24. Зарарсыздықты бақылау (физикалық, химиялық, микробиологиялық). Зарарсыздандыру – қоздырғыштың зарарланған организмнен сау ағзаға берілуінен алдын алу (эпидемиялық тізбектің үзілуі) мақсатында сыртқы орта объектілерінде (оның ішінде медициналық мақсаттағы бұйымдарда) патогенді және шартты-патогенді микроорганизмдерді жоюға бағытталған іс-шаралар. Бақылау ультрадыбыстық зерттеуде зарарсыздандыру сапасын жақсартуға мүмкіндік береді. Ол зарарсыздандырудың тиімділігі мен параметрлерін анықтауды қарастырады. Ауа стерилизациясының сенімділігі стерилизатордың конструкциясына, оның жұмысқа жарамдылығына, тиеу схемасы мен көлеміне, қолданылатын қорғаныс қаптамасына, қолданылатын операциялық және мерзімді бақылау әдістеріне, стерилизаторға қызмет көрсететін персоналдың дайындығына байланысты. Физикалық бақылау. Бақылаудың физикалық әдісі бу және ауа стерилизаторларының жұмыс режимдерінің параметрлерін (стерилизация температурасы, қысымы, зарарсыздандырудың әсер ету уақыты) оперативті бақылауға арналған. Химиялық бақылау. Бақылаудың химиялық әдісі бу және ауа стерилизаторларының жұмыс режимдерінің бір немесе бірнеше параметрлерін жедел басқаруға арналған. 3.Микробиологиялық әдіс: а). Стерильді объектілерді қоректік ортаға себінді (тікелей себу әдісі) жасап 14 тәулікке дейін инкубациялау (аэробты және анаэробты жағдайлар) б). Ыстыққа төзімді тест-штаммды пайдалану: оны стерильденетін объектілермен бір мезгілде себінді жасау және кейіннен термостатта инкубациялау. 25.Ультрадыбыспен, иондаушы және рентген сәулелерімен, ультракүлгін сәулелермен стерильдеу-қолдану саласы, осы стерильдеу түрлеріне жататын объектілер, микробтық клеткаларға әсер ету механизмдері. Фармацевтика өнеркәсібінде пайдалану.
Сәулелік стерилизация. Микробтық жасушаның өлу механизмі-генетикалық аппараттың өзгеруі (өлім мутациясы): Ультракүлгін сәулелерді қолдану. Бұл әдіс негізінен бөлмелердің ауасын, ламинарлы бокстарды зарарсыздандырадыруда қолданылады. Радиоактивті сәулені (гамма-сәулелер) пайдалану. Гамма сәулелері ену қабілетіне ие болғандықтан, олар бір рет қолданылатын өнімдерді (катетерлер, тамыр ішілік инфузияға арналған жүйелер және т.б.), таңғыш материалдарды, дәрі-дәрмектер мен өсімдік материалдарын өнеркәсіптік зарарсыздандыру үшін қолданылады. Ультрадыбысты қолдану. микробтық жасушалардың механикалық жойылуы – цитоплазмада микроскопиялық қуыс түзу. Ультрадыбыс тек сұйық орталарға әсер етеді. Инфрақызыл сәулелер. Температура 2000С-тан астам. -Инфрақызыл пештер- аппаратурасы қолданылады. Бұл әдіс негізінен заводтарда дәрі-дәрмектер мен медициналық жабдықтарды өндіруде қолданылады.
