Маркс К., Энгельс Ф.
9 томдык тандамалы шыгармалары. 2-т.
Алматы,
1988. З-б.
24
дардын мэлхметтерш толыктырады, ез корытындыларымен каруланды-
рады жене кубылыстарды жан-жакты зерттеуге мумкхндхк жасайды.
Арнайы елеуметтанулык теориялар адамдардын енбек, саяси жене
езге де кызметшщ елеуметпк аспектхлерш ашады, олардын елеуметт^к
жагдайларын (айталык, калалык немесе селолык), отбасылык жене жеке
басыньщ турмыстык жагдайларын ашып корсетедх. Олар экономикалык,
саяси, кукыктык жэне баска да когамдык катынастар жуйесшде жеке
тулганын жене ер турл 1 елеуметпк топтардын езш-езх елеуметпк жагы
нан корсету мумкшд!ктерш бейнелейдх. Бул жердеп эцпме — осы каты
настардын ерекше аспектхлерх туралы, эсхресе ондагы адамдардын омхр|
мен кызметшщ мумкшдхктерх, олардын елеулх кажеттшктерх мен мудце-
лерш канагаттандыру дэрежесх жоншде болып отыр. Арнайы элеуметта
ну теориялары денгейшде жасалган дэлелд! корытындылардьщ ер турл1
когамдык жене гуманитарлык гылымдар ушш маныздылыгы да еркилы.
Накты елеуметтанулык зерттеулер кептеген когамдык жене гумани
тарлык гылымдар шенбершде когамдык эмхрдхн кайсыбдр процестер! ту
ралы жедел мэлхметтер алу немесе адамдардын бул процестерге катына-
сын аныктау максаттарында журпзхледх. Сонын аркасында бул зерттеу
лер, кай гылымньщ саласына сэйкестендхрхле журпзхлсе де, зерттелген
кубылыстар мен процестер женшде мейлшше дэл мэлхметтер алуга мум-
кшд1к тудырады. Осы жедел акпараттарды пайдалана отырып, когамдык
0М1рд1н жекелеген кубылыстарын жан-жакты карастырумен катар, кубы-
лыстардын кайсыбхр элеуметок жуйедегх жэне жалпы когамдагы орны
мен ролхн накты ашуга мумкхндхк жасайды, когам емхрхндегх макро жэне
микро процестердщ езара эрекеттерш аныктайды.
Сайып келгенде, элеуметтану — когамнын омхр сурушщ жэне дамуы
нын зандылыктарынын калыптасуы женшдеп гылым. Ол элеуметок
фактшердх, урдхстердх, катынастарды, жеке адамдар мен элеуметок топ
тардын кызметш, олардын ролхн, статусын жэне элеуметпк мшез-кулкын,
булардын институттык формада уйымдастырылуын зерттеумен айна-
лысады. Элеуметтанудын ез алдына жеке гылым болып калыптасуына
О. Конт, Г. Спенсер, т.б. кернектх элеуметтанушылардын тужырымдама-
лары мен хлхмдерх зор ыкпал етп.
25
|