М-11. Физика. Күні
жүктеу/скачать 36,6 Kb.
|
М-11. физика.
- Бұл бет үшін навигация:
- Инерциалды санақ жүйесі
- Ньютонның үшінші заңы
- Тұйық жүйе
- Импульстың сақталу заңы
|
М-11. Физика. Күні: 17.09.2020. Тақырыбы: Динамика. Классикалық механиканың заңдары Табиғаттағы күштері Ньютонның бірінші заңы: Егер денеге басқа денелер әсер етпесе немесе басқа денелердің әсері теңгерілсе, дене таңдап алынған санақ жүйесінде тыныштығын немесе бір-қалыпты түзу сызықты қозғалысын сақтайды. Бұл заңды алғаш рет зерттеген Итальян ғалымы Г.Галилей болды : Бұл заң инерция заңы деп аталады. Инерция-сыртқы күштердің әсері теңгерілсе, дене тыныштығының немесе бір қалыпты түзу сызықты қозғалысының сақталуы. Инерция күнделікті тұрмыста көп кездеседі. Мысалы: Автобус удеумен қозғалғанда (жылдамдығы өзгергенде) жолаушының алға немесе артқа ығысуы. Инерттілік- барлық денелерге тән қасиет, басқа денелердің әсерінен, дененің жылдамдығын белгілі шамаға дейін өзгерту үшін уақыт қажет. Уақыт көп болған сайын, дененің инерттілігі көп болады. Мысалы: Жеңіл және ауыр автомобильдің жылдамдықтарының өзгерісін алатын болсақ, ауыр автомобиль жылдамдығын өзгерту үшін, жеңіл автомобильмен салыстырғанда көп уақыт қажет. Демек ауыр автомобильдің инерттілігі көп деп есептелінеді. Инерциалды санақ жүйесі-Ньютон заңдары орындалатын санақ жүйесі.(кеңістік пен уақыт симметриялық болады: кеңістік және уақыт- біртекті.) Инерциалды санақ жүйесіне кез –келген денені алуға болады. Біз көбіне қозғалысты Жермен салыстырып қарастырамыз. ( Галилейдің салыстырмалы принціпі: Алғашқы шарттары бірдей болғанда, барлық механикалық құбылыстар бірдей өтетін санақ жүйелері.) Масса-дененің инерттілік қасиетінің өлшемі. Мысалы: массалары m1 және m2 екі дене әсерлессе, әсерлесу кезіндегі жылдамдық өзгерісінің қатынасы, массаларының кері қатынасына тең болады. (1) Осыдан дененің жылдамдығын белгілі мәнге өзгерту үшін уақыт қажет. Уақыт- дененің “инерттілігін” анықтайды. Күш-денелердің сандық әсерлесу өлшемі. ( бір дененің екінші денеге әсер ету өлшемі) Ньютонның екінші заңы: Денеге әсер етуші күш, дененің массасы мен осы күштің әсерінен алған үдеудің көбейтіндісіне тең. Кұштің бағыты мен үдеудің бағыты әруақытта сәйкес. (2). Өлшемі (Н=кг*м/с2) Күш векторлық шама. Денеге бірнеше күш әсер етсе, денеге әсер етуші күштердің геометриялық қосындысына тең шаманы- тең әсерлі күш деп атайды. күштердің әсері, бір-біріне тәуелсіз, күштердің осы қасиетін суперпозитивті прицип деп атайды. Тең әсерлі күштің модулі: (3) (егер кеңістікте болса, онда үшінші Fz прокцияны да ендіреміз) ( екі вектордың арасында бұрыш болса, қорытынды күштің модулін ,α екі вектор арасындағы бұрыш.сурет 1 Ньютонның үшінші заңы: денелер бір-бірімен модульдары бірдей, бағыттары қарама-қарсы күшпен әсерлеседі. (3) Ньютонның үшінші заңы- денелердің әсері бір жақты емес, күштер жұбымен пайда болатындығын және пайда болған күштердің табиғаты бір екендігін дәлелдейді. Мысалы орындыққа отырғанда, орындық пен дене деформацияланып, бір-біріне серпінділік күшімен әсер етеді. осыдан дене импульсының өзгерісі, күш импульсына тең және бағыты күш импульсының бағытына бағыттас. Тұйық жүйе: жүйеге кіретін денелерге, сыртқы күштің әсері болмайды.( сыртқы әсерден оқшауланған жүйе) тұйық жүйеге кіретін денелер, тек бір-бірімен ғана әсерлеседі деп есептеген жөн. Импульстың сақталу заңы: Тұйық жүйедегі денелердің импульстарының өзгерісі нольге тең Жүйенің ипульсы тұрақты болып қалады. екі дене үшін импульстың сақталу заңы: Ескерту: дене импульстарының геометриялық қосындысына! Есептер шығару 1. Бір нүктеге түсірілген екі күштің арасындағы бұрыш 900, теңәсерлі күшінің модулі 5 Н, ал F1=3 Н болса, F2 мәні 2. 4Н күштің әсерінен 0,5 м/с2 үдеу алған дененің массасы 3. Массасы 8 кг дене 0,5 м/с2 үдеу алғандағы әсер күші 4. Бір нүктеге түсірілген F1=3Н және F2=5Н күші векторлары арасындағы бұрыш 1800. Осы күштердің теңәсерлі күші жүктеу/скачать 36,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|