Нанотехнологиялар

Сұйық электр күштік микроскопия
Доктор Джейсон Уазоп На&ег) С В Е ^ н е н биологиялық на- 
носенсорларда қолдануға болатын, наномасштабтағы зарядтар- 
ды өлшеу тәсілдерін ашты. Сұйық электркүшті микроскопия, не­
месе СЭКМ (ҒЕҒМ - йиігі еіесігісаі &гсе тісгозсору) көмегімен, ол 
бір молекуладағы кішкентай зарядтарды өлшеп үйренді. СЭКМ 
биологиялық мембраналардың липидтерін (майлар) қосқанда, әртүрлі 
биологиялық жүйелер үшін қолданылады. Хафнер зертханасының 
қызметкерлері сұйық және гельдік фазадағы мембраналарда майдың 
жиналуын бақылау үшін СЭКМ қолданды.
БИОЛОГИЯЛЫҚ СЕНСОРЛАР ЖӘНЕ МАРКЕРЛЕР
Биологиялық наносенсорларды жасау саласындағы ғалымдардың 
тағы бір жетістігі стоматологияға жатады. Сілекей ауыз қуысын та- 
залайды және тісті бұзылудан қорғайтындығы белгілі. Калифорния 
(АҚШ) штатының университеті жанындағы стоматология Мектебінің 
ғалымдарының ойынша, сілекей адамның жалпы денсаулығының 
индикаторы сияқты әсер етеді. Сілекей көптеген ақуыздар, гармон- 
дар, антиденелерден және басқа молекулалық субстанциялардан 
тұрады. Дәвид Вонг фауігі Шэп§) профильдің пікірінше, сілекейді 
диагностикалық тестілеудің үлкен жетістігі, бұл әдістің инвазивті 
еместігі болып табылады, яғни, хирургиялық араласуды талап етпейді. 
Сілекейдің сынамасын ешқандай бір қауіпсіз, күйзеліссіз және қанмен 
байланысты, сынақтамалармен салыстырғанда, жұқтырудың әлеуетті 
мүмкіндігінсіз алуға болады. Сонымен қоса, бұл жерде ешкімді ине- 
мен піскілеудің керегі жоқ. Вонг әріптестерімен бірге төрт РНҚ (ри- 
бонуклейн қышқылы) молекулаларының қауіпті ісікпен байланысты 
құрамын өлшеу үшін биологиялық наносенсорларды қолданады. 
Олар 91 % дәлдікпен мүлдем сау және ауыз қуысының қауіпті ісігімен 
ауыратын адамдарды анықтады. Осындай дәл әдістерді иелене оты- 
рып, кез-келген дантист сілекей талдауының негізінде қауіпті ісіктің 
бар екендігін лезде және оңай анықтай алады. Вонгтың ойынша, 
болашақта сілекейде биологиялық маркерлердің талдауы негізінде 
аурудың басқа түрлерінің ертедегі диагностикаларының әдістерін 
өңдеуге болады, (мысалы, сүт безінің, жұмыртқалардың және өт 
безінің қауіпті ісігінің, Альцгеймер, СПИД аурулары, қант диабеті

және остеопороз). Биологиялық мембраналардың жоғары дәлдікті тал- 
дауын орындау мүмкіндігі биологиялық наносенсорларды ғалымдар 
мен инженерлердің тағы да бір қуатты құрылғысына айналдырады.
БИОЛОГИЯЛЫҚ ЧИПТЕР
ДНҚ-сенсорында ДНҚ-ның бір спиральді молекуласы басқа 
бір спиральді ДНҚ молекулаларының қоспасының арасында 
нуклеотидтердің қосымша тізбектілігін іздеу үшін қолданылады. 
Қазіргі уақытта осы әсердің негізінде жаңа биологиялық наносенсор- 
лар жасалынуда. ДНҚ-чип, немесе биологиялық чип (биочип), ДНҚ- 
ның бетке бекітілген бірнеше қысқа молекулаларына негізделген. 
ДНҚ-ның реттелген молекулалары ғалымдарға бірмезгілде мыңдаған 
гендерді талдауға мүмкіндік береді. Биочип гендердің биологиялық 
маркерлерінің тәртібін және биологиялық үлгідегі нуклеотидтердің 
тізбектелуін 
зерттеудің 
маңызды 
құралы 
болып 
табылады. 
Биочиптердің көмегімен алынған нәтижелерді пайдалана отырып, 
генетиктер мен дәрігерлер көптеген аурулардың алдын алу үшін 
сауықтыру шараларды өңдей алады.
Жаңа наносенсорларды зерттеу, жасау, енгізудің маңыздылығы 
9-тарауда аса толық қарастырылады.

жүктеу/скачать 4,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: