Молодой учёный №14 ( 94 ) 2015 2
ретінде жұмсалатын сөздердің жасалатыны анықталды
жүктеу/скачать 1,74 Mb. Pdf көрінісі
|
moluch 109.2
термин Ж З хариплери, 2022 халык аралык конф, 2022 халык аралык конф EO
| ретінде жұмсалатын сөздердің жасалатыны анықталды.
Қазақ тіліндегі шылау сөздер зерттелуінің ғасырға жуық тарихы бар. Осы уақыт арасында шылаулар сипаттамалық тұрғыдан да, тарихи сипатта да қарастырылып, іргелі ең- бектер жазылуда. Алғаш қазақ тіліндегі шылау сөздерді таптастыру А. Байтұрсынұлының еңбегінен басталады. Автордың «Тіл — құрал» еңбегінде «шылау сөз» жеке өз алдына қарастырылмай, үстеу, одағай сияқты сөз тап- тарымен қатар алынған. Ғалым пікірі кейінгі жылдары Қ. Жұбанов, Ғ. Бегалиев, Н. Сауранбаев, С. Аманжолов сияқты ғалымдар еңбектерінде шылаулардың морфологи- ялық сипаты мен түрлеріне қатысты мәселеде жалғасын тапқан. Профессор Р. Әмір жалғаулық шылауларды зерт- теудің жеке нысаны ретінде алып, даму, қалыптасу ерек- шеліктеріне тоқталған [2]. Автор жалғаулық шылаулардың ерекшелігін ғана сөз етеді. Қазақ тілінің тарихи синтаксисін зерттеген ғалымдар Т. Қордабаев пен Е. Ағманов шылау сөздердің тарихи сипатына тоқталып өтеді. А. Ысқақов мор- фология еңбегінде шылау сөздердің белгілеріне тоқталып, мағыналық топтарын жіктеп берді. Синтаксис маман- дары М. Балақаев пен Т. Сайрамбаев шылау сөздердің синтаксистік ерекшеліктеріне назар аударды. Ғалымдар пікірлерін шәкірттері ары қарай дамытып, жалғастырып келеді. Қ. Қадашева көмекші сөздердің қатарында шылау- лардың да сөйлем мүшелерін ұйымдастырудағы ерекшелі- гіне тоқталса [3], Ғ. Иманалиева шылау сөздердің сөз тір- кесі синтаксисі мен сөйлем синтаксисіндегі қызметтерін зерттеген [4]. Қ. Молгаждаров шылау сөздердің тарихи қалпын түркі тілдерімен салыстыру негізінде диссертация қорғады [5]. Бұл еңбектерде септік жалғаулары арқылы қа- лыптасқан шылау сөздердің тілде тұрақталуы назардан тыс қалған. Мысалы, Екі-үш ай шамасында ол орысша еркін сөйлейтін болды (Б. Соқбақбаев). Әкесі қасым төре, аға- лары Есенкелді, Саржанның бұл жөнінде ұстаған жолы оған жұмбақ (І. Есенберлин) деген сөйлемдердегі шама- сында, жөнінде көмекші сөздері тек осы септік тұлғасында ғана жұмсалып, шылау қызметін атқарады. жүктеу/скачать 1,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|