2-сұрақ.
Көпаяқтылар, құрттәрізді ата-тегінің белгілерін сақтаған қарапайым топ. Алтыаяқтылар ішінде қарапайым топтар: Протуралар, Ногохвостки ... двухвостки және және прогрессивті - бунақденелілер, буынаяқтылар эволюциясының ең жоғарғы шыққандағы топ.
Көпаяқтылар класс үсті - Myriapoda
Екі жұп аяқтылар класы - Diplopoda
Кивсяктар отряды - Juliformia
Кивсяк - Schizophуllum sabulosum
Ерінаяқтылар класы- Chilopoda
Костянкалар отряды - Lithobiomorpha
Костянка - Lithobius forficatus
Көпаяқтылар құрлық кеңірдектынысты буынаяқтылар, 15 мыңға жуық түрі бар. Құрт тәрізді созылған денесі бас және гомономды сегменттелген біртекті жүру аяқтар орналасқан тұлғадан тұрады. Олар жасырын өмір сүреді: топырақта, түскен жапырақ арасында, шіріген ағашта, тас астында, т.б. орындарда кездеседі.
Көпаяқтылардың көбі – сапрофагтар, шіріген өсімдік қалдығымен қоректенеді, ішінде жырқыштар (ерінаяқтылар) , саңырауқұлақ жіпшелерімен (пауроподтар) қоректенетіндер кездеседі.
Көпаяқтылар класс үсті – Mуriapoda төрт класқа бөлінеді: Ерінаяқтылар (Chilopoda), Екіжұпаяқтылар (Diplopoda), Симфилдер (Sуmphуla), Пауроподтар (Pauropoda) .
Көпаяқтылар класс үстіне 4 класс жатады.
Симфилдер (Symphyla)
Пауроподтар (Pauropoda)
Екі жұпаяқтылар немесе Кивсяктар (Diplopoda)
Ерінаяқтылар (Chilopoda)
Көпаяқтылар – сапрофагтар, топырақ - түзуге қатысады. Кивсяктар өсімдік қалдықтарын ыдыратады.
Ерінаяқтылар – жыртқыштар, топырақ және құрлық омыртқасыздарының сан мөлшерін реттейді.
Көпаяқтылар ірі жануарларға (қоңыз, рептилии, құс, бунақдене қоректі сүтқоректілер) қорек. Сонымен, құрлық экожүйесінде көпаяқтылардың биологиялық маңызы бар.
Әдебиет: Болатова Қ.Б.,Байдулова Л.А. «Омыртқасыздар зоологиясы» электр.оқулық Орал 2007
Дәуітбаева К. «Омыртқасыздар зоологиясы» А.2005, 2 кітап 379-390 б.
Догель В.А. «Зоология беспозвоночных» М. 1981 331-338б
Шарова И.Х. «Зоология беспозвоночных» М. 1999 413-425 б.
Достарыңызбен бөлісу: |
