Коучинг- сабақтар туралы рефлексивтік есеп

Қазіргі кезеңде білім беру саласына баса назар аударылып отыр. Бүгінгі таңда білім саласындағы өзгерістер түбегейлі өзгеруді, болашақ ұрпақтың сұранысына орай өзгеруді талап етеді. Жаңашыл педагогтарды толғандыратын сұрақтардың бірі - оқушының қызығушылығын тудыру үшін, оның сыни және шығармашылық ойлауын дамыту үшін, үлкен өмірге қадам басқанда қолдана алатын дағдыларды қалыптастыру үшін «біз сыныпта не істеу керекпіз?». Оқыту және білім беру үдерісін жетілдіру үшін туындаған қажеттіктен өзгертулер енгізілді. Мұғалімнің кәсіби дамуына бағытталған жаңа енгізілімнің бірі сабақтарды бірлесе жоспарлау мен коучинг әдісін жүзеге асыру болып табылады.

Менің коуч ретіндегі тәжірибелік қызметім Екінші (негізгі) деңгей курсына қатысу мен соған сәйкес әдебиет, мысалы, «Коучинг пен менторингті жүзеге асыру үшін мұғалімдерге арналған нұсқаулық» кітабын оқығанымнан кейін басталды. Кез келген маман иесі өз жұмысын сол объектіні танудан бастайды. Тану дегеніміз – зерттеу, содан соң жоспарын құрып, сол бағытта жұмыс атқарады. Мен де әріптестеріммен бірге осы тақырыпты зерттеп, жоспар құрып, құрылған жоспарым негізінде жұмыс жасап, нәтижеге жететініме көзім анық жетеді.

Коучингті өткізуге мұқият дайындалдым. Әріптестермен (қамқорлығымда үшеу) кездесуді өткізу тақырыбын анықтау үшін алдымен олардың сабақтарына қатыстым. Бақылау барысында оқушыларға білім беруде қолданылған «әдістер, құралдар» [4, с 250] қойылған мақсатқа қол жеткізуге ықпал етпейтініне назар аудардым. Мысалы, қазақ тілі мен әдебиеті сабағында мұғалім (И) сабақ тақырыбын таныстырды, содан кейін «Батыр Баян» фильмінен үзінді көрсетті. Бұл сабақта маған мұғалімнің бейнематериалды көргеннен кейін сұрақ қоймай, бірден тапсырмаға көшіп кетуі үлкен ой салды. Білім алушының қызығушылығы – білім алу процесінің алғышарты. Бейнефрагмент көрсетіліп жатқанда екі оқушы көңіл бөлмей отырды. Сол кезде, сабақта мен өзіме «бұл «құралды» пайдаланудың мақсаты не?» деген сұрақты жазып алдым. Сонымен қатар, «фильмнен алынған үзінді қаншалықты тиімді болды?» және «оқушылардың қызығушылығы тудыруға әсері қандай болды?» деген ойлар туындады.

Бейнематериалды пайландудың қажеті қандай? Сабақ 7- сыныпта өтті, ал мұғалімнің таңдап алған оқу түрі оқушылардың жас ерекшелігіне сәйкес пе? Себебі оқу мақсаты оқушылардың когнитивті дамуына бағытталған «әртүрлі жағдайлар» [4, с 250] туғызу керектігін қажет етеді. Сондай-ақ, менің көзқарасым бойынша, АКТ-ны дұрыс қолдану арқылы танымдық тақырыптарды, әдеби және визуалды, жазушының көзқарасы фильмде қалай көрініс тапқанын талқылау үшін әртүрлі мәтіндерді талдауға болады.

Мишра мен Келердің: «ақпараттық технологиялар оқыту мен білім беруді жетілдіру үдерісінде жаңартып, түрлендіруші болуы керек...» [4, с 250] деген түйіндемесі менің көзқарасымның дәлелдемесі болып табылады. Өкінішке орай, бұл сабақта қолданылған бейнематериал оқушылардың ойлау және таным қызметін дамытуға бағытталмаған еді.

Коучингке қатысқан мұғалім саны – үшеу.

Коучинг үш кезеңнен: ой шақыру, мағынаны тану рефлексиядан тұрды.

Ой шақыру кезеңінде мен рефлексивті диалог арқылы тақырыпты өз беттерімен анықтауға жағдай тудырдым. Жүргізуге арналған жұмыс түрі педагогтардың практикалық жұмыстар арқылы кездесудің тақырыбын анықтауға бағытталған болатын. Ең алдымен мен «Қандай темперамент түрлерін білесіңдер?» деген сұрақ қойдым. Әрине, әріптестер бұл сұраққа дұрыс жауап берді. Сондықтан мен ары қарай холериктер туралы түсіндірдім. Екі минуттық дәрістен кейін мені тыңдау қаншалықты қызық екенін анықтадым. Әрине, бұл олардың қызығушылығын тудырған жоқ еді. Сондықтан келесі сұрақ : «Осындай сабақ түрі оқушыларға, әсіресе 7- сыныпқа қызықты ма?» деген бағытта өрбіді. Әрине «жоқ» деген жауап алдым. Сонымен қатар дәріс сабағы тек 7-сыныптарға ғана емес, жоғары сынып оқушыларына да ауыр екені ескерілді. Қысқа диалогтан кейін мен оқылатын материалды оқушыға жеткізу жолын қалай жеңіл әрі қызықты ету керектігі туралы ойлануға жағдай туғыздым. Әріптестер әртүрлі жолдарды, тәсілдерді ұсынды, алайда барлығының пікірі слайдтық презентация жасауды қолдану деген бір пікірге тоқайласты. ( Қосымша №2)

Бұл кезең, менің ойымша, жақсы өтті: мұғалімдер кездесудің мақсатын анықтады, сабақта АТҚ қолданудың маңызын атай алды. Сонымен қатар, әріптестердің слайдтық презентацияны сабақ барысында, мысалы, жаңа сабақты түсіндіргенде жиі қолданатынына көз жеткіздім.

Бірақ, «Техникалық құралдарды қолдану сапалы білім беру үдерісіне үнемі оң әсерін тигізе ме?» деген сұраққа жауап оң болды. Мен әріптестерімнің өз сабақтарында АКТ-ны орынды қолданатын- қолданбайтындықтары туралы ойланбайтындықтарын түсіндім.

Сондықтан жүзеге асыру кезеңінде мен қатысушыларға слайдты талдауды ұсындым: слайдта берілген ақпарат қаншалықты оқушыларды қызықтырып, қарастырылатын тақырыпты түсінулерін жеңілдетеді:

Талқылау барысында талдап отырған слайдта берілген ақпаратты қабылдау тек оқушылар ғана емес, үлкендер үшін де қиын екені ескертілді. Макеттің дизайны, түсі, материалдың көлемі мен шрифтіні қайта қарау туралы ұсыныстар жасалды. Бірақ, ең бастысы, менің көзқарасым бойынша кездесу мақсатына жетті: мұғалімдер мәселенің өзектілігін түсінді және келесі қорытындыға келді: АКТ қолдану «<…> оқытуды жақсарту мен үлгерімді көтеруге кепілдік бермейді»[4, 250-б].

Талқылаудан кейін мен кестені толтыруды тапсырдым:

Бұл жұмыстың мақсаты – мұғалімдерге слайдтық презентацияларды дұрыс безендіруді талқылау үшін жағдай туғызу. Қатысушылар түсті, шрифты таңдаудың, мәтін мен сызықтық материалдың арасында тепе- теңдікті сақтау қажет деген қорытынды жасады.Қосымша 2

Осы кезеңді бекіту кезеңінде мұғалім (М) слайдты презентацияларды дұрыс безендіру туралы ақпаратпен бөлісті және мен коуч ретінде қарастырылатын тақырып бойынша сілтемелер ұсындым. Менің ойымша, көрсетілген ғаламтор көздеріндегі ақпараттар қатысушылардың техникалық құралдарды дұрыс қолдану бойынша білімдерін кеңейтеді.

Рефлексия кезеңінде мұғалімдерге жүргізілген коучинг бойынша бірнеше сұрақтарға жауап беру ұсынылған болатын Мұғалімдердің рефлексиясы талқыланып отырған тақырыптың өзекті әрі қызықты екенін көрсетті. (Қосымша№3)

Кестені толтыруға көп уақыт кеткендіктен, осы кезең бойынша уақыттың жеткіліксіз болғанын айта кеткеніміз дұрыс болар. Соған байланысты рефлексия жүргізу үшін алдын –ала дайындалған парақтарды «Бүгінгі кездесуден өздеріңізге не алдыңыздар?» деген сұрақтарға ауызша жауапқа алмастыруға тура келді. Мен уақытты ескеру керектіін түсіндім. Слайдық таныстырылым жаңа сабақтың бір бөлшегі болып саналатынын, бірақ оны дұрыс безендіру өкінішке орай бізде қиындық тудыратынын ұқтым.

Коучингтың қорытындысында мен мұғалімдердің өз сабақтарында қтехникалық құралдарды қолданулары бойынша өздік талдау жасауға тапсырма бердім. Сонымен қатар, «Оқыту мен білім беруде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану» тақырыбы бойынша таратпа материалдарды ұсындым. [4, с 255 - 256]:

Менің ойымша, мұғалімдерге танысу үшін берілген ақпарат олардың тақырып бойынша білімдерін кеңейтеді: оқытудың бес аспектісі бойынша АКТ-ны тиімді қолдану туралы біледі және олардың өздік талдау жасауларына көмектеседі.

Әдебиеттер тізімі:

1. 
   Вильямс П. Эволюция от терапии к личному коучингу // Электронды ресурс: www.coaching.ru.
   
2. 
   Компьютерлік презентацияларды безендіру ережесі// Электронды ресурс: http://comp-science.narod.ru/pr_prez.htm
   
3. 
   ҚР педагогикалық қызметкерлерінің біліктілігін көтеру бағдарламасы. Екінші (Негізгі) деңгей. 2015.
   
4. 
   Мұғалімге арналған нұсқаулық. Екінші (негізгі) деңгей. 2015.
   
5. 
   Коучинг пен менторингті жүзеге асыру үшін мұғалімдерге арналған нұсқаулық. 2014.
   

№ 1 КОУЧИНГ ЖОСПАРЫ 28.03.2016

1. 
   Сабақтағы АКТ
   
2. 
   Жас ерекшеліктерінің есебі
   

1. 
   Ұйымдастырушы/коуч: Екінші (негізгі) деңгей курсының тыңдаушысы - Сейсенбаева Ж.Ш.
   
2. 
   Қатысушылар: мұғалімдер И, Б,С
   

1. 
   В 1.1 есебі. Коучинг – сабақ туралы рефлексивті есеп;
   
2. 
   Фотоматериалдар:
   

- таратпа материалдары;

- кездесулерді қорытындылау бойынша қатысушылардың рефлексиясы;

- сабақ «фрагменті»: «Ақпараттық- коммуникативтік технологияларды оқыту мен білім беруде қолдану» теориялық материалымен жұмыс.

№ 2 КОУЧИНГ ЖОСПАРЫ

3. 
   Сабақтағы АКТ
   
4. 
   Жас ерекшеліктерінің есебі
   

3. 
   Ұйымдастырушы/коуч: Екінші (негізгі) деңгей курсының тыңдаушысы - Сейсенбаева Ж.Ш.
   
4. 
   Қатысушылар: мұғалімдер И, Б,С
   

3. 
   В 1.2 есебі. Коучинг – сабақ туралы рефлексивті есеп;
   
4. 
   Фотоматериалдар:
   

- таратпа материалдары;

- кездесулерді қорытындылау бойынша қатысушылардың рефлексиясы;

- сабақ «фрагменті»: «Ақпараттық- коммуникативтік технологияларды оқыту мен білім беруде қолдану» теориялық материалымен жұмыс.