Төртінші ғылыми революцияның негізгі белгілері:
Тарихи қайта құру әдісін басқа ғылымдарда, соның ішінде физикада қолдану. Бұл әдісті бөлшектер физикасында қолдану әлем суретінің өзгеруіне әкелді
Ғылымда жаңа бағыт пайда болды – синергетика
Таңдаудың қайтымсыздығы принципі зерттеушінің жүйелермен жұмыс жасау кезінде жаңа стратегияларын іздеуге әкелді. Постклассикалық емес кейінгі ғылымдағы білім субъектісі тек сыртқы бақылаушы бола бермейді.
Адамның өзі тарихи дамып келе жатқан жүйелердің тікелей компоненті болады.
Адамның трансформациялық өндірістік іс-әрекетінің нәтижесінде әлеуметтік және этикалық сипаттағы бағалауды енгізу қажеттілігі туындады.
Ғылыми революцияның тарихи түрлері
Жалпы ғылымның және жаратылыстану ғылымының даму тарихында үш ғылыми революция немесе басқаша айтқанда әлемнің ғылыми картиналарының үш радикалды өзгерісі ерекшеленеді
Аристотельдік ғылыми революция Ньютондық ғылыми революция Эйнштейндік ғылыми революция
ІІІ. ХХ ғ. Басындағы ғылыми революция және бейклассикалық ғылымның қалыптасуы
астрономия: Үлкен жарылыс және кеңейтілген ғалам моделі;
геология: литосфералық плиталардың тектоникасы;
физика: тірек нүктесінің материядан энергияға және заттан өріске ауысуы;
салыстырмалылық теориясы: кеңістік пен уақыттың салыстырмалылығы;
кванттық механика: корпускулалық-толқындық дуализм;
синергетика: жансыз табиғатта жаңа құрылымдардың қалыптасуы;
биология: өмірдің пайда болу модельдері;
генетика: өмірдің көбею механизмі;
экология: тіршілік иелерінің қоршаған ортамен өзара әрекеттесуі;
этология: организмдердің мінез-құлық формалары;
социобиология: табиғи және әлеуметтік қатынастар;
кибернетика: жансыз және тірі табиғаттағы басқару;
психоанализ: бейсананың адам психикасындағы рөлі.
Кун концепциясындағы басты ұғым – парадигма.
Парадигма – зерттеудің сол кезеңінде ақиқатты болып табылған, ғылыми қауымдастық қолдайтын жалпылама идеялар мен методологиялық нұсқалар жиынтығы.
Ерекшеліктері:
1. Оны ғылыми қауымдастық атқаратын ғылыми жұмыстар үшін негіз ретінде қабылдаған.
2. Онда шешілмеген сұрақтар болады, яғни ол ғылыми зерттеулерге жол ашады.
Парадигма – ғылыми қауымдастықтың игілігі.
Парадигма өзгергенде ғалымның бүкіл дүниетанымы өзгеріске ұшырайды.Ол айғақтарға жаңадан түсінік береді, оларды жаңаша қабылдайды.
Ғылымның дамуы
Қалыпты ғылым
Ғылыми революция