М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
Тұщы суқоймасынан балық аулау
жүктеу/скачать 2,01 Mb.
|
| 2.2.Тұщы суқоймасынан балық аулау
ХХ ғ. 30-шы жылдарына дейін көбіне ішкі тұщы сулардан әсіресе Солтүстік Каспий, Қара теңіз осы теңіздерге құятын өзен сағаларынан Солтүстік Сібір өзендерінен, Қиыр Шығыс өткінші албырттар, бекіретектес т.б. ауланған болатын. Ұлы Отан соғысынан кейінгі жылдары Еділ, Дон, Днепр т.б. ірі өзендерге су энерго станциялары, платиналар балықтардың өсіп-өнуіне үлкен кедергі жасады. Балықтарға өзендік арнаға келуіне кедергі болды. Көбею аймағы, қыстау аймағы, жайылым аймағынан қатынастар алшақтанып қалды. Өсіп-өнуінің экологиясы бұзылды. Әсіресе албырттар, бекіретектестер көп күйзеліске түсті. Балықтардан миграциялық жолын бөгеп тастағандықтан әсіресе албырттар,бекіретектестерге платинадан жоғары тұрған өзен аймағына жетуі үшін оларға арнап платинаның төменгі жағынан балықтардың өтетін баспалдақты а) (әрбір баспалдақ 300 м. лестница – рыбохода) құрылысы салынды. Баспалдақты платина мен судың ағу жылдамдығы 2,5 м.сек. Шамасындай,бұндай жылдамдықты тек албырттар ғана сәйкесті, ал бекіретектестер бұдан өте алмайтын болды. Сондықтан бекіретектестерге ГЭС-ң платинасына дейін. б) жасанды нерестилгицелер дайындалатын болды. Мысалы Каспий сағасынан Волгоград ГЭС-ты 650 км. Осы плотина алдына 80 км. дейін Еділ арнасына жасанды 25 га. Жалпы көлемі нерестилище жасалып бекіретектестерге әзірленді. Бірақ, платинадан құлаған судың жылдамдығы 2,2 м.сек. болуына орай нерестилище сапасы онша болмады, ол оны плотинадан теңізге таман салынатын болса, онда бекіретектестердің эмбрионы өсіп-өніп үлгермей жатып теңізге алып кететін болды. Бұл дернәсілдердің түсімін күрт кемітіп жіберетін болды. Канада да осындай платиналарда албырттар үшін тұрғызғанда баспалдақты – рыбоходқа әрбір 300 м. сайын демалыс камерасын жанамалап салып қойған. Бұл рыбоходтың ұзақ, ағыны көбірек болған жағдайда албырттардың энергиясын жинақтап алуы көмектесу мақсатында. В) үшінші бір тәсіл. Платина алдына әдейі балықтар жиналатын кранмен көтеріліп, платинаның жоғарғы жағына арнаулы отстойниктер қойған. Осы отстойниктерге жиналған балықтарды көтеріп алып бьефтің жоғарғы жағындағы өзен арнасына жіберетін болған.Бұл да онша болмай шықты. Балықтар судан алынып плотинаның жоғарғы жағына шыққанша отстойникке соғылып жарақаттанатын болды, екіншіден әлсірегендерін плотинадан құлап жатырған үлкен ағынға түсіп кететін болды. Біз үш түрлі тәсілге тоқталдық: рыбоход-лестница, жасанды нерестелища, балықтарды жинап алып көтергіш отстойникті. Осы тәсілдердің ешбірі балықтардың табиғи көбеюге қажетті жағдайын 100% қанағаттандыра алмады. Керісінше шығынын жабатындай балықтардан биологиялық түсім болмады. Сондықтан да, балықтарды қолдан өсіруге мәжбүр болды. жүктеу/скачать 2,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|