Түйін. Торсық <> көк (көн)< >талыс < мес (тері ыдыс) шөншік бәрі де теріден жасалған ыдыстың түрлері. Демек, шөншік – шөптің басына шығатын дән емес екен, теріден жасалған кішкене ыдыстың түрі болады. Мәтінге көңіл бөліңіз: шөншіктен ұсақ қараны қырып алады – деп анық жазылған.
Мес. Меспенен, тегенемен шұбат әкеп (2003: 313); Шешіп алып көйлегін мес қып буды (М-Ж., 49); Былқылдақ бір домалақ мес сықылды (М-Ж., 87); Мес – турсук из козьей кожи (КРС), Мес – турсук из целой бараньей или козьей шкуры (Рсл). Ешкі терісін бітеу сойып, пұшпақтарын байлайтын көн ыдыс – мес (шанаш) – дейді (С.М., – Б. 105).
Түйін. Мес>көк (көн)<қауға (тері ыдыс). Фонетикалық өзгеріске түскен. Тегене түрі де қолданылған. Тегене>тегершік түбірі бір сияқты.
Қауға. Шынжырлы қауға тақтырған, қайыңнан астау шаптырған (М-Ж., 29); Қауга – большая бадья из кожи, ведро, которым достают воду (КРС); Қауға – ведро для колодца, сделанный из головной шкуры лошади (Рсл); Құдықтан су тартатын көң шелекті – «қауға» – дейді (С.М., – Б. 105). Қауға: в литературном языке оно означает только «кожаное ведро, приспособленное для черпания воды из колодца», а здесь; шелек, т.е ведро (обыкновенное) (С. Аманжолов, 1959: 429 б.). Қауға сияқты ыдыстың бір түрі -толық. Долук – мешок, которым вытаскивают землю из колодца, когда его роют (КРС), долук – кожаный мешок из целой, неразрезанной шкуры овцы, козы, теленка (Рсл); Толан дж. 1) кувшинъ для воды (дөне к. Сл.): 2) дж. Толан (о) лощадъ по 5-му году (Будагов, 404). Сара-шара - сяльница, над которой сють муку (Радлов, 314).
Достарыңызбен бөлісу: |
