Лекция курсыныѕ таќырыптыќ жоспары
лекция. Қазақ этносының құрамы саны, географиялық орналасуы
жүктеу/скачать 0,63 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.Орта жүз
| 5 лекция. Қазақ этносының құрамы саны, географиялық орналасуы.
Жоспар:
1.Ұлы жүз. 11 тайпа . Үйсін, дулат, қаңылы, албан, суан, жалайыр, шапырашты ысты, сіргелі, сарыүйсін. Жалпы тарихына қысқаша шолу. Саны. 2.Орта жүз. Арғын, найман, керей, қыпшақ, қоңырат, уақ. Жалпы тарихына қысқаша шолу. Орналасу территориясы. Саны. 3.Кіші жүз. Үш тайпа бірлестігі. Әлім ұлы (шөмекей, шекті, қаракесек, төртқара, қарасақал). Байұлы (Адай, Алтынжаппас, алаша, байбақты, масқор, беріш, таз, есентемір, шеркеш, тапа, қызылқұрт, ысық) (12). Жетіру. Кердері, жағалбайлы, табын, керейт, т.б. 1.Ұлы жүз. Еуразия территориясындағы қазақ халқы ең ірі түрік халықтарының бірі. Ресей империясының 1897 жылғы санағы бойынша қазіргі Қазақстан территориясында 3 392 751 млн. Өлкенің 81, 4. Пайызын құрады. Сонымен қатар қазақ халқы Омск уезінде 38 мың 185, Томскде 24 мың 643, Тоқалы уезінде 5 мың 148, Ташкентте 163 мың 105, Амударияда 47 мың 145. Қалада тұратындар 1, 1 пайызды құрады. Қазақ халқы үш жүзге бөлінді. Бұл термин көптеген ғалымдардың пікінше ХVІІ ғасырда пайда болды. Бұл өз алдына бөлек әңгіме. Үш географиялық аймаққа бөлінді. 1. Жетісу. 2.Батыс Қазақстан. 3. Орталық және Шығыс Қазақстан. Ұлы жүз – Қазақстанның Оңтүстік шығысын мекендеді. Іле аңғары, Жоңғар және Іле Алатауын. Қырғыз және Қаратау жотасы. Шу-Талас өзені аралығы. Сырдарияның жоғары және орта ағысын мекендеді. Қыстауы: Өлкенің тегіс жерлері, құмды жерлер. Жайлауы: Вертикальды бағытта көшіп жүрді. Бийік таулы Жоңғар алатауы және Тян-Шань сілемі. Меридианды көші, өзен-көлдерді жағалай. XIX-ХХ ғасырлар тоғысында жалпы саны 700 мың адам. Дулаттар- Ұлы жүздегі саны басым тайпа, ерте және ортағасыр тарихынан белгілі. Іле өзенінің ортаағысынан Шу Талас, Қырғыз Алатауы мен Қаратау сырдарияның орта ағысы, батысында Тян-Шань, оңтүстігінде Шу өзенінің орта ағысы Мойынқұм. Солтүстігіенде Балқаш. Саны 250 мың шамасында өз ішінде (ботпай, шымыр, сыйқым жаныс) болып бөлінеді. Ұраны Бақтияр. Суан- Алтын эмел, оңтүстік шығысында, Жоңғар алатауы, Іленің бергі жағы. Саны 30 мың шамасында Ұраны Райымбек. Албан - Алтын эмел, оңтүстік шығыс жотасы, Іле Алатауының солтүстігі, Іленің Текес, Шығыс Шарын саласы. Саны 100 мыңдай. Ұрыны райымбек. Сары Үйсін – Іле өзенінің сол жағалауы, Іле Алатауы, Таластың оң жағы. Саны 10 мың. Шапырашты- Іле аңғары, оңтүстік саласы, Шу өзенінің оң жағы. Іле Алатауының оң жағы. Саны 50-60 мыңдай. Ұраны Қарасай. Сіргелі – Шу өзенінің сол жағының орта ағысы. Талас өзенінің төменгі саласы, Қаратаудың беткейі. Саны 40 мың. Ұраны Тоғанас. Ысты - Іленің төмені, Балқаш маңы, Іле өзенінің орта ағысы. Шу өзенінің сол жағы солтүстігі. Қаратаудың оңтүстік шығысы, Таластың оңтүстік жағы. Саны 40-50 мың шамасында Ұраны Жауатар. Жалайыр – Жоңғар Алатауы, Алтын эмель, Малайсары, Іле-Қаратал өзендерінің аралығы. Блқаш Құмы. Саны 100-110 мың шамасында. Ұраны Бахтияр, Қоблан, Бөрібай. Ошақты – Талас өзенінің төменгі саласы, Қаратаудың оңтүстік шығысы. Саны 20 мың шамасында Қаңлы Шанышқылы – Іленің оң жағы. Іле алатауының бер жағы. Саны 50 мың шамасында. Ұраны Бәйтерек Айрылмас. 2.Орта жүз. Орталық және Шығыс Қазақстан, Оңтүстік Қазақстанның солтүстігі, Сырдың орта ағысы. Ырғыз, торғай, Тобыл, Батыс Алтай және Тарбағатай Бетпақ дала, Балқаштың солтүстігі, Батыс Сібір ойпаты, Торғай үстүрті. Құлынды даласы. Қыстауы - Сырдың орта ағысы, Солтүстік Қазақстанның орманды жері. Меридиян бойынша таулы үстірт. Вертикал бойынша өзен-көлдерді жағалай көшті. Жайлауы – дала зонасы. Таулы жерлер Саны 1млн 350 мың. Қытай мен Монғолияда 1 млн, 500 мың шамасында. Арғын – Торғайдың шығысы Алтайға дейін. Саны 500 мың шамасында Ұраны Ақжол, Қарақожа, Аманжол. Найман – Шығыс Қазақстан, Солтүстік Батыс Алтай, Жоңғар Алатауы. Саны 400 мың шамасында. Ұраны Қаптағай. Керей – Қазақстанның солтүстігі мен шығысы Ертіс, Есіл өзендерінің орта ағысы, Батыс Алтай. Саны 65-70 мың. Қазастаннан тыс жердегі саны 100 мыңнан асады. Ұраны Ақжол, Қарақожа, Ошыбай. Қыпшақ - Орталық
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|