Дәріс 7 Оқу үрдісін басқару және тиімді ұйымдастыру негізіндегі технология

Оқыту технологиялары теориялық негізде құрылады: Егер Л.В.Занков әдістемесі Л.С.Выготскийдің дамыту теориясына негізделсе, ол өзінің принципін содан іздеп табады.

Оқушылардың теориялық ойлауын дамыту , оқу материалының теориялық күделілігінің жоғары деңгейі , оқу жұмысының жоғары темпі оқушылардағы жеке тұрғыдағы бағдар.

Оқыту технологиясының генетикалық дерекнамасы педагогикалық эвристикадан алынған дейді Д.Пойа. С.ЛРубинштейіннің , А.Н Леонтевтің іс-әрекет теориялары қазіргі оқытудың инновациялық технологияларының әдіснамалық негізі.

Педагогикалық технология үш аспектіде қаралады:

-ғылыми;

-процессуалды -әрекеттік.

Осындай жолмен педагогикалық технология оқытудың рационалды жлдарын зерттеуші ғылым ретінде қызмететеді,принциптер мен оқытуды зерттеуші қызметін атқарады.

Кез-келген педагогикалық технология философиялық негізде қаралады.Философия жалпы реттеуші білім беру технологияларын әдіснамалық қамтамасыз етеді.

Философиялық тұрғыда білім беру мазмұнында , пән мазмұнында басшылыққа алынады. Бірақ, идеологиялық бағдарда бірізділік жоқ, сондықтан мектептегі білім мазмұны әлемнің бүтіндей картинасын бере алмайды. Әдістер мен тәсілдердің философиялық негізін байқау қиын, ал технология белгілі бір философиялық негізді ұстанушы ретінде қызмет ете алады.

Көптеген педагогикалық технологияларда кездесетін философиялық бағыттар:

• 
  материализм және идеализм;
  
• 
  диалектика және метафизика;
  
• 
  Гуманизм және антигуманизм;
  
• 
  Прагматизм және экзистенциализм.
  

алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибе , халықтық педагогика отандық және шетел педагогикасының озық идеялар болып табылады.Кез келген қазіргі педагогикалық технологиялар педагогика ғылыми мен практикасының жетістіктері дәстүрлі тәжірибедегі құнды дүниені әлеметтік прогрестің жетістіктерін қоғамдағы гуманизация мен демократия жемісін жинақтаушы болады.

Бір технологияның өзі әр орындаушыда әр түрлі сипатта болуы мүмкін, өйткені шебердің

тұлғалық компоненттілігі, оқушылар контигенті , сыныптағы психологиялық ахуал, көңіл күйі әр түрлі болуы мүмкін.

Педагогикалық технология М.В.Клариннің анықтауында «Педагогикалық мақсатқа жету үшін

пайдаланылатын барлық, дара , инструменталдық және әдіснамалық құралдардың қолдану реті мен жиынтығының жүйесін білдіреді.

Ғалым- академик В.М.Монахов оқыту технологияларының практикадағы қолданыс аясын тереңірек зерттей келіп , оны жаңаша қырынан танытады. Ғалымның пікірінше «Технология – оқушы мен ұстазға бірдей қолайлы жағдай тудырушы оқу поцесін ұйымдастыру және жүргізу, бірлескен педагогикалық әрекеті жобалаудың жан жақты ойластырылған үлгісі» Педагогикадағы ғылыми ой-тұжырымдардың негізінде В.П Беспалько « Оқу технологиясы – тәжірибеде жүзеге асырылатын, белгілі бір педагогикалықжүйенің жобасы»,-деп көрсетеді.Мұнда ғылым педагогикалық ықпал ететін арнайы ұйымдастырылған , мақсатты бір-бірімен өзара байланысты әдіс тәсілдер жиынтығы ретінде қарастырылады.

Педагогикалық технология білім алу іс-әрекетіндегі амалдардың негізінде таңдалған кәсіптік

қызметтің тәсілдерін қабылдаушылардың танымдық іс-әрекеті деген анықтама ереді.

Сонымен, технология белгіленген ақсатты тиімді орындау үшін материалдарды түрлендіру

процестері мен әдістердің жиынтығы және бір ізділігін, кешенді бірлігін айтуға болады.

Дәріс 8
Оқу материалдарын дидактикалық реконструкциялау және методикалық жетілдіру негізіндегі технологиялар.
Дидактикалық білім көтеру және материалды педагогикалық технологиялар.

Дидактикалық бірліктерді ірілендіру.(Эрдниев)

Ақыл-ой іс-әрекетін сатылай қалыптастыру теориясын игеру технологиясы.(Валович)

V.Жеке пәндік педагогикалық технологиялар.

Сауаттылыққа ерте және дамыта оқыту технологисы.(Зайцев)

Сатылай талдап оқыту технологиясы.(Оразақынова)

Бастауыш мектептің жалпы оқу білігін жетілдіру технологиясы.(Зайцев)

Бітібаеваның дамыта оқыту технологиясы

Математикалық есептер шешу негізіндегі педагогикалық технология.(Касаткин)

Сабақтың тиімді жүйелік негізіндегі педагогикалық технология.(Окунив)

Жанпейісованың модульдық оқыту технологисы.

С.Т.О. технологиясы.

Вольдорф педагогикасы.(Штэйнер)

Еркін еңбек технологиясы. (Ферт)

Ықтималдық білім технологиясы.(Лобок)

Табиғи байқағыштық арқылы сауаттылыққа тәрбиелеу.

Өзіндік дамыту технологиясы.(Монтессори)

VІІІ. Дамыта оқыту технологиялары.

Дамыта оқыту жүйесі.

Жеке тұлға бағытындағы дамыта оқыту жүйесі.(Якиманская)

Дамыта оқыту технологиясы.(Давыдов, Эльконин)

Өзіндік дамыта оқыту технологиясы.(Семеко)

ІΧ. Авторлық мектептің педагогикалық технологиялары.

«Жүректен жүрекке»

Білім беру үрдісінде қолданыс тапқан педагогикалық технологиялар жаңаша сипат алады. Жаңашыл педагог ғалымдар: Ш.А. Аманашвили білім беруді ізгілендіру технологиясында баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату, танымдық күшін қалыптастыру, дамыту, білімін кеңейту, тереңдетуге жағдай жасау мақсатын көздейді. В.Ф. Шаталовтың белгі және сызба үлгілері негізінде қарқынды оқыту технологиясының ерекшелігі: материалдар ірілендіріліп, блоктық түрде тірек сызбалар арқылы беріледі. С.Н. Лысенкованың тірек сигналдарын пайдалана отырып, қарқынды жеделдете оқыту технологиясында оқу материалдарының мазмұнының жүйелілігін сақтау, саралау, тапсырманың әр оқушыға жеткізілуі талап етіледі. М.М. Жанпейісованың модульдық оқыту технологиясына сүйенсек, оқытудың мақсатын, мазмұнын, әдістерін ғылыми негізделген теорияға сүйене отырып жобалау, сұлбалау тыңдаушыларға, білім алушыларға оқу үрдісінде хабарланады.

Бүгінгі таңда қазақстандық педагог ғалымдар: Ә. Жүнісбек, Ж.А. Қараев және Жанпейісованың еңбектері білім беру үрдісінде кеңінен қолданады. Педагогика ғылымдарының докторы, профессор Ж.А. Қараевтың деңгейлеп оқыту педагогикалық технологиясының мақсаты – жан-жақты дамыған тұлғаны қалыптастыру.

Балалардың таным қабілеттеріне сай төрт деңгейлік тапсырмалар даярлауда жеке тұлғаны жаңалыққа ұмтылуға итермелейтін жаңа қабілеттерін ашуға болатындығы ескеріледі. Егер осы жұмыстарда қарастырылған оқытудың педагогикалық технологиясын оқу-тәрбие үрдісіне оқытудың жаңартылған жүйесінің жобасы ретінде енгізетін болсақ, онда білімді демократияландыруға және ізгілендіруге, оқыту сапасын арттыруға: басқару сапасын жетілдіруге: оқушылардың дамуына бақылау жасауға: соған сәйкес бағалауға болатыны ғылыми негізде дәлелденіп отырғаны ақиқат. Сондай-ақ Л.В. Занков, Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдовтың бірлесе жасаған «Дамыта оқыту жүйесі» бір-бірімен тығыз байланысты.

Ал білім беру саласына қатысты айтатын болсақ, бұл мәселе тіптен өзекті бола түспек өйткені, жоғары тиімділікпен білім беру арқылы ғана болашақ азаматтарымыздың диежүзілік жоғары даму көрсеткіштеріне ие болып отырған елдердің деңгейіне өсуге деген ынтасы мен ықыласын қалыптастыра, жетілдіре аламыз.

Қазіргі кезде өмірдің барлық дерлік деңгейі мен саласында болып жатқан динамикалық өзгерістердің тубі адамның жағдайын әлеуметтік-экономикалық жағынан жақсартуға бағытталған.

Мектепте білім беру жүйесінде жасалып жатқан өзгерістер мен күтіліп отырған 12 жылдық білім беру мәселесі де - қазақстандық жас ұрпақтың болашақ, ел тұтқасын қастерлеп ұстап азамат дәрежесіне жетуіне көмектесетін жақсылық нышаны деп танылып отыр.

Қазақстан Республикасының білім беру саясатының барлық азаматтардың білім алудағы теңдігі, дарынды тұлғаларға деген үкімет тарапынан қамқорлық болуы, білім берудің гуманиетік және дамытушылық сипатта келуі, білім беруді ақпараттандыру сияқты оң бағыттары кеңестік дәуірден қалған догмалық-жаттанды білім беруді біртіндеп ығыстырып бара жатыр.

Қазіргі қазақстандық білім беру жүйесінің негізгі міндеті - оқушыны ұлттық және жалпы адамзаттық адамгершілік құндылықтарды игерген жеке тұлға дәрежесіне көтеру, ғылым мен техниқаның жетістіктерінен абетракциялық білім алып қоймай, өзінің өмірінде қолдана білуге дағдыландыру.

Мұндай үлкен міндеттерді шешу үшін, дәстүрлі оқыту жүйесінен біртіндеп қарқынды даму шеңберіне жеткізе алатын жаңа оқыту технологияларын қолдану керек және жаңа тұрғыдан оқыту барысында білім мазмуны ғана негізгі мақсат болмай, адамгершілікпен гуманиетік бағыт басты нысан ретінде ұсталынуы керек.

Жаңа оқыту технологияларын, көп жағдайда, дәстүрлі оқыту жүйесіне қарама-қарсы қойып сипаттау әдісі орын алып жур. Бұл дурыс па? Өйткені, "дәстүрлі оқыту" дегеннің өзі - ғылыми термин болып ғылыми ойлау айналымына енді ме? Ал "жаңа оқыту технологиясы" дегенде "ескі оқыту технологиясы" дегеннің орныңа келген жаңа нәрсе тусінілетін сияқты.

"Жаңа оқыту технологиясы" түралы ізденістерде Коменскийдің, Песталоццидің, Алтынсариннің оқыту жүйелері сол педагогикалық технологиялардың бастауы сияқты алынып жүргенін көру қиын емес. Ал "дәстүрлі оқыту жүйесі сынып-сабақтық жүйе" -Коменскийден келе жатқан мұра жолы емес пе?

Сонда "дәстүрлі оқыту" деп жүргеніміз - Кеңес оқыту жүйесі екенін анық та ашық айтып, әр мемлекеттің өз қоғамында өмір сүріп отырған мектебіне өзінің сұранысына қажетті қоғам мүшесін даярлауды тапсыратыны түралы неге айтылмайды?

Социалиетік қоғам азаматын тәрбиелеуде жаттанды білімнің қажет болуының өзіндік бір реті бар ғой.

Оны болашақ тарихи тұрғыдан танырмыз. Бірақ "жаңа оқыту технологияләры" деген ғылыми ұғымды тек дәстүрлімен салыстыру арқылы тану біржақты түсінікке әкетіп бара жатқаның көру қиын емес,

Жаңа оқыту технологияларын бұрынғы оқыту әдістемелерінің орныңа келген жаңа түсінік деп те қабылдамау керек.

"Технология" - өндірістен алынған ұғым дейтін болсақ. белгілі бір бұйымды модельдеу, соған қажетті материалды өлшеу, ол материалды нәтиже даярлайтын процеске салу, түпкілікті нәтижені алдың ала болжау арқылы сол нәтижені алуға бағытталған қызмет процесін ұйымдастыруды білдіретін бұл ұғымның білім берумен байланысы тікелей анықталады.

Арнайы теориялық білімсіз практикалық педагогикалық диагностиканың жоғарғы деңгейге көтерілуі мүмкін емес. Біріншіден, педагогикалық диагностикалық тесттердің көпшілігі бланкілік әдістемелер болып табылады,яғни адамның санасына қатысты бірнеше сұрақтар жинағын құрайды. Егер де зерттелінуші психологиялық тұрғыдан ашылып, психологқа сенім білдірмесе, онда берілетін сұрақтарға шынайы жауап бермейді. Келесі талаптың бірі – педагогикалық диагностика әдістер мен оларды дұрыс қолдану жағдайы туралы білімдерді нақты меңгеру болып табылады. Бұл талапқа көбіне көңіл бөлмейді, әдістерді терең меңгеру мен оның апробацияларына назар аудармайды. Көбіне кәсіби психологтар жаңа тесттерді қолдану кезінде оларды меңгеру мен кәсіби деңгейде өткізуі үшін апталап, айлап қарқынды түрде жұмыс істеуге тура келеді. Негізгі талаптардың ішінен валидтілікті, бірізділікті, дәлдікті, беріктілікті атап кетуге болады. Педагогикалық диагностика мақсатта белгілі бір тәжірибелік әдістемені қолдану үшін психолог таңдалған әдістеменің қандай талаптарға жауап беретінін білуі тиіс. Мұндай ұғымдар жинағынсыз психолог жұмыс бағдарын меңгере алмайды.Әртүрлі қасиеттерді зерттеуден ғылыми педагогикалық диагностиканың қорытындыға өту үшін белгілі бір әдістерді, тесттерді, эксперттік шкалаларды қолдануды талап етеді. Сондықтан, педагогикалық диагностиканың негізгі түсініктеріне диагностикалық қасиеттер және диагностикалық категорияларды жатқызамыз. Қасиеттерді зерттеп, тіркеуге болады. Ал категориялар негізгі зерттеуден жасырын, олар латентті (латентные переменные) болып келеді. Педагогикалық диагностиканың қиындығы қасиеттер мен категориялардың арасында қатаң байланыстың жоқтығында. Бір қорытынды жасау үшін бір қасиеттің өзі жетіспейді, ол үшін бірнеше қасиетті тесттер арқылы талдау жасау керек. Педагогикалық диагностикадағы тест деп, біз сыналатын адамға көрсететін бірнеше стандарттық қысқа сындарды айтамыз. Тесттік тапсырмалар сыналатын адамның әртүрлі жасырын факторларды анықтауға көмектеседі. Осы қысқа сынаулардың нәтижелері өлшенетін факторлардың деңгейін көрсетеді. Сонымен «педагогикалық диагностика» ұғымы- психологиялық тестпен тығыз байланысты.

Педагогикалық тесттен басқа эксперттік (клиникалық) педагогикалық диагностикалық әдістер қолданылады.Стандарттық сандық тесттер бір топ адамдар туралы қысқа уақытта мәліметтер алу үшін және қатаң альтернативті шешім қабылдау үшін керек.( мысалы: жұмысқа қабылдау- қабылдамау, демалыс беру немесе кезектікке қою).Бұл тесттер әртүрлі әдістемелік қателерді болдырмайды. Эксперттік әдістерді көбінесе тәжірибелі мамандар психологтар қолданады. Олар белгілі бір адамның бірден - бір өмірлік жағдайына енуді көздейді, бірақ бұған ұзақ уақыт талап етеді. Бұл әдістердің тиімділігі педагог диагносттың өзі психологиялық көмек көрсетіп, психокоррекцияны, психотерапияны, тренинг және Арнайы теориялық білімсіз практикалық педагогикалық диагностиканың жоғарғы деңгейге көтерілуі мүмкін емес. Біріншіден, педагогикалық диагностикалық тесттердің көпшілігі бланкілік әдістемелер болып табылады,яғни адамның санасына қатысты бірнеше сұрақтар жинағын құрайды. Егер де зерттелінуші психологиялық тұрғыдан ашылып, психологқа сенім білдірмесе, онда берілетін сұрақтарға шынайы жауап бермейді. Келесі талаптың бірі – педагогикалық диагностика әдістер мен оларды дұрыс қолдану жағдайы туралы білімдерді нақты меңгеру болып табылады. Бұл талапқа көбіне көңіл бөлмейді, әдістерді терең меңгеру мен оның апробацияларына назар аудармайды. Көбіне кәсіби психологтар жаңа тесттерді қолдану кезінде оларды меңгеру мен кәсіби деңгейде өткізуі үшін апталап, айлап қарқынды түрде жұмыс істеуге тура келеді. Негізгі талаптардың ішінен валидтілікті, бірізділікті, дәлдікті, беріктілікті атап кетуге болады. Педагогикалық диагностика мақсатта белгілі бір тәжірибелік әдістемені қолдану үшін психолог таңдалған әдістеменің қандай талаптарға жауап беретінін білуі тиіс. Мұндай ұғымдар жинағынсыз психолог жұмыс бағдарын меңгере алмайды.Әртүрлі қасиеттерді зерттеуден ғылыми педагогикалық диагностиканың қорытындыға өту үшін белгілі бір әдістерді, тесттерді, эксперттік шкалаларды қолдануды талап етеді. Сондықтан, педагогикалық диагностиканың негізгі түсініктеріне диагностикалық қасиеттер және диагностикалық категорияларды жатқызамыз. Қасиеттерді зерттеп, тіркеуге болады. Ал категориялар негізгі зерттеуден жасырын, олар латентті (латентные переменные) болып келеді. Педагогикалық диагностиканың қиындығы қасиеттер мен категориялардың арасында қатаң байланыстың жоқтығында. Бір қорытынды жасау үшін бір қасиеттің өзі жетіспейді, ол үшін бірнеше қасиетті тесттер арқылы талдау жасау керек. Педагогикалық диагностикадағы тест деп, біз сыналатын адамға көрсететін бірнеше стандарттық қысқа сындарды айтамыз. Тесттік тапсырмалар сыналатын адамның әртүрлі жасырын факторларды анықтауға көмектеседі. Осы қысқа сынаулардың нәтижелері өлшенетін факторлардың деңгейін көрсетеді. Сонымен «педагогикалық диагностика» ұғымы- психологиялық тестпен тығыз байланысты.

Педагогикалық тесттен басқа эксперттік (клиникалық) педагогикалық диагностикалық әдістер қолданылады.Стандарттық сандық тесттер бір топ адамдар туралы қысқа уақытта мәліметтер алу үшін және қатаң альтернативті шешім қабылдау үшін керек.( мысалы: жұмысқа қабылдау- қабылдамау, демалыс беру немесе кезектікке қою).Бұл тесттер әртүрлі әдістемелік қателерді болдырмайды. Эксперттік әдістерді көбінесе тәжірибелі мамандар психологтар қолданады. Олар белгілі бір адамның бірден - бір өмірлік жағдайына енуді көздейді, бірақ бұған ұзақ уақыт талап етеді. Бұл әдістердің тиімділігі педагог диагносттың өзі Арнайы теориялық білімсіз практикалық педагогикалық диагностиканың жоғарғы деңгейге көтерілуі мүмкін емес. Біріншіден, педагогикалық диагностикалық тесттердің көпшілігі бланкілік әдістемелер болып табылады,яғни адамның санасына қатысты бірнеше сұрақтар жинағын құрайды. Егер де зерттелінуші психологиялық тұрғыдан ашылып, психологқа сенім білдірмесе, онда берілетін сұрақтарға шынайы жауап бермейді. Келесі талаптың бірі – педагогикалық диагностика әдістер мен оларды дұрыс қолдану жағдайы туралы білімдерді нақты меңгеру болып табылады. Бұл талапқа көбіне көңіл бөлмейді, әдістерді терең меңгеру мен оның апробацияларына назар аудармайды. Көбіне кәсіби психологтар жаңа тесттерді қолдану кезінде оларды меңгеру мен кәсіби деңгейде өткізуі үшін апталап, айлап қарқынды түрде жұмыс істеуге тура келеді. Негізгі талаптардың ішінен валидтілікті, бірізділікті, дәлдікті, беріктілікті атап кетуге болады. Педагогикалық диагностика мақсатта белгілі бір тәжірибелік әдістемені қолдану үшін психолог таңдалған әдістеменің қандай талаптарға жауап беретінін білуі тиіс. Мұндай ұғымдар жинағынсыз психолог жұмыс бағдарын меңгере алмайды.Әртүрлі қасиеттерді зерттеуден ғылыми педагогикалық диагностиканың қорытындыға өту үшін белгілі бір әдістерді, тесттерді, эксперттік шкалаларды қолдануды талап етеді. Сондықтан, педагогикалық диагностиканың негізгі түсініктеріне диагностикалық қасиеттер және диагностикалық категорияларды жатқызамыз. Қасиеттерді зерттеп, тіркеуге болады. Ал категориялар негізгі зерттеуден жасырын, олар латентті (латентные переменные) болып келеді. Педагогикалық диагностиканың қиындығы қасиеттер мен категориялардың арасында қатаң байланыстың жоқтығында. Бір қорытынды жасау үшін бір қасиеттің өзі жетіспейді, ол үшін бірнеше қасиетті тесттер арқылы талдау жасау керек. Педагогикалық диагностикадағы тест деп, біз сыналатын адамға көрсететін бірнеше стандарттық қысқа сындарды айтамыз. Тесттік тапсырмалар сыналатын адамның әртүрлі жасырын факторларды анықтауға көмектеседі. Осы қысқа сынаулардың нәтижелері өлшенетін факторлардың деңгейін көрсетеді. Сонымен «педагогикалық диагностика» ұғымы- психологиялық тестпен тығыз байланысты.

Педагогикалық тесттен басқа эксперттік (клиникалық) педагогикалық диагностикалық әдістер қолданылады.Стандарттық сандық тесттер бір топ адамдар туралы қысқа уақытта мәліметтер алу үшін және қатаң альтернативті шешім қабылдау үшін керек.( мысалы: жұмысқа қабылдау- қабылдамау, демалыс беру немесе кезектікке қою).Бұл тесттер әртүрлі әдістемелік қателерді болдырмайды. Эксперттік әдістерді көбінесе тәжірибелі мамандар психологтар қолданады. Олар белгілі бір адамның бірден - бір өмірлік жағдайына енуді көздейді, бірақ бұған ұзақ уақыт талап етеді. Бұл әдістердің тиімділігі педагог диагносттың өзі Арнайы теориялық білімсіз практикалық педагогикалық диагностиканың жоғарғы деңгейге көтерілуі мүмкін емес. Біріншіден, педагогикалық диагностикалық тесттердің көпшілігі бланкілік әдістемелер болып табылады,яғни адамның санасына қатысты бірнеше сұрақтар жинағын құрайды. Егер де зерттелінуші психологиялық тұрғыдан ашылып, психологқа сенім білдірмесе, онда берілетін сұрақтарға шынайы жауап бермейді. Келесі талаптың бірі – педагогикалық диагностика әдістер мен оларды дұрыс қолдану жағдайы туралы білімдерді нақты меңгеру болып табылады. Бұл талапқа көбіне көңіл бөлмейді, әдістерді терең меңгеру мен оның апробацияларына назар аудармайды. Көбіне кәсіби психологтар жаңа тесттерді қолдану кезінде оларды меңгеру мен кәсіби деңгейде өткізуі үшін апталап, айлап қарқынды түрде жұмыс істеуге тура келеді. Негізгі талаптардың ішінен валидтілікті, бірізділікті, дәлдікті, беріктілікті атап кетуге болады. Педагогикалық диагностика мақсатта белгілі бір тәжірибелік әдістемені қолдану үшін психолог таңдалған әдістеменің қандай талаптарға жауап беретінін білуі тиіс. Мұндай ұғымдар жинағынсыз педагог жұмыс бағдарын меңгере алмайды.Әртүрлі қасиеттерді зерттеуден ғылыми педагогикалық диагностиканың қорытындыға өту үшін белгілі бір әдістерді, тесттерді, эксперттік шкалаларды қолдануды талап етеді. Сондықтан, педагогикалық диагностиканың негізгі түсініктеріне педагогикалық диагностикалық қасиеттер және диагностикалық категорияларды жатқызамыз. Қасиеттерді зерттеп, тіркеуге болады. Ал категориялар негізгі зерттеуден жасырын, олар латентті (латентные переменные) болып келеді. Педагогикалық диагностиканың қиындығы қасиеттер мен категориялардың арасында қатаң байланыстың жоқтығында. Бір қорытынды жасау үшін бір қасиеттің өзі жетіспейді, ол үшін бірнеше қасиетті тесттер арқылы талдау жасау керек. Педагогикалық диагностикадағы тест деп, біз сыналатын адамға көрсететін бірнеше стандарттық қысқа сындарды айтамыз. Тесттік тапсырмалар сыналатын адамның әртүрлі жасырын факторларды анықтауға көмектеседі. Осы қысқа сынаулардың нәтижелері өлшенетін факторлардың деңгейін көрсетеді. Сонымен «педагогикалық диагностика» ұғымы- психологиялық тестпен тығыз байланысты.

Педагогикалық тесттен басқа эксперттік (клиникалық) педагогикалық диагностикалық әдістер қолданылады.Стандарттық сандық тесттер бір топ адамдар туралы қысқа уақытта мәліметтер алу үшін және қатаң альтернативті шешім қабылдау үшін керек.( мысалы: жұмысқа қабылдау- қабылдамау, демалыс беру немесе кезектікке қою).Бұл тесттер әртүрлі әдістемелік қателерді болдырмайды. Эксперттік әдістерді көбінесе тәжірибелі мамандар психологтар қолданады. Олар белгілі бір адамның бірден - бір өмірлік жағдайына енуді көздейді, бірақ бұған ұзақ уақыт талап етеді. Бұл әдістердің тиімділігі педагог диагносттың өзі психологиялық көмек көрсетіп, психокоррекцияны, психотерапияны, тренинг және психологиялық араласудың басқа түрлерін пайдаланғандығында. педагогикалық көмек көрсетіп, психокоррекцияны, психотерапияны, тренинг және психологиялық араласудың басқа түрлерін пайдаланғандығында. көмек көрсетіп, психокоррекцияны, психотерапияны, тренинг және педагогикалық араласудың басқа түрлерін пайдаланғандығында. араласудың басқа түрлерін пайдаланғандығында. диагностиканың келесі кезеңінде ЭВМ қолданылады. Мысалыға, мәтінді немесе суретті дисплей арқылы ұсынуға болады, ал процессорды сандық есептеулер үшін қолданады. Педагогикалық диагностика әдістердің ішінде жобалық әдістер бірінші орын алады. Бұл әдістер бланктық, сұраулы және суретті болады. Жылдан жылға олардың қолданылуы жиелеп келеді, осы топтың әдісі валидтік және информативтік болып бөлінеді. Келесі әдістің тобы-обьективтік-манипуляциалық. Мұндағы есептер нақты заттар түрінде беріледі, оларды жинау, жасау немесе бұзу керек. Педагогикалық диагностика әдістердің топтарға бөлінуіне сүйеніп, негізгі өлшемдерді анықтап, кең түрде топтастыруға болады.

Өлшемдер төмендегідей болады:

Әдістемеде қолданылатын тест есептердің түрлері.

Әдістемеде қолданылатын тест материалының жайы.

Зерттелетін адамның тест материалын ұсыну формасы.

Педагогикалық диагностика нәтижелерінің қорытындылау үшін қолданылатын мәліметтердің сипаттамасы.

Әдістемедегі тест нормасының бар болуы.

Әдістеменің ішкі құрылысы.

Тест тапсырмаларын қолдану типі бойынша педагогикалық диагностика әдістемелер сұраулы (зерттелетін адамдарға арналған сұрақтар қолданылады ), мақұлдайтын (зерттелетін адам бір ой – пікірлерді мақұлдау немесе мақұлдамау), өнімділік (зерттелетін адамның өзінің шығармашылық өнімінің түрі қолданылады), әсерлі (зерттелетін адам өзінің психологиясы туралы сипаттайтын белгілі бір кешенді практикалық іс - әрекетті жасау туралы есепті орындайды), физиологиялық (бұл жағдайда психодиагностика адам организмінің физиологиялық реакция немесе еркін емес физикалық анализдің негізінде өткізіледі), Мысалы, бір адамның психологиясын бағалау үшін тікелей немесе жанама сұрақтарды, бір пікірді мақұлдату немесе мақұлдатпау, ауызша, жазбаша, бейнелі, техникалық т.б. іс - әрекет, оның еркін немесе еркін емес қимылдарын және жауаптарға реакциясын және т.б. қолдануға болады. Электроэнцефалограмма, электрокардиограмма, электромиограмма, тері – гальваникалық реакция және басқа рефлекстер де қолданылады.

Тест материалдың жағдайы бойынша психодиагностика әдістемелері сана – сезімдік және сана – сезімсіздерге бөлінеді.

Бірінші типке сұраулы , ал екіншісіне жобалау әдістемесі жатады. Зерттелетін адамға ұсынылатын тест материалының педагогикалық диагностика әдістемелері бланктік (тест жазбаша түрінде немесе сурет, схема түрінде болады), техникалық (зерттелетін адамға тест материалы аудио – видио немесе кино түрінде болады), сенсорлық (тест материалы физикалық стимул түрінде болады).