Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы рухани мәдениет лексикасы


Бата аяќ. Ықыласыңмен ақ бата, Дуа айтпадың кез болып, Жатырмын азап мен тартып (М-Ж., 210)



бет9/88
Дата06.02.2022
өлшемі3,93 Mb.
#34029
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   88
Отбасылық мейрамдардың тілдік парадигмасы


Бата аяќ. Ықыласыңмен ақ бата, Дуа айтпадың кез болып, Жатырмын азап мен тартып (М-Ж., 210);
Бата а. [فاتحت фатиһә: открытие; начало, введение, вступление] (Рүстемов, 60). В. Радлов: Бата – молитва, благославеніе [205, б.1510]. Аяқ-табақ дегендегі аяқ (ас). Аста берілетін батаның түрі. Бұдан басқа: оң бата, теріс бата, ақ бата деген түрлері бар. Мысалы: Єлќисса, енді Тµлеген айтты: – Хан мен кµп сµзді білмеймін, бата аяќќа не аласыз? – дейді. Онда хан айтты: – Бата аяќќа осы айдап ж‰рген жылќыныњ бєрін аламын, – деді, Тµлеген айтты: – Енді осындай жылќы ќос деп айтады екен деп едім, б±ѓан разы болсањыз ‰йіње бар, тойыњды ќыл, – деді (Ќыз Жібек, 73). Бата – благославление, благопожелание, которое нередко выливалось в форму поэтической импровизации (ҚЖ, 1963: 283). Бата аяќ – один из свадебных обычаев. Сваты и родители невесты пьют по очереди воду из чаши, на дно которой брошены монеты. Этот обычай по его значению соответствует рукобитию в русском свадебном обряде – деп т‰сінік берілген (ЌЖ, 290). Оњ бата: Осы кµптіњ кµзінше Шоњ маѓан оњ батањды берші деп ±шып т‰регеліпті (М-Ж., 89); Оњ бата – д±рыс, тілеумен берілген бата. Батагөй бата +гуй: суффикс – тот, кто благословляет; доброжелатель (Рүстемов, 60). Ислам осветил древний магический обряд благословения «бата», который в наши дни совершается не только верующиеми. Обычно он совершается после трапезы, в преддверии важного дела или дальнего путешествия. Обычно благословение с пожеланиями здоровья, благополучия дает старший по возрасту (аксакал). Ислам облек «бата» в мусульманскую оболочку (Р.М. Мустафина, 155). Бата сұрау – келген қонақтан қонаққа арнап соятын малына бата сұраған. Болмаса жасы үлкеннен дастархан ақысын сұраған. Жолға жүрерде де бата сұраған. Қазақ «Жаңбырмен жер көгерер, батамен ел көгерер» – деп үлкен, сыйлы адамдардан да бата сұрап, қолдарын жаяды. Бата үйленген жастарға да беріледі.
Түйін. Батаның түрлері бірнешеу. Бата магиялық дінге жатады. Неке қиярда да бата береді. Молда неке суын іштіріп, некені бекітеді. Бата осы жол-жоралғысы жағынан екі мәдениетке де ортақ дәстүр болып табылады. Мәшһүр-Жүсіп ақ бата – деп дуа сияқты мағынада қолданған.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   88




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет