Жылдар
|
Өмір жолы
|
Шығармашылығы
|
1.
|
1885 ж. 25- қараша
|
Қазіргі Қостанай облысы,Жангелдин ауданында, Қызбел деген жерде дүниеге келген
|
|
2.
|
1897-1902 ж.ж.
|
Торғайдағы 2 сыныптық орыс-қазақ мектебінде оқиды.
|
|
3.
|
1905-1907 ж.ж.
|
Бала оқытады.
|
«Серке» газетінде «Жастарға» өлеңі басылады
|
4.
|
1909 ж.
|
Қызылжарда тілмаштық қызмет атқарады.
|
«Оян, қазақ!» жинағы жарық көреді
|
5.
|
1910 ж.
|
«Қазақ» газетін А.Байтұрсыновпен бірлесіп шығарады
|
«Бақытсыз жамал» қазақша тұңғыш роман
|
6.
|
1911 ж.маусым
|
Семейге келгенде тұтқындалып, 19 ай қамауды отырады.
|
«Азамат», «Тұмар» жинақтары шығады
|
7.
|
1913-1918 ж.ж.
|
«Қазақ» ғазетінде жауапты хатшы қызметін атқарады
|
|
8.
|
1922 ж.
|
Алаш қозғалысына қатысқаны үшінқамауға алынып, орынборға жіберіледі де қамаудан босатылады.
|
|
9.
|
1922-1926 ж.ж.
|
Орынборда интернат оқытушысы, Қызылжар, Семейде сот мекемесінде, Қызылордада баспасөзде қызмет атқарады.
|
«Есеп құралы», «Қирағат кітабы» атты еңбектері шығады
|
10.
|
1928 ж.
|
Қамауға алынады.
|
|
11.
|
1930 ж.
|
Ату жазасына кесіледі, кейін 10 жыл абақтыға ауыстырылады.
|
|
12.
|
1935 ж. Қазанның 5-сі күні
|
Ақтеңіз-Балтық каналы бойындағы Соловки лагерінде ауыр науқастан қайтыс болады.
|
|
13.
|
1988 ж. 27 қазан
|
Қазақ ССР прокуроры тексеру нәтижесінде ақтады
|
|
14.
|
1993 ж.
|
Торғай өңірінде өз есімімен аталатын ауылға сүйегін жерлейді.
|
|
Поэзия минутынакезек береміз.
«Алма кезек оқу әдісі» бойынша «Шешенің балаларын сүюі» өлеңі мәнерлеп оқылады.
Кім сендерді, балалар, сүйетұғын,
Қуанышыңа қуанып, қайғыңа күйетұғын!
Түн ұйқысын төрт бөліп, кірпік қақпай,
Шешең байғұс дамылсыз жүретұғын.
Кім сендерді, балалар, тербететін,
Еркелетіп, ойнатып, сергітетін?
Жалқау болсаң, балалар, жаман болсаң,
Қамқор анаң көз жасын көлдететін.
Кім сендерді сағынар шетке кетсең,
Ғылым іздеп, тез қайтпай, көпке кетсең?
Бетін жуған жасымен сорлы анаңа,
Хат жазып тұр, төбесі көкке жетсін.
Кім сағынар сендерді келгеніңше,
Құлындарын көзімен көргенінше?
Сендер қайтып келсеңдер адам болып,
Еш арманым болмас еді өлгенімше...
Ал, оқушылар, өлең қандай үлгіде жазылған?
Сұрақ-жауап үлгісінде жазылған.
Ақын өзі сұрақ қояды да, өзі жауап береді.
Оқулықпен жұмыс. «Шешенің балаларын сүюі» өлеңін оқып. Мазмұнын ашу.
Бұл өлеңде ана баласы жақсы болса қуанып, жалқау болса уайымдайтындығын, баласы үшін түн ұйқысын төрт бөліп, баласы үшін мақтанып, төбесі көкке жетеді деп ананың баласына деген ыстық ықыласын, махаббатын жыр етеді.
Өлеңді құрылысына сатылай кешенді талдау.
Кім сендерді балалар сүйетұғын, А
Қуанышыңа қуанып, қайғыңа күйетұғын? А
-Түн ұйқысын төрт бөліп, кірпік қақпай, Б
Шешең байғұс дамылсыз жүретұғын... А
Өлең 4 шумақтан, әр шумағы 4 тармақтан, 3 бунақтан, 11 буыннан тұрады. Қара өлең ұйқасына құрылған.
Қамқор анаң көз жасын көлдететін.
Бетін жуған жасымен сорлы анаңа,
Хат жазып тұр, төбесі көкке жетсін деген өлең жолдарында әсірелеу (гипербола)кездесіп тұр.
Сатылай кешенді талдау
Авторы:
Тақырып – автордың айтайын деген ойының негізгі арқауы.
Жанр түрі – поэзия (өлең). Өлең дегеніміз – белгілі бір өлшеммен қиыннан қиыстырып, үйлесімді ырғақпен ұйқасып келетін өрнекті сөз жүйесі.
Идея – тақырып арқылы автордың айтайын деген ойы мен мақсаты, арманы.
Шумақ саны –
Тармақ саны –
Бунақ саны –
Ұйқас түрі –
Әдеби теориялық ұғымдар:
Әсер бөлісу: эссе, хат, диалог, монолог, өлең «Міржақып – азаттық жолындағы күрескер», «Баласыз – ананың құшағы, анасыз – баланың құшағы жетім»
ІV. Бекіту. Ой-толғаныс. Бүгінгі сабақта не білдім?
жазушы
драматург
публицист қаламгер
аудармашы ХХ ғасыр ақыны
«Бүгінгі сабақта алған әсерім»
(Оқушының ойын тыңдау, талдау, өздерін бағалау)
Мұғалімнің қорытынды сөзі. Ана туралы толғанбаған жан кемде –кем. Данышпан да, ғалым да, хан да, қара да ана алақанынан түлеп ұшады. Пейіш ананың табанының астында деген сөз тегін айтылмаған. Хадистен алынған реуаяттың өзінде мынадай тәрбиелік мәні зор әңгіме бар. Мәдинада тұратын бір асқан бай Мұхаммед пайғамбарымызға келіп, «мен құдайдың ризашылығына бөленіп, о дүнииеге барғанда жәннатқа кіргім келеді. Сол үшін не істеуім керек? Кімге жақсылық жасайын?» - деп сұрайды.
-Анаң бар ма?-депті пайғамбар.
-Бар.
-Онда жақсылықты анаңа жаса депті.Сол күннен бастап әлгі бай анасына қызмет етеді, құрмет көрсетеді. Біршама уақыт өткен соң әлгі бай пайғамбарға қайта барып, «Анама жақсылық жасадым,енді кімге жасаймын?» деп сұраса, «Тағы да анаңа!» деп жауап беріпті. Бай анасына бар қызметін жасайды. Төрт әйеліне де «анама қараңдар» деп тапсырады. Араға біраз уақытты салып, бай пайғамбарға тағы келіп, «анама бар жақсылығымды жасадым, енді ол маған риза шығар, енді кімге жақсылық жасасам екен?» дейді. Сонда пайғамбар «Тағы да анаңа жаса!» деген екен. Бай анасына жалықпай қызмет жасап күтеді. Мәдинадан Меккеге дейін анасын жаяу арқалап қайтады. Сөйтіп «Мен сияқты анасына ешкім жақсылық жасамаған шығар» деп пайғамбарға қайтып келеді. Сонда пайғамбар «Сен анаңның бір түнде бір-ақ рет оянып емізген еңбегін ғана ақтадың . Әрі қарай анаңа қызмет көрсетуді жалғастыра бер» деген екен.
Демек, дүниеде ана алдындағы парызды өтеу мүмкін емес. Сондықтан да анамызды құрмет тұтуды азаматтық міндетіміз деп ұғынайық.
V. Үйге тапсырма М.Дулатовтың өмірі мен шығармашылығы, өлеңді жаттау, ана мен бала арасындағы сүйіспеншілікті бейнелеп әңгіме жазу. «Жастарға» өлеңін сатылай кешенді талдау.
VI. Бағалау
Тесттің дұрыс жауабы
С
С
А
Е
Д
В
Д
Е
А
С
Достарыңызбен бөлісу: |
