық немесе кассациялық сатыдағы судьялар жеке-дара, ал қадағалау сатысында – Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының үш судьясы құрамында жүзеге асырады.

2. Сот отырысына арыз иесі, оның өкілі, қорғаушы, прокурор, процестің өзге де қатысушылары және сот отырысына шақырылған тұлғалар қатысады. Сот талқылауының уақыты мен орны туралы тиісінше хабардар етілген, көрсетілген тұлғалардың келмеуі өтінішхатты қарауға кедергі болмайды. Қажет болған кезде сот оларды, сондай-ақ өзге де тұлғаларды сот отырысына келуге міндеттеуге құқылы. Күзетпен ұсталып отырған сотталған адамның сот талқылауына қатысуы бейнебайланыс режимінде ғылыми-техникалық құралдар қолданыла отырып қамтамасыз етілуі мүмкін.

3. Сот отырысында қарсылық білдірулер мен өтінішхаттар қаралғаннан кейін бірінші болып сот актісін жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау негіздері туралы өтінішхатты баяндайтын арыз иесі не тиісті өтінішхатпен сотқа жүгінген кезде прокурор сөз сөйлейді, сот содан соң соттың отырысына келген басқа тұлғалардың сөздерін тыңдайды, арыз иесі, жүргізілген тексеру немесе тергеп-тексеру нәтижелері бойынша прокурор ұсынған материалдарды зерттейді. Егер арызда (өтінішхатта) немесе хабарда тексеруді және тергеп-тексеруді қажет ететін өзге мән-жайлар көрсетілген болса, сот оларды тексеруді немесе тергеп-тексеруді ұйымдастыру үшін прокурорға жібереді. Олардың нәтижелері бойынша прокурор сотқа тексеру материалдарын және өзінің сот актілерін қайта қарау үшін негіздердің бар екені немесе жоқ екені туралы қорытындысын жібереді.

4. Сот талқылауы аяқталғаннан кейін сот кеңесу бөлмесінде қаулы шығарады.

505-бап. Сот актілерін жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта

қарау туралы өтінішхатты қарау қорытындысы бойынша

шығарылған соттың қаулысы
1. Сот актілерін жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы өтінішхатты қарау қорытындысы бойынша сот:

1) өтінішхатты қанағаттандыру;

2) өтінішхатты қанағаттандырусыз қалдыру туралы қаулылардың бірін шығарады.

2. Сот өтінішхатты қараған кезде осы Кодекстің 499-бабының екінші бөлігінде көзделген мән-жайлар анықталса және олар соттың заңсыз немесе негізсіз үкімінің, қаулысының алдында болса немесе заңсыз немесе негізсіз үкім, қаулы шығаруына әкеп соқса, өтінішхатты қанағаттандыру туралы қаулы шығарады. Мұндай жағдайларда, сот қаулыда заңды күшіне енген тиісті сот актісінің күшін жою және істі жаңадан тергеп-тексеруге немесе қарауға жіберу туралы көрсетеді. Егер жаңадан тергеп-тексеру немесе сот қарауы талап етілмесе, сот іс бойынша іс жүргізуді тоқтатудың негіздерін көрсете отырып, тоқтатады.

Мүлікті тәркілеу туралы қаулыны жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы өтінішхатты қанағаттандырған кезде сот көрсетілген қаулының күшін жояды.

3. Сот өтінішхатта көрсетілген мән-жайлар расталмаса, не олар орын алғанымен, үкімнің, қаулының заңдылығы мен негізділігіне ықпал етпесе, заңды күшіне енген сот актісін қайта қарау туралы өтінішхатты қанағаттандырусыз қалдырады.

4. Соттың іс жүргізуді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта бастау туралы өтінішхатты қарау қорытындысы бойынша шығарылған қаулысы сот кеңесу бөлмесінен шыққан соң жария етіледі, бұл ретте ол сотқа қатыспаған мүдделі тұлғалардың назарына жеткізіліп, оған шағым жасау, наразылық білдіру тәртібі түсіндіріледі. Қаулының көшірмесі прокурорға және өтінішхатты мәлімдеген тұлғаға жіберіледі. Өзге мүдделі тұлғаларға қаулының көшірмесі олардың өтінуі бойынша жіберіледі.

5. Бірінші, апелляциялық, кассациялық сатылардағы соттың іс жүргізуді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта бастау туралы өтінішхатты қарау қорытындысы бойынша шығарылған қаулылары – олар шығарылған күннен бастап он бес тәулік өткен соң, ал егер оларға шағым жасалса, наразылық білдірілсе және жоғары тұрған сот оны күшінде қалдырса, онда жоғары тұрған сот қаулыны шығарған күні заңды күшіне енеді. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты шығарған қаулы шағым жасалуға, наразылық білдірілуге жатпайды, ол жария етілген кезінен бастап заңды күшіне енеді. Жоғары тұрған соттың шағым жасалған қаулыны өзгеріссіз қалдыру, оның күшін жою немесе оны өзгерту туралы қаулысы түпкілікті болып табылады және одан әрі шағым жасалуға, наразылық білдірілуге жатпайды.


506-бап. Прокурордың сот актілерін жаңадан ашылған мән-жайлар

бойынша қайта қарау туралы өтінішхатын қарау

қорытындысы бойынша шығарылған сот қаулысы
1. Сот прокурордың іс бойынша іс жүргізуді жаңадан ашылған мән-жайларға байланысты қайта бастау туралы өтінішхатын қарап:

1) өтінішхатты қанағаттандыру және сот үкімінің немесе қаулысының күшін жою және істі тергеп-тексеру немесе жаңа сот талқылауын жүргізу үшін беру;

2) өтінішхатты қанағаттандыру туралы және сот үкімінің немесе қаулысының күшін жою туралы және іс бойынша түпкілікті шешім қабылдау үшін тергеп-тексеру немесе сот талқылауы талап етілмесе, істі тоқтату;

3) өтінішхатты қабылдамау туралы қаулылардың бірін шығарады.


507-бап. Сот шешiмдерiнiң күшi жойылғаннан кейiн iс жүргiзу
1. Бірінші, апелляциялық, кассациялық сатылардағы соттың іс жүргізуді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта бастау туралы өтінішхатты қарау қорытындылары бойынша шығарылған қаулыларына шағымдарды, наразылықты осы Кодекстің 502-бабының бірінші бөлігінде көрсетілген тұлғалар қаулы шығарылған күннен бастап он бес тәулік ішінде жоғары тұрған тиісті сотқа бере алады.

2. Жоғары тұрған сот көрсетілген қаулыларға шағымдарды, наразылықтарды қарауды апелляциялық, кассациялық шағымдарды, наразылықтарды қарау үшін көзделген тәртіппен жүзеге асырады. Жоғары тұрған соттың шағым жасалған қаулыны өзгеріссіз қалдыру, оның күшін жою немесе оны өзгерту туралы қаулысы түпкілікті болып табылады және одан әрі шағым жасалуға, наразылық білдірілуге жатпайды.


508-бап. Істi жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта бастау

кезiндегi азаматтық талап қою


Үкiмнiң күшi жаңадан ашылған мән-жайларға байланысты жойылған жағдайда, қылмыстық iстi бастапқы қараған кезде қозғалған азаматтық талап қою жалпы негiздерде жаңадан қаралады. Істi азаматтық талап қою бөлiгiнде ғана қайта бастауға тек азаматтық сот iсiн жүргiзу тәртiбiмен ғана жол берiледi.

11-БӨЛІМ. ЕРЕКШЕ ІС ЖҮРГІЗУ


54-тарау. ЕСІ ДҰРЫС ЕМЕС АДАМДАРҒА МЕДИЦИНАЛЫҚ СИПАТТАҒЫ МӘЖБҮРЛЕУ ШАРАЛАРЫН ҚОЛДАНУ ТУРАЛЫ

ІСТЕР БОЙЫНША СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУ


509-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану

бойынша iс жүргiзу үшін негiздер


1. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң 93-бабында көрсетілген медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану жөнiнде iс жүргiзу қылмыстық заңда тыйым салынған іс-әрекетті есi дұрыс емес күйде жасаған немесе қылмыстық заңда тыйым салынған іс-әрекетті жасаған соң жаза тағайындау немесе оны орындау мүмкiн болмайтын дәрежеде психикасы бұзылып ауырған адамдарға қатысты iстер бойынша жүзеге асырылады.

2. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары психикасының дерттi бұзылулары өзiне немесе басқа адамдарға қауiп төндірумен не өзге де елеулi зиян келтiру мүмкiндігімен байланысты болған жағдайда ғана тағайындалады.

3. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы iстер бойынша iс жүргiзу осы Кодекстiң жалпы қағидаларымен және осы тараудың ережелерiмен айқындалады.
510-бап. Дәлелденуге жататын мән-жайлар
1. Осы Кодекстiң 509-бабының бiрiншi бөлiгiнде көрсетілген адамдарға қатысты iстер бойынша алдын ала тергеу жүргiзу мiндеттi.

2. Алдын ала тергеу жүргiзу кезiнде мынадай мән-жайлар анықталуға тиiс:

1) жасалған іс-әрекеттiң уақыты, орны, тәсiлі мен басқа да мән-жайлары;

2) осы адамның қылмыстық заңда тыйым салынған іс-әрекеттi жасағаны;

3) іс-әрекетпен келтiрiлген залалдың сипаты мен мөлшерi;

4) қылмыстық заңда тыйым салынған іс-әрекеттi жасаған адамның оны жасағанға дейiнгi, сондай-ақ одан кейiнгi мінез-құлқы;

5) осы адамда бұдан бұрын психикасының бұзылуы болған-болмағаны, қылмыстық заңда тыйым салынған іс-әрекеттi жасау кезiнде немесе iстi қарау кезiнде психикалық ауыру дәрежесi мен сипаты.
511-бап. Қауiпсiздiк шаралары
1. Қылмыстық заңда тыйым салынған іс-әрекеттi жасаған және психикалық аурулардан зардап шегетін адамдарға бұлтартпау шараларын қолдануға болмайды.

2. Осы адамдарға қажет болған жағдайда мынадай қауiпсiздiк шаралары қолданылады:

1) денсаулық сақтау органдарын хабардар ете отырып, ауруды туыстарының, қорғаншыларының, қамқоршыларының қарауына беру;

2) психиатриялық көмек көрсететiн арнаулы медициналық ұйымға орналастыру.


512-бап. Туыстарының, қорғаншыларының, қамқоршыларының

қарауда ұстауына беру


1. Қылмыстық процесті жүргізетін орган психикалық ауру фактісін анықтаған кезден бастап осы адамға бұрын таңдалған бұлтартпау шарасын қолданудың күшін жояды және оған қауіпсіздік шараларын қолдану туралы қаулы шығарады.

2. Егер ауырған адам өзі және айналасындағылар үшін қауіп төндірмесе, ол денсаулық сақтау органдарын хабардар ете отырып, туыстарының, қорғаншыларының, қамқоршыларының келісімі бойынша олардың қарауда ұстауына берiлуi мүмкiн.

3. Осы баптың екінші бөлігінде көрсетілген адамдар ауырған адамды қарауда ұстауды жүзеге асырудан бас тартқан кезде не осы Кодекстің 513-бабында көзделген жағдайларда, ауырған адамға қатысты медициналық ұйымға орналастыру түрінде қауіпсіздік шарасы қолданылуы мүмкін.
513-бап. Мамандандырылған медициналық ұйымға орналастыру
1. Істі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын органның адамға қауіпсіздік шараларын қолдану қажеттігіне байланысты адамды медициналық ұйымға орналастыру туралы прокурормен келісілген өтінішхатын шешім қабылдайтын тергеу судьясы қарайды.

2. Тергеу судьясы ауру сипатын, адамның өзі немесе айналасындағы адамдар үшін қауіптілігін, сарапшы-психиатрдың ұсынымдарын ескере отырып, шешім қабылдайды және өтінішхатты қанағаттандырған кезде қаулыда өзіне қатысты осы қауіпсіздік шарасы қолданылған адам орналастырылатын, психиатриялық көмек көрсететін медициналық ұйымның түрін, сондай-ақ бұрын қолданылған бұлтартпау шарасының күшін жою туралы көрсетеді.

3. Медициналық ұйымға орналастыру түріндегі қауіпсіздік шарасы бүкіл сотқа дейінгі іс жүргізу бойында, бірақ бір айдан аспай сақталады, содан соң оны қолдану мерзімін тергеу судьясы прокурордың өтінішхаты бойынша бір айдан аспайтын мерзімге ұзартуы мүмкін не оның күшін жоюы мүмкін. Сот талқылауы барысында осы қауіпсіздік шарасы соттың қылмыстық істі қарау бойынша шығарылған, медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын қолдану туралы қаулысы заңды күшіне енгенге дейін сақталады.

4. Егер сот қылмыстық ісі қаралып жатқан адамға қатысты істі қарау кезінде адамды медициналық ұйымға орналастыру түрінде медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын қолдану туралы қаулы етсе, адам көрсетілген ұйымға түскен бойда қауіпсіздік шарасының күші жойылады. Егер сот тұрғылықты жері бойынша психиатрдың байқауында болу түрінде медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын қолдану туралы не медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын қолданбау туралы қаулы шығарса, ол сонымен бір мезгілде қауіпсіздік шарасының күшін жояды. Медициналық ұйымда жатқан адам осы қауіпсіздік шарасының күші жойылған кезде стационардан дереу шығарылады.


514-бап. Қылмыстық заңда тыйым салынған іс-әрекеттi есi дұрыс

емес күйде жасаған немесе қылмыстық құқық бұзушылық

жасағаннан кейiн психикасының бұзылуымен ауырған

адамға қатысты iстi бөлiп шығару


Егер сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында сыбайлас қатысушылардың бiрiнің іс-әрекеттi есi дұрыс емес күйде жасағаны немесе қылмыстық заңда тыйым салынған іс-әрекетті жасағаннан кейін психикасының бұзылуымен ауырғаны анықталатын болса, оған қатысты iс жеке iс жүргiзуге бөліп шығарылуы мүмкiн.

515-бап. Өзiне қатысты медициналық сипаттағы мәжбүрлеу

шараларын қолдану туралы iс жүргiзiлетiн

адамның құқықтары


1. Өзiне қатысты медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы iс жүргiзiлетiн адам, егер сот-психиатриялық сараптама қорытындысы бойынша бұған оның ауруының сипаты мен ауырлық дәрежесi кедергi келтiрмейтiн болса:

1) өзiнің қандай іс-әрекет жасауда айыпталып жатқанын бiлуге;

2) түсiнiктемелер беруге;

3) дәлелдемелер ұсынуға;

4) өтiнiшхаттар мен қарсылық білдірулерді мәлiмдеуге;

5) өзiнiң ана тiлiнде немесе бiлетiн тiлiнде түсiнiсуге;

6) аудармашының тегiн көмегiн пайдалануға;

7) қорғаушысының болуына және онымен оңаша және құпия кездесуге;

8) өзінің өтiнiшхаты немесе қорғаушысының өтiнiшхаты бойынша жүргiзiлетiн тергеу әрекеттеріне тергеушiнiң рұқсатымен қатысуға;

9) осы әрекеттердің хаттамаларымен танысуға және оларға ескертулер беруге;

10) сараптама тағайындау туралы қаулымен және сарапшының қорытындысымен танысуға;

11) алдын ала тергеу аяқталғаннан кейін істің барлық материалдарымен танысуға және мемлекеттік құпияларды және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, одан кез келген мәліметті кез келген көлемде жазып алуға, құжаттардың көшірмесін түсіріп алуға, оның ішінде ғылыми-техникалық құралдардың көмегімен түсіріп алуға;

12) сотқа дейінгі іс жүргізуді жүзеге асыратын адамның, прокурор мен соттың әрекеттерi мен шешiмдерiне шағымдар келтіруге;

13) қылмыстық істі тоқтату туралы немесе медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшiн iстi сотқа жiберу туралы қаулының көшiрмесiн алуға құқылы.

Iстi сот талқылауында көрсетілген адамның дәлелдемелердi зерттеуге және сот жарыссөздерiне қатысуға; сот отырысының хаттамасымен танысуға және оған ескертулер беруге; соттың қаулысына шағым жасауға және шағым жасалатын шешiмдердiң көшiрмелерiн алуға; iс бойынша келтірілген шағымдар мен наразылықтар туралы бiлуге және оларға қарсылықтар беруге; мәлiмделген шағымдар мен наразылықтардың сотта қаралуына қатысуға құқығы бар.

2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көрсетілген адамға тергеушi оның құқықтарын түсiндiруге және олардың тiзбесiн жазбаша түрде табыс етуге мiндеттi. Соттың талқылауында құқықтардың түсiндiрiлгенi туралы сот отырысының хаттамасында белгi жасалады.


516-бап. Заңды өкiлдiң қатысуы
1. Өзiне қатысты медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы iс жүргiзiліп жатқан адамның жақын туысы немесе өзге де адам осы адамның заңды өкiлi болып танылады және сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адамның немесе прокурордың қаулысы бойынша не соттың қаулысы бойынша iске қатысуға тартылады.

2. Өзiне қатысты медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы iс жүргiзiліп жатқан адамның заңды өкілінің сотқа қатысуы міндетті болып табылады.

3. Заңды өкiлдің:

1) өзi өкiлi болып отырған адамның қылмыстық заңда тыйым салынған қандай іс-әрекеттi жасауда айыпталып жатқанын бiлуге;

2) өтiнiшхаттар мен қарсылық білдірулерді мәлiмдеуге;

3) дәлелдемелер ұсынуға;

4) өзінің немесе қорғаушының өтiнiшхаты бойынша жүргiзiлетiн тергеп-тексеру әрекеттеріне сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адамның рұқсатымен қатысуға;

5) өзi қатысқан тергеу әрекеттерінің хаттамаларымен танысуға және онда жасалған жазбалардың дұрыстығы мен толықтығы туралы жазбаша ескертулер жасауға;

6) алдын ала тергеу аяқталған соң iстiң барлық материалдарымен танысуға, мемлекеттік құпияларды және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, одан кез келген мәлiметтi және кез келген көлемде жазып алуға, құжаттардың көшірмесін түсіріп алуға, оның ішінде ғылыми-техникалық құралдардың көмегімен түсіріп алуға;

7) қылмыстық iстi тоқтату немесе медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшiн iстi сотқа жiберу туралы қаулының көшiрмесiн алуға;

8) сот талқылауына қатысуға;

9) сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адамның, прокурордың және соттың әрекеттерi мен шешiмдерiне шағымдар келтіруге;

10) соттың қаулысына шағым жасауға және шағым жасалатын шешiмдердiң көшiрмелерiн алуға;

11) iс бойынша келтiрiлген шағымдар мен наразылықтар туралы бiлуге және оларға қарсылықтар беруге;

12) мәлiмделген шағымдар мен наразылықтарды сотта қарауға қатысуға құқығы бар.

4. Заңды өкiлге құқықтарының түсiндiрiлгенi туралы хаттама жасалады.


517-бап. Қорғаушының қатысуы
1. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы iс бойынша iс жүргiзуге қорғаушының қатысуы, егер қорғаушы бұдан бұрын iске өзге негiздер бойынша араласпаған болса, өзiне қатысты iс жүргiзiлiп отырған адамның есiнiң дұрыс еместігі немесе психикасының бұзылуы фактiсi анықталған кезден бастап мiндеттi болып табылады.

2. Iске араласқан кезден бастап қорғаушының, егер бұған қорғалушының денсаулық жағдайы кедергi келтiрмейтiн болса, қорғауындағы адаммен оңаша кездесуге құқығы бар, сондай-ақ осы Кодекстiң 66-бабында көзделген басқа да барлық құқықтарды пайдаланады.


518-бап. Алдын ала тергеудiң аяқталуы
1. Сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адам алдын ала тергеу аяқталғаннан кейiн:

1) осы Кодекстің 35-бабында және 288-бабының бесiншi бөлiгiнде көзделген жағдайларда, сондай-ақ психикасының дертті бұзылуы өзiне немесе басқа адамдарға қауiп төндірумен не өзге елеулі зиян келтіру мүмкіндігімен байланысты болмағанда – iс жүргiзудегі істі тоқтату туралы;

2) медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшiн iстi сотқа жiберу туралы қаулы шығарады.

2. Сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адам істi тоқтату туралы немесе iстi сотқа жiберу туралы, егер өзiне қатысты алдын ала тергеу жүргiзiлген адам өзiнiң психикалық жай-күйi бойынша тергеу әрекеттеріне қатысуға қабiлеттi болса, осы адамға, оның заңды өкiлiне және қорғаушысына, сондай-ақ жәбiрленушiге хабарлайды. Сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адам процестiң аталған қатысушыларына олардың iс материалдарымен танысу құқығын түсiндiредi және бұл құқығын олардың қайда және қашан пайдалана алатынын хабарлайды. Iспен танысудың, тергеп-тексерудi толықтыру туралы арыздар мен оларды шешудің тәртiбi осы Кодекстiң 295 – 297-баптарында айқындалады.

3. Iстi тоқтату туралы қаулы осы Кодекстiң 288-бабының қағидалары бойынша шығарылады. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшiн істі сотқа жiберу туралы қаулыда осы Кодекстiң 510-бабында көрсетiлген және iс бойынша белгіленген мән-жайлар; медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшiн негiздер; егер медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшін негiздерге дау айтылған болса, оларды айтатын қорғаушы мен басқа адамдардың дәлелдері жазылуға тиiс.

4. Істі сотқа жіберу туралы қаулыға қосымша осы Кодекстің 299-бабы жетінші бөлігінің қағидалары бойынша жасалады.

5. Сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адам істi сотқа жiберу туралы қаулымен бірге прокурорға береді, ол істі зерделеп, мына шешімдердің бірін қабылдайды:

1) медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшін iстi сотқа жiбередi;

2) iстi қосымша тергеп-тексеру жүргiзу үшiн қайтарады;

3) осы баптың бірінші бөлігінің 1) тармағында көзделген жағдайларда істі тоқтатады.

6. Істі тоқтату туралы не істі медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшiн сотқа жiберу туралы қаулының көшiрмесi процеске қатысушыларға жіберіледі және өзіне қатысты іс бойынша іс жүргізу жүзеге асырылып жатқан адамға және оның заңды өкіліне табыс етіледі.
519-бап. Сотта іс жүргізу
1. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы істерді аудандық немесе оған теңестірілген соттың судьясы қарайды. Осы Кодексте көзделген жағдайларда, есі дұрыс емес адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы мәселені апелляциялық сатыдағы сот бірінші сатыдағы соттың үкіміне, қаулысына берілген апелляциялық шағымдар немесе наразылық бойынша қылмыстық істі қараған кезде қарауы мүмкін.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет