Н. С. Ахтаева А. И. Абдигапбарова



Pdf көрінісі
бет64/179
Дата11.11.2022
өлшемі1,92 Mb.
#157769
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   179
Байланысты:
Басқару психологиясы

ушықтыру
құбылысы. Оның мәні кернелуді 
әдейі ушықтыру сәттерінде оның қорытынды сатыларында ше-
шім қабылдауда жетекші рөлді «мәселеден тысң, яғни мазмұн-
дық емес, тұлғааралық, көңіл-күйлік факторлар орнайтын жағ-
дай туындайтынында. Осы жағдайды қорғаныс-өтемдік меха-
низм ретінде қолданатын кейбір топ мүшелерінің біліксіздігі 
осымен бүркемеленеді. Оны жетекшілер де жиі қолданады. Бұл 
құбылыс шешім процесіне белсенді ықпал етеді, оның меха-
низмдерінің бірі бола түседі. 
Коллегиялық басқаруды таңдау мәселелерінде, басқа жағ-
дайларға қарағанда, «
көпшілік
 
пен
 
азшылықтың
 
норматив

тік
 
мінез
-
құлқын
» зерттеу тұрғысында сипатталған жалпы құ-
былыстар кешені көрініс береді (С. Московиси және басқала-
ры). Шешім қабылдау процестері стрессогендікпен ерекше-
ленеді, сондықтан оларда көпшілік пен азшылықтың мінез-
құлықтық стилінде айырмашылық күшейе түседі. Олардың 
таңдау қорытындысына ықпалы оған топ мүшелерінің жауаптық 
әсерлерінің күшімен, жылдамдығымен және сипатымен ерек-
шеленеді. 


166 
Идиосинкразикалық
 
несие
құбылысын Е. Холандер сипат- 
таған. Бұл – топтың девианттік мінез-құлықты (жалпытоптық 
нормалардан ауытқитын) өзіндік шешуі. Топ мүшесінің пікірі 
нормалардан өзінің мәртебесіне және топтық мақсаттарға 
жетудегі бұрынғы үлесіне пропорционал ауытқуы мүмкін. Бұл 
құбылыс топтық дамумен байланыстағы инновациялар жағ-
дайында күшейе түседі. Бұл құбылыс жетекші іс-әрекетінде 
және таңдау жағдайларында, олардың механизмдері бола оты-
рып, аса күшті байқалады. 
Қарастырылған құбылыстардың барлығы бір-бірімен 
өзара
 
байланысқан
– өздерінің байқалуы мен бағытталуы шамасын, 
сондай-ақ басқаларға тәуелділігінің мәнін өзгерте алады. Олар 
шешім шығару механизмдері болып табылады. 
Басқару
 
шешімдерінің

жеке
 
айырмашылықтары
 
 
Басқару шешімдерін қабылдау процестері өздерінің күрделі-
лігіне қарай үлкен жеке вариативтілікпен сипатталады. 
Жекелену құбылысы тұлғаның жеке психологиялық сапа- 
ларының бүкіл жиынтығымен шартталады. Тұлғалық сапалар 
басқару шешімдерін қабылдау процестеріне ықпал ететін 
субъективтік
 
факторлардың
өте маңызды санатын құрайды. 
Олардың болуы шешім қабылдау теориясының аса маңызды 
іргелі құбылысын шарттандырады: шешімдердің нақты (дес-
криптивтік) бейнесінің нормативтікпен (идеалдық-нақтылық-
пен) дәл келмеуі шешімді ең көп шамада «деформациялай- 
ды», субъективтік факторларға психологиялық өзіндік сипат 
береді. 
Субъектілік факторлар жиынтығын негізгі үш категория бө-
леді: 
тұрақты

жалпы
 
және
 
жеке
. Адамның психикалық ұйым-
дасуының ең типтік ерекшеліктері тұрақты болып есептеледі, 
шешімдер процесінде байқалатын және анықталатын, оларға 
кіретіндер: таңдаудағы тиімділіктен ауытқулар, ақпаратты өңдеу 
процесінің өзіндегі келісім мен қарама-қайшылықтарға ұмтылу, 
психика қызметінің бірарналы принципі, т.б. 
Жалпы сипаттамаларға барлық адамдарға тән ерекшеліктер 
жатады. Бірінші кезекте – олардың жеке мүмкіндіктерін 
шектеу



167 
Жеке сипаттамалар – бұл жалпы ерекшеліктердің ұсы- 
нылу шамасы мен формасындағы айырмашылық. Субъектінің 
тұлғалық сапалары жеке сипаттамалардың айрықша тобын 
құрайды: 
1. Жеке сапалардың шешімдердің процесіне ықпалының 
маңызды заңдылығы болып табылатыны – оның шешімдердегі 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   179




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет