ЕҚЫҰ-ға (Еуропадағы қауіпсіздік жəне ынтымақтастық ұйым)

 
29
үнқатысуын  қолдау  –  осының  барлығы  БҰҰ  Жарлығының  мақсаттары  мен  міндеттеріне  сəйкес 
елімізде  қолға  алған  қадамдар.  Қазақстан  БҰҰ-ында  əлемдік  проблемаларды  шешуде  салмақты  іс-
əрекетке жүгінетін мемлекет ретінде танымал. 2006 жылы 2 қарашада Бас Ассамблеясының пленарлық 
мəжілісінде  Қазақстан 192 мемлекеттің 187-інен  қолдау  тауып,  Орталық  Азияда  алғаш  болып 
ЭКОСОС-қа мүше 54 мемлекет қатарына сайланды. 
ЭКОСОС-тағы  мүшелік  еліміздің  халықаралық  қауіпсіздік  пен  жаппай  қырып-жою  қаруын 
таратпау  режимін  нығайтуға,  өркениеттер  үнқатысуын  дамытуға,  Мыңжылдық  мақсаттарын  табысты 
іске асыруға қосқан үлесін мойындауға негізделген. 
2007  жылы  мамырда  Алматыда 50 мемлекетті  біріктіретін,  аса  ірі  өңірлік  экономикалық 
комиссияның-Азия  мен  Тынық  мұхиты  үшін  БҰҰ  экономикалық  жəне  əлеуметтік  комиссияның 
(ЭСКАТО) 9 күнге созылған 63-ші сессиясы өтті.  
БҰҰ  ЭСКАТО  комиссиясы 63-ші  сессиясының  төрағасы  Марат  Тəжин    сессия  аясындағы 
қорытынды  сөзінде: «Қазақстанда    өткізу    құрметіне    ие  болған  БҰҰ  комиссиясы 63-ші  сессиясы 
жұмысының айрықша жемісті болғандығын  ерекше қанағат сезіммен атап айтқым  келеді. Біз  барлық  
өңірлерде    алаңдаушылық    туғызып    отырған  көптеген    күрделі  мəселелер    бойынша,  Мыңжылдық 
даму  мақсаттарынан    бастап,  Азия-Тынық  мұхиты  өңірлерінің  экономикалық  өсуі  ауқымындағы 
денсаулық сақтау жүйелеріне дейінгі көптеген  проблемаларды ортаға салдық. Əрине, оған арнайы іс-
шаралардың  мазмұнды    бағдарламалары  да  өз  ықпалын  тигізгені    сөзсіз.  Биылғы    жылдың    «Азия  
Тынық  мұхиты  өңірлерінде  Мыңжылдық  мақсаттарына  жету  үшін    экономикалық  өсімді  үдейту 
аясында  денсаулық сақтау жүйелерін дамыту» тақырыбын талқылау ең алдымен демографиялық жəне 
эпидемиологиялық  өзгерістердің  нəтижесінде  өңірдегі  денсаулық    сақтау  жүйелерінің  алдындағы  
мəселелердің  сан алуан жəне көпқырлы екендігін  айқын  көрсетті»,- деп  атап айтты (2). Қатысушылар 
құрамы  мен  қаралатын  мəселелер  ауқымы  бойынша  бұл  жиын  Қазақстан  жəне  Орталық  Азиядағы 
өзекті проблемалардың шешілуіне бүкіл əлемдік қауымдастықтың қатысуына ықпал етпек.  
Қазақстан  ядролық  қарудан  өз  еркімен  бас  тартқан  əлемдегі  елдердің  бірі.  Бұл  мəселені  БҰҰ 
аясындағы  жиын-мəжілісінде  үнемі  көтеріп,  басқа  мемлекеттерге  үлгі  көрсетіп  келеді.  Біздің 
республикамыздың  ядролық  қаруды  сынауды  толық  тоқтату  жөніндегі  табанды  ұстанымы  БҰҰ 
тарапынан  қолдау  тауып  келеді. 2007 жылы 30 қарашада  Мадритте  Еуропадағы  қауіпсіздік  пен 
ынтымақтастық  ұйымына  мүше 56 мемлекеттің  Сыртқы  істер  министрлері  кеңесінің  жалпы 
отырысында  Қазақстан  Республикасы  Ұйымының 2010 жылғы  төрағасы  болып  сайланды.  ЕҚЫҰ 
тарихында тұңғыш рет Қазақстан əлемдік аренадағы ең биік тұғырға көтерілді. 1975 жылы Еуропадағы 
қауіпсіздік  пен  ынтымақтастық  жөніндегі  кеңеске  қатысқан 35 елдің  басшылары  Хельсинкиде 
Қорытынды  актісіне  қол  қойған  кезден  осы  аталмыш  ұйымның  тарихы  бастау  алады. «Хельсинки 
деалогы» - деп  аталатын  құжатта  қатысушы  елдердің  өзара  қарым-қатынастарында  басшылыққа 
алынатын  10  қағида  бекітілді. «Олар – егемендіктің  теңдігі  жəне  егемендікті  құрметтеу;  күш 
қолданбау  жəне  қоқан-лоқы  жасамау;  шекаралардың  мызғымастығы;  мемлекеттер  жерінің 
тұтастығы;  даулы  мəселелерді  бейбіт  түрде  реттеу;  бір-бірінің  ішкі  істеріне  араласпау;  адам 
құқықтары  мен  бостандықтарын  құрметтеу;  халықтардың  теңдігі  мен  өз  тағдырын  өзі  шешу 
құқығы; мемлекеттер арасындағы ынтымақтастық; халықаралық құқық бойынша міндеттемелерін 
адал орындау». Қорытынды актінің 1-ші пунктінде «Кеңеске қатысушы мемлекеттердің барлығы оған 
егемен  жəне  тəуелсіз  мемлекетттер  ретінде,  толық  теңдік  жағдайында  қатысады.  Кеңес  əскери 
одақтардан тыс өткізіледі» - деп жазылған. Осы Қорытынды актідегі міндеттер «үш кəрзеңкеге», яғни 
өлшемдерге  бөлінді.  Бірінші,  əскери-саяси  қауіпсіздік  пен  қару-жараққа  бақылау  орнату, 
қақтығыстардың алдын алу мен шешу; екінші, экономикалық-экологиялық өлшем, экономика, ғылым, 
техника жəне қоршаған ортаны қорғау; үшінші, адамдық өлшем-гуманитарлық жəне басқа салалардағы 
(ақпарат, мəдениет, білім), адам құқығы туралы ынтымақтастық мəселелер жатады.  
1990  жылға  дейін  ЕҚЫҚ  нормалар  мен  міндеттемелерді  даярлайтын  кездесулер  мен 
конференциялар  ретінде  қызмет  жасап,  олардың  орындалуы  жөнінде    мерзім  сай  ақпарат  тыңдалып 
отырды. 
1990  жылы  Еуропа  үшін  жоғары  деңгейде  Париж  хартиясының  қабылдануы  Форумның 
қызметіне  үлкен бетбұрыс жасады. Париж хартиясы негізінде Еуропадағы тарихи өзгерістер үдерісін 
бсқаруға үлес қосу мен «қырғи-қабақ соғыс» біткен соң туындаған жаңа сынақтарға жауап беру міндеті 
тұрды.Осындай  міндеттерді  жүзеге  асыру  үшін  бірнеше  мекемелер  мен  институттар  құрылды.  Кеңес 
жүйелі  сипат  алып,  кездесулер  өткізу  тұрақтандырылды.  Осы  жылдың  қарашасында  Еуропадағы 
кəдімгі  қарулы  күштер  туралы  шарт  (ЕКҚКШ)  туралы  қаруландыруға  бақылау  саласында  жауапты 
келісім даярланды.   

 
30
1994  жылы  жоғары  деңгейде  Будапештте  өткен  кездесуде    ЕҚЫҚ-ні  ЕҚЫҰ  Еуропадағы 

жүктеу/скачать 1,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: