Мазмұны: Кіріспе і-бөлім. Қазақстан Республикасының экономикасының аграрлық саласын реттеудегі ғылыми негізі
ІІ-бөлім. Қазақстан Республикасының аграрлық саланың даму мәселері және шешу жолдары
жүктеу/скачать 0,55 Mb.
|
Дип.-аграрлық-саланың-дамуы
| ІІ-бөлім. Қазақстан Республикасының аграрлық саланың даму мәселері және шешу жолдары.
2.1. Тиімді аграрлық саясатты жүзеге асырудың мәселелері Қазақстан тәуелсіздік алған кезден бастап елде жүргізілген агралық реформалардың онды тенденциялары да, теріс зардабтары да болады. Нарықтық қатынастарға көшу жөніндегі құқықтық және зандық база жасалды, мүлік пен жер үлесін жеке адамдарға бере отырып мемлекеттік меншік жекешелендірілді, көп тұрпатты экономиканы дамытудың жаңа алғышарттары, көп тұрпатты экономиканы дамытудың жаңа алғышарттары, баға, несие-қаражат жүйесі жасалды. Сонымен қатар, ауыл шаруашылық кәсіпорындарын бір мезгілде жаппай ұсақтау өсімдік және мал шаруашылықтарында қалыптасқан дәстүрлі технологиялық прцестерге елеулі нұқсан келтірді. Ол шара бәсекелестіктің өсуіне, еңбекке ынтаның артуына жәрдемдеседі деп күтілген еді. Керісінше, теріс процестердің белең алуына, өндірістің құлдырауына, өнімді сақтау, өңдеу және сату салаларында монополист-делдалдардың пайда болуына апарып соқтырды. Бұл себептерінің біріне айналды. Ауыл шаруашылығы ұдайы залал шегетін салаға айналды, ал ішкі жалпы өнімдегі агралық сектордың үлес салмағы 1990 жылғы 34 пайыздан 2000 жылы 8 пайызға дейін төмендеді. Сөйте тұра ауыл шаруашылығын мемлекеттік қаржыландырудың көлемі 1991-2001 жылдары 1991-1994 жылдармен салыстырғанда 8,8 есе кеміді. Ауыл шаруашылық тауар өндірушілердің берешегінің жалпы көлемі 2000 жылы 1994 жылға қарағанда 1,9 есе өсті. Ұзақ және орта мерзімге берілетін несиенің үлес салмағы күрт азайып кетті, оның есесіне тұқым себу мен егін жинау жұмыстарын атқаруға берілетін қысқа мерзімді, тонаушылық несиенің көлемі өсті. Мемлекет ауылды байыпты қолдаудан бойын аулақ салды, мұның өзі кәсіпорындарды санациялау мен банкроттау процестерінің белең алуына апарып соқтырды. Есептей келгенде, 2000 жылы бір шаруа қожалығына (фермерге) шаққандағы мемлекеттік жәрдемнің көлемі 551 теңге, оның ішінде бюджеттен тікелей жәрдем (дотация) - 80 теңге, өндірістік шығындар өтемі - 52 теңге, жеңілдіктер - 283 теңге болды. Сонымен бірге төлем қабілеті жоқ кәсіпорындарды отандық және шетелдік инвесторлардың басқаруына беру жолымен қаржылық сауықтыру жөніндегі аграрлық саясатты село олигархтары жылдам пайдаланып, ауыл еңбеккерлерінің берешегі есебіне олардың мүлкі мен жер үлестерін иемденіп алды, сөйтіп ауылда аса ірі меншік иелері мен жалдамалы жұмыскерлер табын туындатты. Тек бір жылдың ішінде ғана өзінің жер үлесіне құқығын басқаға беру жөнінде 80 мың шарт жасалды, және де ондай үлестер көбіне «Агроцентр – Астана», «Голдан-Грейн» секілді ірі компаниялардың, «Апако» корпорациясының және басқаларының басқаруына көшті. Соның нәтижесінде, 1999 жылы ірі жеке меншік фирмалар 5 миллион гектар егістікті яғни елдегі дәнді дақылдар себілетін барлық жердің 40 пайызын пайдаланды. Соңғы жылдарда (1999-2000 ж.ж.) өндірістің салыстырмалы түрде тұрақтануына қарамастан, залалды шаруашылықтардың үлес салмағы 2000 жылы 50 пайыз денгейінде қалды. Осыған байланысты Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында баяндалған аграрлық реформалардың жаңа бағытына үлкен мән беріліп отыр, онда ел экономикасын көтерудегі басты міндет ретінде ауылдың әлеуметтік-экономикалық дамуы алға қойылған. Жолдауда көрсетілген ірі проблемалардың үшеуін бөліп көрсеткіміз келеді. Олар: ауылды мемлекеттік қолдау, ішкі көші-қон процестері жөніндегі мемлекеттік саясат және ауыл шаруашылық жеріне жеке меншік институтын енгізу. жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|