Топырақты өңдеу тәсілдерінің жүгері будандарының дән және көк балауса өнімдеріне әсері (2005 жыл).
Топырақты өңдеу тәсілдері
|
Өнімі, ц/га
|
Южный 3ТВ
|
Қазақстан 587 СВ
|
ВИР 156 ТВ
|
Дән
|
Көк балауса
|
Дән
|
Көк балауса
|
Дән
|
Көк балауса
|
Бақылау (өңделмеген жер)
|
46,3
|
334,5
|
56,3
|
441,7
|
592
|
532,1
|
20-22 см аудара өңдеу
|
63,2
|
515,5
|
78,4
|
691,7
|
59,2
|
532,1
|
20-22 см сыдыра өңдеу
|
69,9
|
563,4
|
84,2
|
765,4
|
84,9
|
893,6
|
10-12 см сыдыра өңдеу
|
74,2
|
609,6
|
96,1
|
823,6
|
94,6
|
942,7
|
4-кесте
Су режимі мен топырақты өңдеудің жүгері (Қазақстан 587 СВ) өніміне әсері (2005 жыл)
Топырақты өңдеу
Тәсілдері
|
Өнімі, ц/га
|
Көк балауса
|
Оның ішінде собық
|
Дән
|
Көк балауса
|
Оның ішінде собық
|
Дән
|
Көк балауса
|
Оның ішінде собық
|
дән
|
Су режимі, ЕСС %
|
60-60-60
|
70-70-70
|
80-80-70
|
1. Бақылау (өңделмеген жер)
2. 20-22 см аудара өңдеу
3. 20-22 см сыдыра өңдеу
4. 10-12 см сыдыра өңдеу
|
249,8
354,7
391,3
408,5
|
93,2
134,7
146,0
151,6
|
34,3
50,4
59,4
63,9
|
335,0
480,1
496,7
560,7
|
132,6
191,6
194,8
2125,5
|
39,8
61,4
73,4
82,3
|
365,0
526,1
546,5
618,5
|
148,6
206,8
217,3
241,3
|
42,4
64,5
76,7
85,5
|
Құнары төмен сортаң топырақты күріш ауыспалы егісінде жүгеріден мол өнім алу үшін өсімдікке қажетті ауаны реттеумен қатар оңтайлы су ре-жимдерін анықтаудың да маңызы зор. (4-кесте)
Жаңа ауданстырылған Қазақстан 587 СВ буданынан 76,7-85,5 ц жо-ғары дән өнімі топырақ ылғалдылығын ең жоғары су сіңіру (ЕСС) дең-гейінің 80-80-70 пайызы мөлшерінде қамтамасыз еткенде алынды.
Қорытынды
1.Зерттеу барысында анықталғандай, топырақты жеңіл сыдыра өңдеу терең өңделген тәсілдерге қарағанда күзгі-қысқы атмосфералық жауын- шашын түсімін үнемдеп, ылғалды 12-18 мм- ге дейін артық жинайды.
2.Жүгері гүлдеу кезеңі мен өнімді жинар алдында сыдыра өңдеу тә-сілдеріндегі ылғал мөлшерінің азаюын, дақылды ылғалмен қарқынды қам-тамасыз ете алатындығының айғағы деп түсінуге болады. Жұмсалған ыл-ғалды есептеу арқылы біздер қай топырақ өңдеу тәсілінің дақылды ылғал-мен қаншалықты қамтамасыз ете алатындығын анықтадық.
3.1 ц өнім құралуына кететін ылғал шығыны 20-22 см аудара өңдеу тә-сілінде 60,1 мм құрады. 20-22 және 10-12 см сыдыра өңдеу тәсілдеріндегі 1 ц өнім құралуына кететін ылғал шығыны 56,0 және 58,4 мм құрап, аудара өң-деумен салыстырғанда 4 мм-ге дейін аз жұмсалатыны байқалды.
4.Аңызға ті-келей себу тәсілінде 1 ц өнім құралуына 65,9 мм ылғал қа-жет ететіндігі бұл тәсілдің ылғалды пайдалану мен оны сақтау деңгейінің төмендігін аңғартады.
5.Құнары төмен сортаң топырақты күріш ауыспалы егісінде жүгері-ден мол өнім алу үшін өсімдікке қажетті ауаны реттеумен қатар оңтайлы су режимдерін анықтаудың да маңызы зор. Жаңа ауданстырылған Қазақстан 587 СВ буданынан 76,7-85,5 ц жоғары дән өнімі топырақ ылғалдылығын ең жоғары су сіңіру (ЕСС) деңгейінің 80-80-70 пайызы мөлшерінде қамтама-сыз еткенде алынды.
[1] Абду наср, М.А. Обоснование режима капельного орошения риса на светло – каштановых почвах Волго-Донского междуречья; диссертация на соискания кандидата сельскохозяственных наук – Волгоград, 2016. – 155с. [2] Рекомендация «Система сельскохозяйственного производства Кызылординской области» -Алматы, ТОО Издательсво «Бастау», 2002. – 512 с. [3] Григоров, М.С., Овчинников А.С. и др. Совремменные перепективные водосберегающие способы полива в нижнем Поволжье – Волгоград, 2010. – 240с. [4] Гричаная, Т.С., Першуков Д.А. Применние капельного орошения при возделывании овощных культур на юге Казахстанах мелиорация и водное хозйство: проблемы и пути решения. Матералы международно – практической конференции (Костяковские чтения) – М., 2016. – Т.1.– С. 180–184. [5] Massatbayer, K., Jzbassov N., Nurabaev D., Musabekov K. Shomantaev A., Massatbaev M., Technology and Regime of Sugar beet Drip Jirrigation with plastic Mulching der the Jambyl//Jrrigation and Drainage, 2016. – V.65. – Jss.5.1. – P7620–630. [6]Капельное орошение «Мелиоративные системы и сооружения». Пособие СНиП 2.06.03- 85, – М:1986. [7] Шомантаев, А.А., Жиенбай Ы.С., Ауезов Ж., Мирзаева М. Водосберегающая технология бахчевых культур при капельном орошений. MATERIALS of the international scientific – practical conference “JNTGRATION OF THE SCIENTIFIC COMMUNITY TO THE GLOBAL CHALLENGES OF OUR TIME” March 23-25, –2016. Shorm el –shelkh. – 216. [8] Шомантаев, А.А., Масатбаев Р.Н., Абишбаев Р.Ж. приборы и оборудование для капельного орошения. Материал за ІХ международна научна практична конференция «Новини на научния прогрес–2013» 17-25 август 2013. София «БялГРАД –БГ» ООД,– 2013. [9] Умирзаков, С.И., Байманов Ж.Н. Рисовые оросительные системы Кызылординской области: Современное состояние и перспективы их развития – Кызылорда: Атамекен, 2017. – с.25– 28
1. Статистический сборник «Сельское, лесное и рыбное хозяйство в Республике Казахстан. Комитет по статистике МНЭ РК [Электронный ресурс]. – 2019. – URL: http://www.stat.gov.kz/ (дата обращения: 18.02.2021).
2. Қызылорда облысының әкімдігінің ресми интернет сайты [Электрондық ресурс].- 2019.- URL: http://www.e-kyzylorda.gov.kz/?q=ru/content/ekonomika (қаралған күні: 23.01.2021).
3. Тлесова А.Б. Қазақстанның аграрлық саласы: инновациялық даму / А.Б.Тлесова, С.Ч. Примбетова, Ш.М.Кантарбаева // Проблемы агрорынка.-2018.-№2.-Б.34-43.
4. Лысенко, Ю.А. Краткий обзор рынка рисоводства РФ / Ю.А. Лысенко, И.Н. Чуев // Экономика и управление народным хозяйством. – Серия: Экономика и Право. - М.,2019.-С.40-43.
5. Обзор развития рисоводства в государствах членах Евразийского экономического союза в 2013-2017 годы, ЕЭК, Департамент агропромышленной политики. - М., 2018.- 24с.
6. Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.– Астана, 2017.- 94 б.
7. Мұханова, А.Е. Роль фермерских хозяйств в развитии агропромышленного комплекса Кызылординской области Казахстана / А.Е.Мұханова, Ж.Б. Смагулова, Ж. Жайлаубаева // Проблемы агрорынка. - 2020.- №3. – С.147-155.
8. Анализ рынка сельского хозяйства в Казахстане: валовый продукт, занятость населения, производственные системы, госпрограмма развития АПК, сельскохозяйственные организации [Электронный ресурс]. –2019 . – URL: http://www.marketingcenter.kz/ (дата обращения: 20.01.2021).
9. Әбдіқадырова А. Ауыл шаруашылығы өндірістік инфрақұрылымының жұмыс істеуінің шетелдік тәжірибесі / А.Әбді-қадырова, Ж. Дулатбекова // Проблемы агрорынка.-№ - 2019.- №2. – Б.101-103.
10. Молдашев А.Б. АПК Казахстана: проблемы развития и поиск их решения // Проблемы агрорынка. -2016.- №3. – С.7-13.
Достарыңызбен бөлісу: |