3. Номиналды және нақты ЖҰӨ. Дефлятор

Н. А. Маженова 
 
116 
болады.  Бірақ  мұндай  әрқашан  бола  бермейді.  ЖҰӨ  -  құндық 
мөлшері  өскенде,  өнімнің  физикалық  көлемі  төмендейді,  яғни 
онда  тауарлар  өндірісінен  олардың  бағасы  жылдам  өседі. 
Сондықтан  салыстырмалы  базистік  бағада  есептелінетін  нақты 
ЖҰӨ анықтайды. ЖҰӨ нақты мөлшерін көрсету үшін дефлятор 
қолданылады.  Дефлятор  көмегімен  ҰЕЖ  барлық  маңызды 
көрсеткіштері  қайта  есептелінеді.  Дефлятор  –  бұл  есептік 
кезеңге  құндық  көрсеткіш  мәнін  базистік  кезеңнің  құндық 
көрсеткіштеріне аударатын коэффициент.  
Егер  ЖҰӨ  инфляциядан  тазартатын  болсақ  онда  оның 
нақты мағынасын табамыз. Нақты ЖҰӨ –  бұл баға деңгейіндегі 
өзгеріске байланысты ЖҰӨ. Номиналды ЖҰӨ-нің нақты ЖҰӨ-
ге  қатынасы,  оның  бағасының  өсуі  ретінде  ұлғайғаны 
көрсетіледі де, ол дефлятор деп аталады. 
Сонымен,    ЖҰӨ  дефляторы,  ол  ЖҰӨ  нақты  көлемін 
анықтау үшін қолданылатын баға индексі. 
 
Осы жылдың  ЖҰӨ баға деңгейі 
Дефлятор  =  ─────────────────────────  •  100% 
Базалық жылдың ЖҰӨ баға деңгейі 
 
Номиналды ЖҰӨ 
                  Дефлятор =  ────────────── 
Нақты ЖҰӨ 
 
Дефлятор  ЖҰӨ  мөлшерінің  барлық  бағалық  (инфляциялық) 
бұрмалануын еңсереді. Мысалы,   2011 ж.  нақты ЖҰӨ мынадай 
формуламен белгілейміз: 
 
Нақты ЖҰӨ
2011
= Q
2011
  •  Id 
 
Q
2011
    –  тауардың саны; 
Id  –  индекс дефлятор. 
Индекс  -  дефляторлар  жалпы  халық  шаруашылығы,  жеке 
аймақтар, әртүрлі тауарлы топтар, экономиканың салалары және 
т.б. бойынша анықталынады.  

Экономикалық теория 
 
117 
Егер,  нақты  ЖҰӨ  жылдық  өсімі  4%-дан  артса,  онда 
экономика  жағдайы  қанағатты,  ал  4%-дан  төмен  болса,  онда 
өндірістің деңгейі төмендеу және жұмыссыздық өседі.  
ҰЕЖ  қарастырылған  барлық  көрсеткіштерін  жиынтық 
ретінде ғана емес, сонымен қатар, жан басына шаққанда есептеу 
қажет.  Бұл  көрсеткіш  мемлекет  дамуының  деңгейін,  оның 
халқының ауқаттылығының деңгейін сипаттайды. Қытай өндіріс 
көлемі  бойынша  АҚШ-тан  кейін  екінші  орында.  Бірақ  егер 
өндірісті  жан  басына  шаққандағыдай  есептесе,  онда  Қытай  
көшбасшылықтан  ары,  тоғызыншы  ондықта  болар.    Бұл 
көрсеткіштер  бойынша  жетекші  орында  Швейцария,  Швеция, 
Голландия, Скандинав елдері болады.  
Бір  адам  басына  келетін  ЖІӨ  ҚР  2011  ж.  11000  долл. 
болды.  Сонымен  қаралған  макроэкономикалық  көрсеткіштер 
негізі – елдердің экономикасының әртүрлі жағын көрсетеді. 
 

жүктеу/скачать 1,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: