Л І і л имоііа язык лингвистика: АҚпараттық
жүктеу/скачать 312,52 Kb. Pdf көрінісі
|
thesis12757
- Бұл бет үшін навигация:
- Компьютерлік
| лингвистиканьщ
кұрамдас бір белігі. Арнаулы және баска компьютерлердің эртүрлі интеллектуалды қызметтерде кең түрде қолданылуына орай дүниеге келуі және дамуы. Компьютерлік лингвистиканың неғізгі зерттеу мақсаты - компьютерлендірудін линғвистикалық мәселелерін шешу, яғни ЭЕМ-мен жұмыс істеуге арналған жасанды тілдер кұрылымын анықгау, ақпараттық банктерді құру, қалыптастыру. Мәтіндерді өңдеу үшін машинамен сөздіктерді, алгоритмдерді кұрастыру жэне эртүрлі тілдік үдерістерді моделдеу жэне басқа мәселелерді табиғи тілдің семантикалық заңдарын ескере отырып шешу [3,186 б.]. Лннғвистикадағы акпараттық технологиялардың қолданылу мүмкіндіктерін оқу аталмыш ғылым саласына сәйкес негізгі ұғымдарды білуді бағамдайды. Олардың арасынан лингвистика (тіл, лингвистика, компьютерлік линғвистика жэне т.б.) мен информатика (ақпарат, апғоритм, модель жэне т.б.) саласына жататын ұғымдарды бөліп қарастыруға болады. Бұл ұғымдармен танысуды лингвистер, шет тідцерінің оқытушылары жэне аудармашылардың тікелей қызметтерінің кэсіби жағын сипатгайтын лингвистикалық терминдерден бастаған жөн. Лингвистика немесе тіл білімі дэстүрлі түрде адамзат тілін зерттейтін ғылым [4, 28]. Лингвистер тілдің қалыптасуы (одан фонетикалық, лексикалық, грамматикалық деңгейін жэне мэтін деңғейін ерекшелеу), тілдің әлеуметтік түрленуі, тілдік айтьшымдардың туындауы және түсіну сұрақтары, эр түрлі типті қоғамдағы тіл қызметінің принциптері, тілдің пайда болуы мен дамуы және оның басқа аспектілеріне қатысты мәселелермен жұмыс істейді [5,618-622]. Тілдің зерттелу аспектісіне, ұлттық салг-дэстүрі мен ғылыми әдістемесіне сэйкес линғвистиканың эртүрлі салалары жеке-жеке қарастырылады, мысалы, құрылымдық лингвистика, элеуметтік лингвистика, психолинғвистика жэне т.б. Акпаратгық технологияларды қолданумен тығыз байланыстағы лингвистиканың бвлімін анықтау үшін теориялық жэне колданбалы лингвистиканың арасындагы айырмашылыктарды білген жөн. Теориялық немесе фундаменталды лингвистика - бұл жеке тілдік жағдаятты объективті анықтауға, оның тарихы мен заңдылыктарына негізделген лингвистика саласы. Лингвистиканың бұл саласы «Тіл қандай?» деген сұракқа толық жауап береді [6, 214-215]. Қолданбалы лингвистика XX ғасырдың 20 жылдарының соңынан бастап дамып келеді. Тіл білімінің бұл саласы тілді қолдану арқылы практикалық 9 ------- - ақпараттык технологиялар ---------------- а р н а л г а н әдістерді кұрастырумен айналысады [13, ^ 7 1 ЫРҚ ^ д а н б а л ы лингвистика «Тілді қалай жақсы/дұрыс колдануға б о л а д ы ? » д е г е н с ү р а к к а ж а у а п б е р е д і. Р е с е й д е ж э н е шет едцерде қолданбалы лингвистика ұғымы жайлы түрлі интерпретациялар калыптасты. Егер шет елдерде 1930-1940 жылдары к о л д а н б а л ы лингвистика (Аррііесі Ьіп^иізіісз) ретінде, ең алдымен, шет тілін оқыту үрдісі, оны оқьпу әдістемесі, оқьггу мақсатындағы грамматиканы сипаттау ерекшеліктері ұгынылса, Ресейде 1950 жылдардан бастап қолданбалы лингвистика компьютерлік технологиялармен жэне акпаратгы өндеудің автоматтық жүйелерімен ұқсас қарастырыльш келеді [7, 6]. Осыған байланысты орыс ғылымында қолданбалы лингвистика компьютерлік / есептеуіш / автоматты / инженерлік лингвистикаға синоним түрінде қаралады. Ғьшым дамуының қазіргі кезеңінде қодданбалы лингвистика аясында тілді қолдануды оңтайландыру бойынша бірнеше бағытгар айқындалды. Зерттеушілер оларды екі үлкен топқа біріктірді: дзстүрлі («мәңгілік») және жаңа. Қолданбалы лингвистиканың дәстүрлі бағьптары мен міндетгері: • ж азуды қүру ж әне ж етілдіру; • ауызша тілдің транскрипциялъщ ж үйелерін қүру\ • шет тілдік сөздердің транслитерациялық ж үйелерін қуру', • стенография ж үйелерін қүру; • загиптарва арналган ж азу жүйелерін қүру; • гылыми-техникалық терминологияны бірыцгайлау, біріздендіру ж әне стандарттау; • ж аңа бүйымдар, тауарлар, химиялық қосындылардың атауларының ж асалым ереж елерін қүру ж әне үрдістерді зерттеу; • мәтіндерді шет т ілдік формага ( аударма ) дүрыс аудару әдістемесін т>у, • тілдерді оқыту әдістемесін ж етілдіру және т.б. [5, 397]. Қолданбалы лингвистиканың жаңа міндетгері: • маш иналық аударманың лингвистикалық негіздерін жасау; • қүж аттарды автоматты индекстеу ж әне аннотациялау; • мәтіннің автоматты анализі; • мәтіннің автоматты синтезі; • ақпаратты автоматты іздеуге арналган сөздік-тезаурустарды ж асау [8]. 1960 жылдары ерекше ғылыми бағыт ретінде қалыптасқан компьютерлік лингвистика пэні тілді қолданудың практикалық міндеттерін компьютерлер көмегімен шешуге байланысты қолданбалы лингвистиканың салаларын қарастырады. Компьютерлік лингвистика компьютерлік құралдар - бағдарламаларды, кез келген жағдайдагы тіл қолданысын моделдеуге арналған мэліметтерді ұйымдастыру ж эне еңдеу технологияларын, сондай-ақ лингвистика мен Лингвистика: акпараттық технологиялар онымен шектес пәндерде тілдіқ компьютерлік моделін қолдану саласы [7, 13]. . . . . . жүктеу/скачать 312,52 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|