Негіздері

225 
Шеміршек дифферондары және хондриогистогенезі 
Шеміршек ұлпаларының дамуы ұрықтық және
 
постэмбриональді ӛсу 
кезінде регенерациялық жолмен жүзеге асады. Шеміршек ұлпасы 
мезенхимадан даму барысында жасушалардың дифферон қатарынан
 
бағаналы, жартылай бағаналы жасушаларды, хондробластар мен 
хондроциттерді
түзеді.
Бағаналы 
жасушалар
– 
дӛңгелек 
пішінді, 
ядросы 
мен 
цитоплазмасының ара қатысы ӛте жоғары, ядросындағы хроматині диффузды 
орналасқан, органеллалары нашар дамыған. 
Жартылай бағаналы жасушалар
– пішіні ұзынша созылыңқы, ядросы 
мен цитоплазмасының ара қатысы тӛмендеу, бос рибосомалар мен түйіршікті 
эндоплазмалық тордың мембраналары біліне бастаған. 
Хондриобластар 
– шеміршек бастамасы, әлі жас жасушалар, пішіні 
жалпақ, жіп тәрізді, пролиферациялық қасиетке ие, шеміршектің аралық 
затын (протеогликандарды) синтездейді. Бұлар фибробластардың бір түрі 
болып саналады. Цитоплазмасы базофильді боялған, РНҚ-на ӛте бай. 
Цитоплазмасында жақсы дамыған түйіршікті, түйіршіксіз эндоплазмалық 
тор, Гольджи аппараты бар – жасушалар. Хондробластар шеміршек тінінің 
ӛсуіне қатысады және даму барысында хондроциттерге айналады. 
Хондроциттер
– шеміршектің ең негізгі жасушалары. Пішіні сопақша, 
кӛп бұрышты, аралық затта жекеленіп, кейде топтаса орналасады. Топтаса 
орналасқан хондроциттерді «изогенді топтағы» шеміршек жасушаларына 
жатқызады, олар бір ғана хондроциттің бӛлінуінен пайда болған топ. 
Изогенді топтағы хондроциттердің үш түрі бар: 
-
Бірінші түрдегі хондроциттердің ядросы мен цитоплазмасының ара 
қатысы ӛте жоғары, пластикалық комплексі, митохондриялар, бос 
полисомалары цитоплазмасында жақсы дамыған. Хондроциттер митоз 
жолымен қарқынды бӛлінеді, сондықтан изогенді топты түзетін жасушалар 
қатарына жатады. Мұндай хондроциттер жас шеміршек ұлпасында кӛптеп 
кездеседі. 
-
Екінші түрдегі хондроциттердің ядросы мен цитоплазмасының ара 
қатысы тӛмендеген, ДНҚ синтезі нашар, бірақ жақсы дамыған түйіршікті 
эндоплазмалық тор мен гликозаминогликандар синтезіне қатысатын 
органеллалары бар. Сондықтан мұндай хондроциттер шеміршек ұлпасының 
жасуша аралық затындағы протеогликандар мен гликозаминогликандардың 
синтезіне қатысады. 
-
Үшінші түрдегі хондроциттердің ядросы мен цитоплазмасының ара 
қатысы ӛте тӛмен, бірақ цитоплазмасында күшті дамыған және ретімен 

226 
орналасқан түйіршікті эндоплазмалық торлары бар – жасушалар. Бұл 
жасушалар белок синтезі мен оның секрециясына қатысады. 
 Жіктелуі
, оның құрылыс-қызметінің ерекшелігіне және құрамындағы 
талшықтарының ара қатысына байланысты жүргізіліп, үш түрге ажыратылған: 

жүктеу/скачать 8,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: