Нуклеосомалы құрылымды түзгеннен кейін ДНК молекуласы 6 есе қысқарады.
2. Соленоидты немесе Супербидті немесе Нуклеомерлік
Хроматиннің ультраструктуралық құрылымын зерттегенде нуклеопротеинді жіпшелердің екі типі анықталды: 10 және 30 нм диаметрі.
Біріншісі- кезектесіп орналасқан нуклеосома жіпшелері -10 нм.
Екіншісі- диаметрі 10нм-ден түзілген спирал болып табылады- 30 нм.
Спиралдың әр оралымында – 6 нуклеосома болады
6-10 есеге қысқарады.
Бірінішілік құрылымға байланысты емес.
3. Ілмектік немесе Хромерлік
Гистондық белоктармен байланысады. Олар белгілі бір ДНҚ реттілігін танып және байланысу арқылы ілмек түзеді.
Ілмек ген экспрессиясын қатысады.
Ілмек түзбейтін бөліктер де кездеседі. 20-30 есе қысқарып, ілмектік домендер түзеді.
4. Метафазалық хромосома.
Құрамына ядролық мембрана белоктары, ядролық қабықшамен байланысқан белоктар кіреді.
Геномда А-Т жұбы көп болса, ДНҚ-ның екіншілік құрлымының өзгеруіне мүмкіндік бар. ДНҚ-ң уперспирализация кезінде А-Т бай аймақтар бірінші кезекте ажыратылады.
Эухроматин
Гетерохроматин
Гистондардың модификациясы
Нуклеосома құрылымы Гистон аминқышқылдарының қалдықтары пост-трансляциялық модификацияға ұшырауы мүмкін:
Ацетилдену,
фосфорлану,
метилдену.
Аргинин
Лизин
гистиндин
N-терминалды аймақтары өзгеріске ұшырайды
