Мазмұны Кіріспе I. Тарау. Соттылықтың құқықтық табиғаты
жүктеу/скачать 397,5 Kb.
|
Дип.-Соттылық-түсінігі-мен-оның-жойылу-салдары
| Қорытынды
Сонымен, соттылық дегеніміз кінәлі адамның қылмыс істегені үшін қандай бір жазаға сотталып, соған байланысты белгілі бір құқылық шектеуге душар болу жағдайын айтады. Соттылықтың өзімен бірге жалпы құқықтық және қылмыстық-құқықтық мазмұнындағы салдары қосатуындайды. Соттылықтың жалпы құқықтық салдары: белгілі бір қыметпен немесе белгілі бір кәсіппен шұғылдануына шек қою; қаруды иеленуіне шек қою; қарулы күштерде әскери қызметпен айналысуны тыйым салу. Соттылықтың қылмыстық-құқықтық салдары: қылмыс рецедивінде ескеріледі; соттылығы бар тұлғаның қылмыс жасаған кезде нәтижесінде қылмыстың қайталануы қалыптасады; түзеу колониясының режимін анықтауда қолданылады; жаза тағайындайда ескеріледі. Соттың айыптау үкімі күшіне енген күннен бастап соттылығы жойылған немесе алып тасталаған уақытқа дейін тұлға сотталған деп есептеледі. Жазаны өтеген уақыттан бастап соттылықты жою шарты басталады, яғни, оның жойылу мерзімі. Соттылықты жою мерзімі - тұлға сотталған деп есептелінетін уақыт аралығын білдіреді. Соттылықты жою мерзімі Қылмыстық кодекстің 77-бабының, 3,4-тармақтарында көзделген. Сотталғандықтан арылу деп қылмыс жасап сотталған адамның айыптау үкімі заңды күшіне енгеннен кейін заңда белгіленген белгілі бір мерзім ішінде ол жөніндегі үкімнің орындалмауын айтамыз. Сотталғандықтан арылу белгілі мерзім өткен соң өзінен-өзі жойылады, Ол үшін соттың арнаулы шешімінің болуы қажет емес. Қылмыстық кодекстің 77 бабының 3- бөлігіне сәйкес соттылық: А) шартты түрде сотталған адамдар жөнінде- сынақ мерзімі өтуі бойынша; Б)тәртіптік әскери бөлімде ұстау, әскери қызмет бойынша шектеу немесе қамау түрінде жазасын өтеген әскери қызмет жөнінде-іс жүзінде жазаны өтеу бойынша; В) бас бостандығынан айырумен салыстырғанда жазаның неғұрлым жеңіл түріне сотталған адамдар жөнінде- жазаны өтегеннен кейін бір жыл өтуі бойынша; Г)кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға сотталған адамдар жөнінде- жазаны өтегеннен кейін үш жыл өтуі бойынша; Д) ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға сотталған адамдар жөнінде-жазаны өтегеннен кейін алты жыл өтуі бойынша; Е) аса ауыр қылмысы үшін сотталған адамдар жөнінде-жазаны өтегеннен кейін сегіз жыл өтуі бойынша жойылады. Егер сотталған адам заңда белгіленген тәртіппен жазасын өтеуден мерзімінен бұрын босатылса немесе жазаның өтелмеген бөлігі неғұрлым жеңіл жазамен ауыстырылса, онда сотталғандықты жою мерзімі жазаның нақты өтелген мерзімін негізге ала отырып,негізгі және қосымша жаза түрлерін өтеуден босатылған кезден бастап есептеледі (ҚК- тің 77 бабы, 4- бөлігі). Сотталғандықтан арылу сот тағайындаған түрі мен мерзіміне байланысты әр түрлі болады. Сотталғандықтан арылу мерзімі негізгі және қосымша жазаны өтеген немесе одан босатылған күннен бастап есептелінеді. Сотталғандықтан арылу мерзіміне ескіру мерзімі үзілген айыптау үкімін орындаудың барлық мерзімі кіреді. Егер үкім заң күшіне енгеннен кейін орындалмай қалса, онда сотталғандық атақ үкімді орындаудың ескіру мерзіміне байланысты жойылады. Егер адам заңда белгіленген тәртіппен жазадан шартты түрде мерзімінен бұрын босатылса немесе оның жазасы неғұрлым жеңіл жазамен ауыстырылса, сотталғандықтан арылу мерзімі жазаның нақты өтелген уақыттан бастап есептелінеді. Сотталғандықтан арылу рақымшылық немесе кешірім беру актісі арқылы да жүзеге асырылуы мүмкін. Сотталғандықтан арылуды сотталғандық атақты жоюдан ажырата білу керек. Сотталғандық атақты жою Қылмыстық кодексте көрсетілген шарттар негізінде соттың арнаулы шешімі бойынша жүзеге асырылады. Қылмыстық заңда сотталғандықтан арылудан басқа нақты бір жағдайларға байланысты адамның сотталғандық атағын мерзімінен бұрын жою туралы мәселесі де қарастырылған. Егер сотталған адам жазасын өтегеннен кейін өзін мінсіз ұстаса, сот оның өтініші бойынша соттылықты жою мерзімі өткенге дейін одан соттылықты алып тастай алады (77-бап, 5-бөлігі). жүктеу/скачать 397,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|