■
Күнге күюден кейін қолданылатын өнімдер
күн немесе басқа УК сәулелену әсерінен кейін қолдануға
арналған. Күн сәулесінен кейін қызару белгілері болмаса да, тиісті тері күтімі ұсынылады. Күнге күюден
кейінгі дайындықтар теріні тегістеп, ылғалдандырады, сондай-ақ салқындатқыш әсер береді және күнге
күюден пайда болатын ауруларды жеңілдетеді. Өнімнің формаларына лосьондар, кремдер және гельдер
кіреді.
Күн күтімі өнімдерін пайдалану тарихы
Күннен қорғайтын өнімдерді пайдалану ежелгі дәуірден келеді.
Ежелгі Мысыр мен Қытайда ашық тері түсі
қара теріге қарағанда әдемі болып саналған. Бұл сыртта жұмыс істейтіндер, яғни жұмысшылар табы, күннің
астында көп уақыт өткізгендіктен қара терілі болғандықпен байланысты болуы мүмкін. Керісінше, жоғары
сынып күн сәулелерінен аулақ болды және ақ түсті теріні күтті. Ашық тері әлеуметтік мәртебенің бір бөлігіне
айналып, сол себепті қаланған. Ерте ғасырда киім күн қорғанысының маңызды әдісі болды. Қолшатырлар да ежелгі
Мысырда, Месопотамияда, Қытайда және Үндістанда күн қорғанысын қамтамасыз ету үшін пайдаланылды.
Викториан дәуірінде де талғампаздық пен сән терінің ақ болуын, ал қара теріні еңбек пен кедейліктің белгісі ретінде
көрсеткен. Табиғи қорғаныстың көптеген түрлері пайдаланылды, оның ішінде майлар, шайыр мен шөптер,
өсімдік сығындылары, бәлкім, басқа косметикалық себептермен қолданылған, сонымен бірге күн қорғанысы
ретінде қызмет еткен.
59
XIX ғасырға дейін күнге күйіп қалуға жылу зақымдары себеп болған деп саналған. 1801 жылы Иоганн
Риттер УК сәулесін тапты.
60
Ол УК радиацияның тері жасушаларының қабынуына себеп болатындығын дұрыс
тұжырымдады, және күнге күюдің себебі жылу емес, сәуле болғандығын анықтады. 1820 жылы Эверард Хом
меланиннің күн сәулесінен теріні қорғап, ақ теріге қарағанда қара тері күннен жақсы қорғалғанын анықтады.
61
1920
жылдардың аяғында Карл Эйлхем Хауссер және Вильгельм Вале УК-спектрінің нақты толқын
ұзындығынан күнге күю туындайтынын хабарлады және терінің бұл толқын ұзындығын сүзу арқылы қорғалуы
мүмкін екенін растады. Бұл бензил салицилат пен бензил циннаматтың араластыруының нәтижесінде 1928
жылы АҚШ-та күннен қорғау өнімінің пайда болуына әкелді.
62
1930 жылдары Францияда Юджин Шуллер,
L'Oreal компаниясының негізін қалаушысы, алғашқы коммерциялық қол жетімді күн қорғаныс өнімін ұсынды.
63
Австрияда Франц Грайтер 1930 жылдардың аяғында альпинизм кезінде күннен қорғайтын Glacier Cream
(Мұздық Крем) деп аталатын өнім жасады.
64
АҚШ-та алғашқы күн қорғаныс өнімін 1940 жылдары Флоридада
болашақта Coppertone компаниясының негізін салушы Бенжамин Грин ойлап тапты. Бұл «қызыл ветеринарлық
үй жануары» деп белгілі болған қызыл желе тәрізді зат, мұнайға негізделген ветеринарлық өнім болатын.
65
Ол
Екінші Дүниежүзілік Соғыста кеңінен қолданылған; дегенмен, оның киімді кірлетуі сияқты кейбір кемшіліктері
бар еді және ол жабысқақ болды. Кейінірек ол тұтынушыға ыңғайлы өнім шығарады. Франц Грайтер SPF
тұжырымдамасын 1960 жылдары енгізді.
66
Бұл жүйе күннен қорғау өнімдерінің тиімділігін өлшеудің әлемдік
стандартына айналды. 1972 жылы FDA күннен қорғау өнімдерін косметикадан рецептісіз дәрілер қатарына
жіктеді, және таңбалау талаптары қатаң болатын болды.
67
Дегенмен, көптеген тұтынушылар күнге күюге
арналған лосьондар, яғни SPF-і төмен өнімдерді қолдануды жалғастыра берді, бұл УК сәулесіне қарсы тек
235
минималды қорғанысты қамтамасыз етті. 80-ші жылдары тұтынушылар күн сәулесінің теріс әсерлері туралы
көбірек біле бастап, күнге күюге арналған лосьондар мен ұқсас өнімдер жоғала бастады. Соңғы онжылдықтарда
бірқатар жетілдірулер енгізілді, жаңа дәрілік түрлері жасалды, ал құрамалар функционалды болудан басқа,
барынша тартымды болды. Бүгінгі күні көптеген жеке күтім өнімдері, соның ішінде ерін бояулары, бет және
қол кремдерінде УК-сүзгілер бар.
Достарыңызбен бөлісу: |