Лекция «Биологиялық факторлардың» санитарлық гигиеналық сипаттамасы. Микроорганизмдердің тірі және инактивирленген клеткалары. Инфекциялық процесс және иммунитет туралы түсінік
жүктеу/скачать 0,97 Mb. Pdf көрінісі
|
Сыдыкбекова Р.К.-4
| инфекция ошағы
болып саналады. Егер ошақты ұстау жабайы жануарлардың популяциясымен байланысты болса, онда мұндай ошақты табиғи деп аталады, егер ошақты адам қызметінің нәтижесінде қалыптасқан жағдайда, мысалы, ауыл шаруашылығы жануарлары есебінен, онда мұндай ошақты антропуриялық деп аталады. Инфекциялық агенттің берілу механизмдері әртүрлі болуы мүмкін. Фекальды- ауызша, жанаспалы, ауа-тамшы, шаң, трансфузиялық немесе қан соратын арналардың қатынас жолы, жыныстық, тікелей - ұрықтың анасынан плацента арқылы, трансмиссивті - тірі жұқтырылған тасымалдаушылар арқылы беру бөлінеді. Сонымен, ішек инфекциялары нәжіс-ауыз арқылы беріледі, ал берілу факторлары су, сүт, шыбын және т. б. болуы мүмкін. Егер патогенділік - бұл микроорганизмдердің белгілі бір жағдайларда макроорганизмде көбею және инфекциялық ауруды туғызу қабілеті болса, онда макроорганизм (адам, жануар, өсімдіктер) жұқтырудың белгілі бір тәсілі кезінде штамм патогенділігі вируленттік деп аталады. Вируленттілік микроорганизмдердің биологиялық қасиеттерімен байланысты және бірқатар факторлармен анықталады: • Иеге-ағзада таралу қабілеті; • Ағзалар мен ұлпалардың бетінде көбеюі (колонизациялану); • Иеге - ағзасына көздеген - клеткаға бекіу (адгезия); • Клеткаларға (пенетрация) немесе немесе ұлпаларға (инвазия) ену және ағзаның спецификалық емес және иммундық қорғану факторларына қарсы тұру. Таралу факторына бірқатар ферменттер жатады – бірінші кезекте протеазалар, гиалуронидаза, стрептокиназа және т.б. Патогеннің адгезиялануы микробтық клетканың (капсулалар, талшықтар, пилилер, клетка қабырғасының белоктық-антигендері) үстіңгі құрылымдарымен және иеге клетканың рецепторларымен байланысты. Микробтың инвазивтілігі оның иеге клеткаларының өткізгіштігін бұзатын ферменттерді синтездеу қабілетіне байланысты (фибринолизин, гиалуронидаза, плазмокоагулаза және т.б.). Инфекциялық процесті тудыруы мүмкін микробтық жасушалардың ең аз мөлшері инфекция дозасы деп аталады. Инфекциялаушы доза қоздырғыштың түріне, оның вируленттілігіне және макроорганизм жағдайына (спецификалық емес және иммундық қорғаныс) байланысты. Аурудың дамуы, оның ауырлығы микроорганизмнің патогенділігі (вируленттілігі) дәрежесімен анықталады, бұл микробтың жеке қасиеті болып табылады. Вирулентілік шартты түрде қабылданған бірліктерде көрінеді: • LDM - ең аз өлім дозасы, яғни микробтық клеткалардың ең аз мөлшері, ол белгілі бір жұқтыру тәсілі кезінде белгілі бір түрдегі, салмақтағы және жасына сезімтал тәжірибелік жануарлардың 95% өлімін тудыратын; • LD 50 - белгілі бір жұқтыру тәсілі кезінде белгілі бір түрдегі, салмақтағы және жасына сезімтал жануарлардың 50% өлімін тудыратын тірі микробтық клеткалардың саны. |