Монография \ 3 «санат» а л м п и 1
eai — Гегельдщ идеализмш тецкерш Tycip-
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
kabdolov zeinolla soz oneri
518587
| eai
— Гегельдщ идеализмш тецкерш Tycip- ген терец материалисттк туешж: “эдемМк — адам, адамдага эдемиик — OMip; адамньщ бакыты, адам ем1ршщ ракдты не болса”, соныц 6epi — адам ушш эдеш. Демек, эдемшкп кектен емес, жерден 1здеу керек. Карл Маркс Чернышевскшад (“ Капиталдьщ” екйош басылымындагы соцгы сезде) орыстыц улы окымысгысы, озат ойшылы ретшде бшк багалаган болса, “ Владимир Ильич Чернышевскийдей енпамда де сугап кврмеген шыгар” (Крупская). Дана сыншы Николай Александрович Добролюбовтыц (1836-1861) эстетикалык, ецбектершде жел1 тартып жаткдн езекп мэселе — эдебиет пен енердщ халык,тыгы. “Эдебиет — когамныц козгаушы кунп” болуга тшс екенш дэлелдей келш, Добролюбов эдебиет халык,тык, болу улан эдеби туындыларда “жергишеп табигат сулулыгын суреттей бигу, халыктан есиген улагатты сездерд1 утымды колдана бшу, салт-сана, эдет-гурып тагы баскд сол сеюлдшерд1 дурыс тану” аз екенш, акын шын мэншде халык акыны болу ушш “халык рухына беленуге, халыкден 6ipre eMip суруге, халыкден 6ipre адымдап, 6ipre тыныстауга тшс” екенш езше тэн бшк талгаммен, терец толгаммен тусодцрдь Маркске дешнп эдебиеттану гылымын иггершетуде аса талантты сыншы Дмитрий Иванович Писаревтщ (1840-1868) аткдрган рел1 де, кейб1р адасу-ауыткуларына кдрамастан, айта кдлгандай. Сыншыныц эдеби-эстетикалык ецбектер1, эрине, когамдык-саяси жэне философиялык кезкарастары- мен тыгыз байланысты. Ол “XIX гасырдыц схоластикасы” деп аталатын алгашкы ipi ецбегшщ езщде Чернышевскийдщ саяси кезкдрасын жакгап, самаркду социалистер мен кер- тартпаларга карсы курескен едь Осында кершген отты, асау да албырт айтыс кумарлызгы Писаревтщ кыекд емАршщ ен бойында узшместен Kerri. “Реалистерде” эдебиеттеп шын- шылдьщ туралы ппарлерш жуйелеген Писарев “ Генрих Гейнеде” керкем шыгарманы эстетикалыкталдаудыц улпеш керсегг! Эдеби-керкем сында когамдык Мацызы зор мэселе- лерд 1 гана кетерш, дэлелс1з, дерекс1з сейлемейтш эдш 9pi адал сыншы аса шебер публицист, мыкты стилист болган. Откен гасырдагы орыс эстетикасын сез еткенде манд жасайтьш гажайып эдеби шыгармалары буюл адам баласы- ньщ керкемдгк дамуында айрыкша адым боп кдлган улы жазушы Лев Николаевич Толстойдыц (1828-1910) енер 69 туралы ой-пшрлерше сокдай ету мумкш емес. Лев Толстой — XIX гасырдыц екшпи жартысы мен XX гасырдыц бас кезшдеп дуние жузшде тендес 1 жок, данышпан суреткер, кемецгер философ, озат ойшыл, элеуметтж эдшдж пен акдасат жолындагы алып куреске барлык, гумьфын сарп еткен когам кайраткер1; демек, ол енер атаулыныц да аскдн биймпазы жэне теоретип ед1. Улы жазушы езш щ кдйталанбас керкем шыгармаларын жаза тура сол керкем творчествоныц тарихы мен теориясына терец бойлап, енердщ не екенш, оныц когамдык кызметш, тарихи орны мен релш, езше тэн ерекшелйстерш, табигаты мен турлерш толгана ойлап, тэптшггеп тусйдарумен болды. внер туындыларыныц ец непзп кдсиетгн Толстой да, езше дешнп орыс эстетиктер1 тэр1зд1, оныц халыкхыгында деп бщд жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|