Мамасерікова Ш. · М
жүктеу/скачать 1,6 Mb.
|
| БОЗТОРҒАЙ
«Әні бар жаңбыр, қардың, самалдың да, Алаулап жастық шақта жана алдың ба?»- Дегендей оятасың түнгі ұйқыдан, Даламның жыршыл құсы, таң алдында. Шулаңдар, нәзiктерiм, тыңшымаңдар, Жүректi шымырлатып шымшымаңдар. Махаббат сезiм жайлы, өмiр жайлы, Ғажайып үндерiңде сыршыл ән бар. Арайлы атқан таңнан жаралғандай, Даусыңнан бойға шуақ таралғандай. Көзiме оттай ыстық, бозторғайым, Кiршiксiз кәусарыңа барам қанбай. Бабам да әнiңе елтiп жүрдi ме екен, Әжем де кимешегiн түрдi ме екен. Он екi саққа ойымды құбылтасың, Бозторғай ұя салған гүлдi мекен. Мансабым болмаса да көзге ұратын, Өлеңмен өрнектеген өз мұратын. Ауылдың ақыны едiм той-думанда, Жыр оқып жұрт желiгiн қоздыратын. Ұлы Отан ұлылығын - . жырлап бәрiн, Аралап туған жердiң гүл, бақтарын. Шырқай бер аспанымда, бозторғайым, Қосылсын саған дауыс, ырғақтарым!.. ТАҢҒЫ ТІЛЕК Татсам деумен тiршiлiктiң балынан, Таңсерiден Tәңipгe жалынам. Жұртым аман, ел бақытты болса eгep, Жалғызбын деп, жарлымын деп налыман. Ала көзден қашар дәйiм үркiп ел, Адамдарға ынтымақ, бер, бiрлiк бер. О Жаратқан! Күйсiздерден қ ұ т қ а ш а р, Халқымызды дәулеттi етер тiрлiк бер. Жастарымды жаны жомарт, пейiлдi ет, Кеудесiне сәуле шашып зейiндi ет. Ата-анасын, ағайының, Отаның Қадiрлейтiн жылы жүрек, мейiрлi. ет. Ұрпағымыз көрсетпесiн жат қылық, Төбемiзде тұрсын мәңгi бақ күлiп. Қасiреттiң құрдымына құлаған, Пенделердi қуандыршы шат қылып. Хақ Тағалам! Tiлeгiмдi қабыл ет, Ар-намысым, иманымды кәмiл ет. Ақылы - алда, ашуы - артта, момақан Қазақ дейтiн құлдарыңа рақым ет!.. МІНӘЖАТ Жер қаптырып талайларды жасытқан, Жүйкеңдi жеп, қ ан қысымын тасытқан. Жiгерiңдi құм қылатын пасықтан, Жаңа өспiрiм жеткiншектi сақта, Алла ! Егер сәл-пәл айбыны асса басқ,а адам, Ебiн тауып сүрiндiрiп тастаған. Жақсылығы өз басынан аспаған, Тоң мойыңды тоғышардан сақта, Алла! Жетсе дағы пайғамбардың жасына, «Бiсмiлла!»> деп бата қылмас асыңа. Арақ, iшiп лепiретiн тасына, Аузы бейпiл көк сақалдан сақта, Алла! Ынтымаққа ipiткi сап тұратын, Оң сөзiңдi терiске ылғи бұратын. Қыңыр тартып, қысыр кеңес құратын, Қызыл өңеш даукестерден сақта,Алла! Мың құбылып отыратын селтиiп, Мұз жүpeгi қара тастай мелшиiп. Мұрның көкке шүйiретiн кекжиiп, Мейманасы асқандардан сақта, Алла! Бабалардың аманаты, сарқыты Бай өлкемнiң таусылмасын нәр құты. Бақытты боп өмiр сүрсін бар жұрты, Бейбiт күннiң тыныштығын сақта, Алла! ҚАЗАҚТАР Бабаларын әулие, пiр тұтатын, Балалар деп түсiнетiн құт атын. Туған жерiн, тiлiн, дiнiн әспеттеп, Өз отауын Отаным деп ұғатын. «Ұят күшті өлімнен» деп санайтын Ұлын – нарға, қызын – арға бағалайтын. Перзентi едiм жаны жомарт халықтың, Келiмсектiң кем-кетiгiн жамайтын. Армандарын шырақ етiп жағатын, Аталарым төрт түлiк мал бағатын. Жайшылықта қойдай жуас болса да, Соғысқанда aш қасқырдай шабатын. Тегi таза қанша өсекке бөксе де, Tepic айтпас қабырғасын сөксе де. Түсер отқа шындық үшiн шырылдап, Тажал келiп улы зәрiн төксе де. Ана сүтiн абыроймен ақтаған, Алапатта кiсiлiгiн сақтаған. Ат жалында, нар қомында күн кешiп, Құлындарын тұлпар етiп баптаған. Тау қопарар жастары бар қайратты, Құла дүзге қала орнатып жайнатты. Бау-бақшаға айналдырды мәуелi, Жұмақ етiп сусыз шөлейт аймақты. Жұлдыздармен ғарышқа ұшып сырласқан, Жайса қ ұ ш а қ ұ лдарына нұрлы аспан. Жатуды аңсап табаныңда төселiп, Жауқазындар жазғытұрым гүл шашқан. Ал қыздары қарақат көз, ақ маңдай, Алаулатып махаббат от жаққандай. Күлiмдесе бүкiл әлем құлпырып, Қос бұрымы қос өзен боп аққандай. Ақ, кимешек, ақ күндiгi басында, Немересi томпаңдаған қ асында. Әжелердiң екi етпейтiн әмiрiн, Әп-әдемi дәстүрi бар расында. Қабақ шытпай шаттығының азына, Қ ұ л а қ түрген тiршiлiктiң сазына. Қызығамын рухы биiк қ арттарға, Көкiрегi - толған алтын қ азына. Аллаhты бiр, пайғамбарды хақ дейтiн, Адал ниет аққа тәңiр жақ, дейтiн. Қиналамын жеткiзе алмай жырыммен, Қазақтардың қарапайым пәк кейпiн. Азаттықтың арайынан бақ құшқан, Шапағымен салды сұлу нақыш таң. Тында, дүние! Елiм менiң ертең - ақ Таразысы асып түсер АҚШ-тан!... БАҚЫТҚА АПАРАР ЖОЛ · Бақыт құсы қашан да қызықтырған халықты, Өмiр бойы таба алмай қаншама жан зарықты. Шат тұрмысты аңсаған Меккедегi бiр жiгiт Сүйген қ ұ лы Алланың Мұхаметке барыпты. - О, пайғамбар бiлемiн бiр қ ұ дайдың қолыңда Қуанышым, шаттығым, қасiретiм, сорым да. Құзырынан Алланың шығуы үшiн шынымен Құрбандығы болайын тәңiрдiң ақ жолында. Ақыл айтшы, пайғамбар бақытқа тез жетейiн Разы болар ұлы Хақ қандай қызмет етейiн? Деп сұрапты жалынып Мұхаметтен жас жiгiт, Мынау жалған фәниден армансыз боп ө т е й і н». «Екi дүние рақатын көрем десең расында Ата-анаңды ренжiтiп, артық сөйлеп тасынба. Алғыс алсаң солардан бөленесiң бақытқа, Қарғыс алсаң қаласың тозақ оттың астында. Аяғына жығылсаң көзі ашылар сананың Жәннат деген біліп қой табаныңда ананың. Қартайғанда қадірлеп төбесіне көтеру – Қасиетті борышы әр мұсылман баланың!» Деп осылай Мұхаммет жас жігітке кезінде, Жол нұсқапты бақытқа бастар ғазиз сезімге. Мүбәрәк сөз хадисін пайғамбардың ұмыстпа, Шапағатын Алланың көргің келсе өзің де.... БАҚЬIТ «Бақыт деген не?» деп қ,арттан сұрап ем Дедi ол маған: «Балалық шақ – бал кезің». Бозбаладан бақыт жайлы сұрап ем Дедi маған: «Ол - махаббат, ә н сезiм». Бақыт жайлы бойжеткеннен сұрап ем Дедi ол: «Ғашық жiгiтiммен тiл табу». Бақыт жайлы келiншектен сұрап ем Дедi: «Көш бастайтын ұл табу». Бақыт жайлы саудагерден сұрап ем Жауап бердi: «Бақыт – байлық, алтын», -деп. Бақыт жайлы қайраткерден сұрап ем Дедi ол: «Бақыт – құрметтеуі халқың», - деп. Ертелi-кеш ем қабылдап тұратын Сырқат шалдан бақыт жайлы сұрадым. Ол күлiмдеп, талдап тұрып сақалын Айтты маған бабалардың мақалын: - бақыт деген, ең бірінші, денсаулық, Екіншіден, ақ жаулық, Үшіншіден, он саулық Және, қалқам, еңбегімен елену, Атқан таңның арайына бөлену!... ҮШ БАЙЛЫҚ ПЕН ҮШ ПАРЫЗ Тiзе бүгiп, жауға басын имеген, Батыр бабаң бұлтақтауды сүймег,ен. Жеткiздi елге сан ғасырды лақтырып, Өсиетiн арман атты күймемен. Болғаннан соң дарқан жүрек, жаны iзгi, Болашағын көп ойлаған тәрiздi. Ғибрат етiп қалдырыпты мәңгiлiк, Үш байлық пен үш перзенттiк парызды. Сайып қыран, cүйeгi асыл iнiлер, Сынық, мiнез, сөзi майда сiңлiлер. Үш байлығың: Жерiң, Тiлiң, Дiнiңнен Ұлт рухының биiктiгi бiлiнер. Ұрпақ болсаң салт-дәстүрдi сақтаған, Таптамасын бесiгiңдi жат табан. Қорғау үшiн туған жерiн, тiл, дiнiн, Бабаларым белiн шешiп жатпаған. Аруана тебiренбес тұлыпқа, Ақша қуып, ардан безіп құнықпа. Алтыннан да, мансаптан да жоғары Перзенттiк үш парызыңды ұмытпа. Туған жерiң - бақыт сыйлар жаннатың, Ана тiлiң - көкке самғар қанатың. Дiнiң - иман мұнарасы, Үшеуiн Құрметтей бiл бiткенше ақтық, сағатың!.. ДОМБЫРА Қайрат-күшiн қызу қанды халықтың, Қара дүрсiн ойлай берiп жалықтым. Қаз мойыңды домбырадан есiттiм, Құлын даусын шырқыраған тарихтың. Қос iшeгiн бұлбұл етiп сайратқан, Қарсыласын оқ шығармай жайратқан. Қасиетi домбыраның кем емес, Ақ орданың төрiндегi байрақтан. Алаулатып сезiм отын жағатын, Кеуделерге үмiт гүлiн тағатын. Махаббаттың мәңгiлiгiн дәлелдеп, Жүректердiң терезесiн қағатын. Қаhарланса қарғыс -қамыт кидiрер, Қайғы бұлтын қас қағымда үйдiрер. Құдiрет бар домбыраның үнiңде, Алпыс екi тамырыңды идiрер. Асау уақыт шын талантқа бас ұрар, Өнерлiге бақыт жолы ашылар. Кетбұға боп, Құрманғазы, Дина боп, Болашаққа күйден шашу шашылар. Сан ғасырдың дауылынан ықпаған, Соғыс болса бой тасалап бұқпаған. Cүйегi асыл батыр бабам көзi ол, Сертiне адал, сенiм туын жықпаған. Таң қалдырған тәкаппар, паң шың басын, Тәтті әуенді құйма құлақ тыңдасын. Тәттімбеттің сұлу сазы тербеткен, Туған жердің бір шыбығы сынбасын. Алты алаштың даңқы шықсын жаңғыра, Атажұрттың аққуындай сән құра. Арманыңа қолын созған қазақтың, Абыройын асқақтатшы, домбыра! Алдиярлап тізе бүккен жыр-таққа, Ақындық бар пернедегі ырғақта Азаттықтың арай таңы аманат, Аман-есен жеткіз келер ұрпаққа!.. ҚОБЫЗЫМ
Ғасырларға жеткізген - ғажап үнің. Ағы менен көзінің қарасындай, Қасиетті қобызы қазағымның. Әулие ме ен аққуға тіл қатқызған, Жұлдыздарды ғашық қып жырлатқызған. Құйқылжыса қоңыр күй құранға ұқсап, Құйқа тамыр шымырлап тыңдатқызған. Жусан исі бұрқаған дала ма едің, Тал бесікке тербелген бала ма едің. Мәңгі өмірді аңсаған Қорқытқа ұқсап, Мынау жалған Фәниге нала ма едің. Айтсам жұртқа ойымның егер шының, Көнілімнің күй еткен көгершінін. Ұлы сазгер Ықылас арманы ма ең, Ұрпағына қалдырған өнер шының. Құдіретті күш барын жасырмаған, Қаһарына тағдырдын бас ұрмаған. Қойлыбайдай бақсының жәдігері, Қажет боп тұр көмегін қазір маған. Періштедей құшағын жайып тұрған, Әруақты ән! Сырқаттан айықтырған, Жан мен тәнді тазартшы ластанудан, Аман болсын азамат - сайыпқыран. Сақта ұрпақты сұқ көздің соққысынан, Сұм ажалдан, мезгілсіз оққа ұшудан. Қыдыр қонған, киелі қара қобыз, Қорға, қолда халықты от құшудан. Көбелектей алданып өртенбесін, Көлденеңге бастырма өр кеудесін. Азаттық ап бақытқа барар жолда, Гүлге ора қазақтың көркем көшін. Сары уайым сарсаңға салынамын, Қайтсем бұдан, япырау, арыламын. Қасиетті қобызым! Перзентіне Бармақтай бақ бере гөр, жалынамын!.. АТА ЗАҢ Төле, Әйтеке, Қазыбектен кешегі, Аманаттай аңыз желі еседі. «Ырыс алды - ынтымақ» деп үшеуі Өсиет заң қалдырыпты деседі. Тамыр солса тобылғы да бүр салмас, Бақшасында мәуесі бар ұғар жас. Бабалардан қалған мұра - Ата Заң, Балақтағы битті басқа шығармас. Бақан тірес, ит тартыстан жадасаң, Без бүйрекке сын семсерін қадасаң. Бойға қайрат, дауа болар жаныңа, Бабалардан қалған мұра - Ата заң. Желбіресе бейбітшілік байрағы, Бұзылмаса бірліктің бал қаймағы. Қырғи қабақ, араздасу жоқ жерде, Гүлжұмаққа айналады аймағы. Талаптансаң бақытты өмір сүрмекке, Онда, қалқам, Ата заңды құрметте. Асықпасаң ақ күн туар алдыннан, Абыройлы тура жолдан мүлт кетпе!.. ҰЛТ КӨШБАСШЫСЫ Әр сүйемі жәннаттағы гүлге тең, Жерұйықтың өзі шығар бұл мекен. Ұзағынан сүйсіндірсін еркіндік Уық қадап, үміт шоғын үрлеген. Туған елің рухы биік, жаны азат, Тарыққанға тарту етер қазанат. Төрт құбылаң түгелденіп келеді, Тастан берік, гүлден нәзік азамат. Ақыл құйып сәуесі бар құлаққа, Жол сілтейсің көзін ашқан бұлаққа. Жарқыратып жауһар алқа таққандай, Сарыарқаны айналдырдың жұмаққа. Жамай біліп жалаңаштың киімін, Тауып шешкен тоқсан ойдың түйінін. Төраға боп басқарып тұр Нұрсұлтан, Европада қауіпсіздік ұйымын. Ізгіліктің өмірі ұзақ, өшпейді, Жел айдаған бұйра бұлттай көшпейді. Жанға толтыр, малға толтыр, Нұраға, Бабалардың ізі жатқан төскейді. Ырыс-құтсыз бақыт бетін бұра ма, Ынтымақсыз ел салтанат құра ма. Қазағымның ұлан - байтақ даласын, Әнге толтыр, дәнге толтыр, Нұраға! Ат мінгізіп,қолға тізгін бергесін Атажұртты абат етпеу - ерге сын. Қой үстіне жұмыртқа caп бозторғай, Тыныштықтың тал бесігі тербелсін! АСТАНА Азаттықтың арайланған сазынан, Айбынды Есіл толқыныңан наз ұғам. Әл-Фараби ғұламаны өсірген, Қазақстан - алтын кенім, қазынам. Абай, Жамбыл жырларындай шуақты, Пайғамбардын хадисіндей қуатты. Сарыарқаның төріндегі Астана, Ұлтымыздын ар-ұжданы сияқты. Түріп тастап бодандықтың түндігін, Тапты Есілден ырыс, құттың кіндігін. Алатау мен Алтай, Көкше, Маңғыстау Құшағына түгел сиып тұр бүгін. Тағлым тұтып салт-сана, жөн-жорамды, Талай ғасыр кешкен дауыл, боранды. Бабалардың Ұлы Рухы далама, Күлтегіннің көк тасымен оралды. Тебірентсе Құрманғазы күйіндей, Әсемдікке қалай тұрам сүйінбей. Әділеттің туын тіккен Ақорда, Жүрекке ыстық өз ошағым, үйімдей. Алты алаштың асылдары бас қосқан, Тілегі бір түрлі халық достасқан. Жерұйыққа ұқсайтұғын ғажайып, Нән шаһарға көз тігеді көк аспан. Жұлдыздарды моншақ етіп таққандай, Гүл жамылған көше қандай, бақ қандай! Төле, Әйтеке, Қазыбек би оянып, Ізгіліктің шам-шырағын жаққандай. Қыз Жібектің салтанатты сәні бар, Біржан салдың балдан тәтті әні бар. Қыдыр қонған қазақ елі, жыр елі, Астананың ажарынан танылар. Атилланың семсерінің жүзі бар, Абылайхан тұлпарының ізі бар. Атажұрттың соғып тұрған жүрегі – Астанаға бүкіл әлем қызығар!.. ***
Орнатқандай жұмақты жер бетіне. Ару қала Арқаның төріндегі Астанамның көз тоймас келбетіне. Тамыры алтын бәйтерек жайқалуда, Қонақ түгіл тұрғының таң қалуда. Баба рухы оралған абат жерге, Қыдыр дарып жатқаны байқалуда. Әшекейлі фонтандар шам жаққандай, Әсем, асыл алқаны таққан жандай. Алма мойын, аршын төс сұлуға ұқсап, Асқақтайды ажары атқан таңдай. Ғимараттар жұлдызбен таласады, Ерке Есілге нән көпір жарасады. Салтанатын паш еткен Ақордаға, Көктегі ай, күн қызығып қарасады. Ата-анамның аяулы есіміндей, Ғашықтардың махаббат сезіміндей. Ыстықсың сен, Астанам! Көркейе бер, Өнер, ғылым, білімнің бесігіндей. Заман озбай, жаңғырмай тұрады ма, Жаңалыққа жұрт бетін бұрады ма. Сегізінші керемет әлемдегі Ару қалам жетсе екен мұратына. Дариядай тасыған дәулетімен, Даңқы өрлеген ғажайып сәулетімен. Тәуелсіз ел байрағын желбіреткен, Әз Астанам, айналдым әулетіңнен!.. жүктеу/скачать 1,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|