Мазмұны Кіріспе Негізгі бөлім І. Ойын кездегі баскетболдың техникасын үйрету

Тосып алу-баскетболистің допты басқару тәсілі.Сәтті тосып алу басқа тәсілдердің сәтті орындалуын қамтамасыз етеді.Егер ойыншы өз әрекетін белгілепалмаса,доп бел жаққа келіп тиеді.

Екі қолмен тосып алу.Допты алу үшін қолдарды жарты шар тәрізді етіп доп сыйып нететіндей дөңгелек жасап,қарсы ұшып келе жатқан допқа қарсы тосады.Допты тосып алысымен келесі тәсілді орындауға дайындалады.Қолдың иілуі доптың ұшу жылдамдығының амортизациясын қамтамасыз етеді.

Қолдар ертерек иелгіндіктен доп қолға тигенде ұрылмауды керек.

Бір қолмен тосып алу.Бұл тәсіл екі қолмен тосу мүмкіншілігі болмаған жағдайда немесе келесі бір қолмен орындалатын балса қолданылады.Тосусоңында келесі қолмен тіреуге болады.Қолды доптың ұшу биіктігіне қарай сәйкес көтереді.Доптың ұшу траекториясын көріп бақылау маңызды шарт болып табылады.

Қолдан-қолға беру-ойыншылардың бір-бірімен бірлесіп әрекет қылуына және допты торға жақындатуға көмек тесетін ең басты тәсіл.Оны орындаудың түрлі тәсілдері бар,олар бастапқы қалыпқа және әрекет өзгешегіне байланысты.Кез-келген қолдан-қолға беруді дайындау фразасы доптың бастапқы қалпына келуін қамтамасыз етеді.Негізгі фразаның әрекетін керекті бет бұрыс пен доптың ұшу жылдамдығын қамтамасыз етеді.

Қолдан-қолға беруді тпотастыруды оның алдынғы қалпына байланысты.Негізінде 3 құрылым бар:

а) Негізгі қалыптағы доп иықтан биік жерде тосылады.Бұл жағыдайда саусақ бастары иін алдында немесе иінде сүйеніп болады.Бұл тәсіл қолдың сәл бүгілуі және білезіктің көмегінен орындалады 2 және 1 қолмен допты жоғарыдан беру жатады.

Екі қолмен жоғарыдан қолдан-қолға беру қарсыластың белсенді қарсы әрекетінің қолданылады. Бұл жағыдайда доп бастан жоғарыда,ал шынтақ алда болады.Қолдың жай ғана бүгілуі арқылы доп ойыншының серігіне беріледі.Бір қолмен жоғарыдан қолдан-қолға беру доптың бір білезіктегі негізі қалпы.Алдыға қарай жасалған әрекет арқылы қол бүгіледі және білезік допқа шарпа тиуі арқылы доп қолға беріледі.

ә)Бастапқы қалыпта қол шынтақ бүгілген қалыпта допты ұстап тұрады.Қолдан-қолға беру допты кеуде тұстан лақтыру арқылы қолданады.Оған кеудеден екі қолмен лақтыру,бір қолмен иықтан лақтыру сияқты тәсілдер жатады.Кеуде тұстан екі қолмен қолдан-қолға берілу.Бұл тәсіл алты метірлік қашықтықта допты дәл және тез беруге мүмкіндік жасайды.Бастапқы қалыпта доп кеуде тұста тұрады.Қолдардың алға қарай иілуі мен аяқтардың да сол уақытта иілуі арқылы немесе алдыға бір қадам білезіктердің белсенді әрекеті арқылы доп керекті бағытқа лақтырылады.Иық тұсынан бір қолмен қолдан-қолға беру.Бұл тәсіл едәуір қашықтыққа тура лақтыруға мүмкіндік береді.Бастапқы қалыпта допты бір қолдың білезігінде иық тұсында ұстап тұрады.Екінші қол оның тіреуі болады.Қолды сермеу кезінде ойыншы беретін қолға қарай бұрылып қайтадан бұрылғанда қол иіліп доп керекті бағытқа қарай лақтырылады.

б)Бастапқы қалыпта доп белден томенгі қалыпта болады және беріліс серлеу әрекеті арқылы орындалады.Осы принципке байланысты екі қолмен төмене қолдан-қолға беру,бір қолмен бас үстінен қолдан-қолға беру әрекеттері ұйымдастырылады.

Екі қолмен төменен қолдан-қолға.Доп кең ашылған саусақтар арқылы жанынан артынан тосылады.Бір қолмен төменен қолдан-қолға беру.Бастапқы қалыпта доп ойыншының бір қолының білезігінде болады,ал қолдың алақаны бүйір тұста болады.

Лақтыруға. Лақтыруға дайындалу және кәрзенкеге дәл тию ойын мақсатын құрайды.Лақтырудың дәлдігі көптеген факторларға байланысты,жақсы техника болып табылады,ал басқа факторлардың теріс әсерін төмендетеді және жәлдік қабілетін анықтауға мүмкіндік береді.

Кәрзеңкеге лақтыруды берілістің барлық тәсілдері иен орындауға болады.Ең көп тараған түрі екі қолмен кеуде тұсынан лақтыру,екі қолмен жоғарыдан лақтыру,бір иықтың тұсынан лақтыру,бір қолмен жоғарыдан лақтыру.Екі қолмен кеуде тұсынан лақтыру.Негізі бір орында орындалады,алыс және жақын қашықтықтан орындалған да әсерлі болады.Бастапқы қалыпта доп кеуде тұсында болады.Аяқтардың біреуін сәл алға қойу болады.Аяқтардың иілуімен қатар,олар жоғары қарай тұзу көтеріледі.Соңғы кезде ойыншының денесі мен қолдары жоғарыға қарай созылады.Екі қолмен жоғарыдан лақтыру.Доп бастың үстінде кеңінен ашылған қолда орналасады,алақан алға қарай орнатылады,шынтақ барынша төмен түседі.Аяқ бүгіліп дене жоғары көтеріледі және ол қолдың шынтақ тұсының бүгілуімен бірдей тұзуленеді.Осы әрекет арқылы доп кәрзенкеге жөнелділеді.Бір қолмен иық тұсынан лақтыру орта және жақын қашықтықтан шабуыл жасау үшін қолданылады.Бастапқы қалыпта доп иық тұсында болады,қолдың басы алға қаратылады.Доп астынан екінші қолмен тіреледі.Аяқты бүгіп доп бар қол жоғары жіберіліп,бір қалыпты,жұмсақ әректпен доп нысанаға лақтырылады.Сонғы кезде қол тегісімен созылып ,денінің ауырлық орталығы алда тұрған аяқа ауысады.Бір қолмен жоғарыдан лақтыру қарсы әрекетте әсері болып келеді.Допты дегеніне жеткізу үшін ойыншы жоғары секіріп,созылған қалпымен,ашылған саусақтармен допты жоғарғы нүктеде қарсы алуы керек.Жұмсақ әрекетпен допты кәрзенкеге қарай итеріп жібереді.

Секіріп лақтыру.Секіре лақтыру қандайда болса тәсілмен орындалады.Секіру үшін ойыншы екі және бір аяғымен де жұлқына көтеріле алады.Баскетболда «секіре лақтыру» термині екі аяқтап секіріп бір немесе екі қолмен жоғарыдан лақтыру дегенді білдіреді.Бұл жерде негізінен секіру мен лақтыру түйіседі.

Лақтыру үшін бастапқықалыпқа екі жолымен шығуға болады:

1)Ойыншы бел тұсындағы добымен тік тұрады.Содан кейін,секіріп допты бастапқы қалыпқа алып келеді,секірудің жоғаргы нүктесіне жетіп,қол бүгіліп нысанаға бағытталады.Бұл тәсіл көбінесе егер лақтыру бастапқы орында орындалса қолданылады.

2)Ойыншы тік тұрып допты ұстап лақтыруға негізгі қалыпта тұрады,содан соң секіріп лақтырады.Бұл тәсіл кобінесе ойыншының әрекетінен кейін қолданылады.

Жүргізу(басқару)-допты ұзақ ұстай алаңды соққылау.Егер доп ұзақ қолда тұрса,жүгіру бітті деген сөз.Допты жүргізу үшін сәл бүгілген аяқтарға ауысып тұру керек.Допты еркіндікте басқару үшін оны алды жақта,бүйір тұсында ұстау керек.

Қарапайым басқаруда доп қайтадан көтерілгенде белге дейін не жоғарыға жетеді.Төмендеген секіріспен басқаруда допты алаңға жақын жерде қарсы алу керек.Мұндай ойыншы аяғын қаттырақ бүгеді,допты соғу көбіне колдың басына жүктеледі.