Лингвистикадағы ғылыми зерттеу негіздері



бет33/91
Дата06.02.2022
өлшемі1,24 Mb.
#34245
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   91
Негізгі ұғымдар
Дистрибуция – берілген сөздер класындағы барлық элемент қоршауының жиынтығы немесе аталмыш элементтің сөйлем ішінде кездесетін барлық лексика-грамматикалық қоршаудағы жиынтығы.
Қоршау Мыс. Бала су ішіп жатыр. Бұл сөйлемде «бала» және «су» сөздері, «ішу» етістігінің қоршауын құрайды.
Сөздің лексикалық класы конституент (гипоним) ретінде нақты бір сөздің жалпы ұғымын беретін сөздердің жиынтығы. Мысалы, қайың = ағаш; ұл бала = адам; су = сұйық зат;.
Сөздердің семантикалық маркері (фр. marquer-белгілеу, белгі жасау) сөздердің семантикалық немесе грамматикалық класын білдіретін шартты белгілер.
Семантикалық өрісмағына ортақтығының негізінде біріккен және білдіріп отырған құбылыстарының ұғымдық, заттық немесе қызметтерінің ұқсастығын бейнелейтін тілдік бірліктердің жиынтығы.
Тіркесім (сочетаемость) сөздің грамматикалық ерекшеліктерді ескермей белгілі бір семантикалық класс сөздерінің айналысында болу қабілеті. Бұл сөздердің конструкция ішіндегі сапалы түрде шектелуі.
Валенттілік сөздің басқа сөз тұлғаларымен байланыса алу потенциясы, басқаша айтқанда оның грамматикалық және лексикалық семантикасын ашатын, нақтылайтын басқа бірнеше сөз тұлғаларын иемдене алу қабілеті.
Актант етістік қоршауындағы семантикалық элементтер. Олар етістікпен берілген әрекетте міндетті түрде қатысады. Актанттар саны валенттілікті анықтайды. Мысалы, ішу етістігі. Бала су ішіп жатыр. Бұл етістік екі валентті.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   91




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет