BF3, CH4, NH3, H2O, BeCl2 мысалдары арқылы мұғалім осы молекулалардың түзілуін түсіндіреді.
гибридтенуге қатысатын орбитальдар
гибридтену типтері
молекуланың геометриялық пішіні
мысалдар
s, p
sp- гибридтену
сызықтық
ВеСl2
s, p, p
sp2 – гибридтену
үшбұрышты
BСl3 BF3
s, p, p, p
sp3 – гибридтену
тетраэдр
CH4 H2O
NH3
Слайд
20-38 мин
Оқушыларға жұптық тапсырмалары беріледі.
жұптық жұмыс Теориялық ақпараттар негізінде бөлшектер немесе молекулалардың пішінін және гибридтелуін анықтау үшін алгоритм құру:
Гибрид
телу түрі
Молекуланың кеңістіктегі конфигурациясы
Молекуладағы атомдардың орналасуы
Мысалы
SiCl4
C2H6
BF3
CCl4
ВеСl2
C6H6
H2O
NH3
ҚБ: Бұл тапсырманы оқушылар өзара тексереді, яғни орындалған тапсырманы сағат тілі бойынша бір – біріне береді және оны келесі жұп тексереді және өздері бағалайды.
Дескриптор: -Гибридтену түлерін дұрыс жазған.
-молекулалық кеңістіктегі конфигурациясын суретін дұрыс салған.
-молекулалық атомдардың орналасуын градус бойынша дұрыс жазған.
(Т)-топтық жұмыс
Этан, берилий хлориді, су, аммиак, бор фториді, кремний хлориді, этан, төртхлорлы метан, бензолдың молекулалық, электрондық, құрылымдық формуласын жазу.
Заттар
Молекулалық формуласы
Электрондық формуласы
Кеңістіктегі пішіні
C2H6
-бүкіл сыныпты оқыту әдісі
1. Неліктен молекулаларға осындай кеңістіктік пішін тән?
2. Кеңістіктегі пішіндері заттың қасиетіне қалай әсер етеді?
3. Заттың құрылысына сәйкес заттардың физикалық қасиеттерін болжауға болады ма?
Дескриптор:
Молекуладағы кеңістік пішінін зерттеп түсіндіреді
Кеңістік пішіндердің заттың қасиетін тәуелді екенін айтады.
Заттың құрылысына қарап физикалық қасиеттерін болжайды.
Жұптық жұмыс: Енді, біз №1 зертханалық тәжірибе «Ковалентті байланысты заттардың (N2, О2, алмаз) моделін құрастыру» оқулықты ашып оқып танысамызда орындаймыз сендерге пластилин мен сіріңке шырпысы берілген солар арқылы заттардың модельін жасау керек. Ең бірінші қауіпсіздік техникасының ережесін еске түсіріп айтып шығамыз.
BF3, CH4, NH3, H2O, ВеСl2 мысалында молекуланың модельін құрастырамыз.
Дескриптор:
Берілген молекуланың модельін құрастырады.
Берілген молекуланың модельін құрастыру кезінде кеңістік пішінін есекреді және түсіндіру кезінде терминдерді дұрыс қолданған.
Зат құрылысы тұрғысынан олардың қасиеттерін болжайды.
Қосылыстардың құрылыстарын салыстырады және зерттеп дәлел айтады.
Жеке жұмыс: ( kahoot.it арқылы оқушылар өз ұялы телефондары арқылы тіркеліп тесті тапсырады)
Join at www.kahoot.it or with the Kahoot! App with Game PIN:76389 арқылы оқушылар кіреді Немесе егерде мультимедия болмаса классрум арқылы кіруге болады. (https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX06HpknDJgfMI_il9ACTCihxB5APkT9KDVOJhD6m7VO4BsQ/viewform?usp=sf_link)
«Мини тест» 1.Әр деңгейшелердегі орбитальдардың пішіні мен энергиясының теңесу процесі не деп аталады?
a) Электрон жұбының ығысуы;
б) гибридизация;
с) иондану;
д) химиялық байланыстың түзілуі.
2. Атом орбитальдарының гибридизациясы ұғымын алғаш енгізген кім?
a) А.М.Бутлеров;
б) Л.Полинг
с) Э.Резерфорд
д) Д.И.Менделеев
3. BCI3 молекуласындағы гибридизация типін көрсетіңіз:
a) sp
б) sp2 с) sp3 д) dsp
4. sp2 гибридизациясы бар молекулалардың геометриясы қандай?
a) тетраэдр
б) бұрыштық
с) белгілі пішіні жоқ
д) сызықтық
тапсырма 2.Мына заттардың формулалары берілген:
а) C2H4; г) Н2О; ж) С (алмаз); к) C2H2;
б) CH4; д) BCl3; з) C (карбин); л) C6H6;
в)BeH2; е) NH3; и) С (графит); м) SiCl4.
sp3 типті гибридтену қай заттарға тән?
___________________________________________________
Тапсырма 3. Молекуланың геометриялық пішіндерін атап, қай гибридтену типтеріне тән екенін көрсетіңіз:
H2O, CH4 молекулаларының геометриялық пішін салып, анықтап келу.
Сабақтың соңы
38-40 мин
Рефлексия «Аяқталмаған сөйлем» тәсілі
«Мұғалімге жеделхат» тақтасына оқушылар стикер жапсыру арқылы орындалады.
Оқушылар өздеріне жақын сөйлемді таңдап, айтылған ойды жалғастырады:
бүгінгі сабақта мен....түсіндім, ...білдім, ....көзімді жеткіздім.
бүгін сабақта қуантқаны.....
мен өзімді.....үшін мақтар едім.
маған ерекше ұнағаны.....
сабақтан соң маған........келді.
бүгін маған..........сәті түсті.
қызықты болғаны.....
......қиындық тудырды.
менің түсінгенім.....
енді мен......аламын.
Сабақ барысындағы жұмыстары бойынша, сабақ критерийлеріне сәйкес оқушыларды бағалап отырған топ басшылары өз бағаларын айтады, сыныппен кеңесе отырып бағалаймын, бағаға түсініктеме беріп, жетілу жолдарын айтамын.
Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?
Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?
Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Сыныптағы басқа оқушыларға қабілеттілігі жоғары оқушылар қалыптастырушы бағалау жұмысын тез аяқтайтын болса, қосымша қиындатылған тапсырма беріледі.
Жекелей орындалатын қалыптастырушы бағалау тапсырмаларын орындауы арқылы оқушылардың сабаққа қатысты оқыту мақсаттарына қалай жеткендігін көруге болады.
Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?
Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?
Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
Жалпы баға Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1:
2: Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)? 1: 2: Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік /қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?
Қосымша :
№ 1-ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС Коваленттік байланысты заттардың: N2, O2 және алмаздың модельдерін құрастыру
Жұмыс барысы
Тапсырма
суреті
Ермексазды (пластилин), сіріңке шиін немесе металл өзектерді (шарлар мен өзектердің дайын жиынтығы) пайдаланып, берілген заттардың молекулаларының модельдерін жасаңдар.
Зат құрылысы тұрғысынан олардың қасиеттерін болжаңдар
Азот молекуласының моделі. Бір түсті ермексаздан көлемі бірдей екі шар дайындаңдар. Әр шардың бетіне шамамен бірдей арақашықтықта үш нүкте белгілеңдер. Белгіленген нүктелерге өзектерді бекітіңдер.
Оттек молекуласының моделі. Бір түсті ермексаздан көлемі бірдей екі шар дайындаңдар. Әр шардың бетіне шамамен бірдей арақашықтықта екі нүкте белгілеңдер. Белгіленген нүктелерге өзектерді бекітіңдер.
Алмаздың моделі. Бір түсті ермексаздан көлемі бірдей жиырма шақты шар жасаңдар. Әр шардың бетіне бір нүкте белгілеңдер. Шарлардан тетраэдр шығатындай етіп нүктелерге өзектерді бекітіңдер.
