№
|
Тақырыптың атауы
|
Сағат саны
|
|
Биологияға кіріспе (1 сағат).
|
|
1.
|
«Жалпы биология негіздері» пәнінің жаратылыстану-ғылыми пәндер жүйесіндегі орны, мақсаты мен міндеттері. Жалпы биология - биологиялық заңдылықтарды, тіршілік әлемінің көптүрлілігін, тірі материяның құрылым деңгейлерін зерттейтін пән.
Топсеруен.
Тіршілік әлемінің көптүрлілігімен танысу үшін табиғатқа топсеруен жасау.
|
1
|
|
I бөлім. Жасуша— тіршіліктің бірлігі (14 сағат ).
|
|
|
I тарау. Жасушаның химиялық құрамы (5 сағат).
|
|
2.
|
Цитология пәні және міндеттері. Зерттеу әдістері және олардың басқа биологиялық ғылым салалары мен медицина және ауыл шаруашылығы өндірісі үшін маңызы.
|
1
|
3.
|
Жасушаның ашылу тарихы.
|
1
|
4.
|
Жасушалық теория — ХІХ ғасырдың ең үлкен жаңалығы. Жасушалық теорияның негізгі қағидалары. Жасуша тірі организм құрылысының, дамуының және қызметінің негізгі бірлігі.
|
1
|
5.
|
Тірі материяның химиялық құрамының бірлігі. Өсімдіктер, жануарлар, саңырауқұлақтар мен бактерия жасушаларының химиялық құрамы. Химиялық элементтер, су және басқа бейорганикалық қосылыстар, олардың жасуша тіршілік әрекеттеріндегі рөлі.
|
1
|
6.
|
Органикалық заттар: көмірсулар, нәруыздар, нуклеин қышқылдары, АТФ, липидтер, олардың элементарлық құрылысы, жасушадағы рөлі. Ферменттер, олардың тіршілік процестерін реттеудегі рөлі.
№1 зертханалық жұмыс.
Тірі ұлпаларда ферменттердің катализдік белсенділігі.
|
1
|
|
ІI тарау. Жасушаның құрылымы мен қызметі (3 сағат).
|
|
7.
|
Жасушалық құрылымдар: плазмалық мембрана, цитоплазма, эндоплазмалық тор, Гольджи жиынтығы және лизосомалар, митохондриялар, пластидтер, қозғалыс органоидтері, олардың құрылысы мен атқаратын қызметтері; жасушалық қосындылар.
№2 зертханалық жұмыс.
Пияз қабықшасының жасушасындағы плазмолиз және деплазмолиз.
|
1
|
8.
|
Ядро, оның құрылысы және қызметі. Ядроның жетекші рөлі.
|
1
|
9.
|
Прокариоттық және эукариоттық жасушалар, олардың құрылысындағы ерекшеліктер.
№3 зертханалық жұмыс.
Өсімдік, жануар және бактерия жасушаларының құрылысы. Олардың құрылысындағы айырмашылықтарды табу.
|
1
|
|
ІІI тарау. Жасушаның энергиямен қамтамасыз етілуі (2 сағат).
|
|
10.
|
Биологиялық жүйелердегі зат алмасу және өздігінен реттелуі. Фотосинтез — күн энергиясының органикалық заттың энергиясына өзгеруі. Биологиялық «аккумуляторларда» жарық энергиясының қорлануы. Фотосинтездің жарық және қараңғы сатылары, судың фотолизі.
|
1
|
11.
|
Органикалық заттардың тотығуы есебінен жасушаның энергиясымен қамтамасыз етілуі. Биологиялық тотығу және жану. Анаэробтық және аэробтық гликолиз. Митохондриялар — жасушаның энергиялық стансасы.
|
1
|
|
ІV тарау. Тұқым қуалау ақпараты және оның жасушада жүзеге асырылуы (4 сағат).
|
|
12.
|
Генетикалық ақпарат. Н.К. Кольцов. ДНҚ — нәруыз синтезделу үшін матрица (қалып) болып табылады. ДНҚ-ның екі еселенуі (редупликациясы). ДНҚ матрицасына сәйкес ақпараттың РНҚ-ның түзілуі.
|
1
|
13.
|
Генетикалық код. Генетикалық кодтың қасиеттері. Нәруыздың биосинтезі. Транскрипцияның реттелуі.
|
1
|
14.
|
Гендік және жасушалық инженерия.
|
1
|
15.
|
Транскрипция мен трансляцияның бактерияларда реттелуі. Бұл процестердің жоғары сатыдағы организмдерде реттелуі.
|
1
|
|
II бөлім. Организмдердің көбейуі және жеке дамуы (6 сағат).
|
|
|
V тарау. Өзін-өзі ұдайы өндіру — тіріге тән жалпылама қасиет (4 сағат).
|
|
16.
|
Митоз жыныссыз көбеюдің негізі екендігі, оның фазалары. Митоздың биологиялық мәні.
|
1
|
17.
|
Организмдердің көбею формалары. Жыныссыз көбеюдің түрлері. Жынысты көбею.
|
1
|
18.
|
Мейоз және оның биологиялық мәні. Мейоздың фазалары. Сперматогенез. Овогенез.
|
1
|
19.
|
Жануарлар мен гүлді өсімдіктердегі ұрықтану. Ұрықтанудың биологиялық маңызы.
|
1
|
|
VІ тарау. Организмдердің жеке дамуы (2 сағат).
|
|
20.
|
Организмдердің жеке дамуының элементарлық түсінігі. Жасушалардың бөлінуі, өсуі, жіктелуі, органогенез, даму, қартаю, даралардың өлуі. Ұрықтардың ұқсастығы.
|
1
|
21.
|
Организмнің біртұтас екендігі. Өзгергіш жағдайларға организмнің бейімделу деңгейлері. Өзіндік реттелу. Организмнің бастапқы даму кезеңдеріне сыртқы орта жағдайларының әсері. Биологиялық сағат. Анабиоз.
|
1
|
|
IІI бөлім. Генетика және селекция негіздері (13 cағат ).
|
|
|
VІІ тарау. Тұқым қуалаушылықтың негізгі заңдылықтары (5 сағат).
|
|
22.
|
Генетиканың қысқаша даму тарихы. Белгілердің Г.М.Мендель ашқан тұқым қуалау заңдылықтары. Тұқымқуалаушылықты зерттеудің гибриодологиялық әдісі. Моногибридтік шағылыстыру. Бірінші ұрпақтың біркелкілігі.
№4 практикалық жұмыс.
Қарапайым генетикалық есептер шығару.
|
1
|
23.
|
Доминанттылық заңы. Екінші ұрпақта белгілердің ажырауы. Ажырау заңы. Гомозиготалы және гетерозиготалы даралар.
|
1
|
24.
|
Генотип және фенотип. Аллельді гендер. Талдаушы шағылыстыру. Толық және толық емес доминаттылық. Тәуелсіз тұқым қуалау. Гендердің тіркесіп тұқым қуалауы.
|
1
|
25.
|
Сандық және сапалық белгілердің тұқым қуалауына орта жағдайларының әсері. Реакция нормасы.
|
1
|
26.
|
Жыныстың генетикалық анықталуы. Жыныспен тіркес тұқым қуалау. Гендердің өзара әрекеттесуі. Цитоплазмалық тұқым қуалаушылық. Адамның генетикалық әртүрлілігі. Адамның генетикалық денсаулығына ортаның әсері. Адамның генетикалық аурулары.
|
1
|
|
VІІІ тарау. Өзгергіштіктің заңдылықтары (4 сағат).
|
|
27.
|
Модификациялық және тұқым қуалайтын өзгергіштік. Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің типтері. Гендік, хромосомалық, геномдық мутациялар. Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің гомологтік қатарлар заңы.
№5зертханалық жұмыс.
Модификациялық өзгергіштіктің вариациялық қатарын және вариациялық қисық сызығын құрастыру.
№6 зертханалық жұмыс.
Организмдердің өзгергіштігі.
|
1
|
28.
|
Мутацияларды экспериментальдық жолмен алу. Адамның тұқым қуалайтын өзгергіштігі.
|
1
|
29.
|
Генетика және медицина. Адамның тұқым қуалаушылығын зерттеу әдістері. Адамның кейбір тұқым қуалайтын ауруларының алдын алу және емдеу. Резус-фактор.
№ 7практикалық жұмыс.
Өзіңе шежіре құрастыр.
|
1
|
30.
|
Туыстық некенің жағымсыздығы. Медициналық-генетикалық кеңес беру.
|
1
|
|
IX тарау. Генетика және селекция (4 сағат).
|
|
31.
|
Жануарларды қолға үйрету селекцияның бастапқы кезеңі екендігі. Мәдени өсімдіктердің шығу орталықтары. Жануарларды қолға үйрету аймақтары. Үй жануарларының шығу тегі.
|
1
|
32.
|
Заманауи селекцияның әдістері. Сұрыптау үшін өзгергіштіктің маңызы. Сұрыптау және оның шығармашылық рөлі. Тұқымқуалайтын сапаны бағалау.
|
1
|
33.
|
Туыстық шағылыстыру және оның селекциядағы маңызы. Гетерозис, оны ауыл шаруашылығында қолдану.
|
1
|
34.
|
Полиплоидия. Әріден будандастыру. Жасанды мутагенез. Олардың селекциядағы маңызы. Селекция жетістіктері.
№8 зертханалық жұмыс.
Жергілікті өсімдік іріктемелерінің фенотиптері.
|
1
|
|
IV бөлім. Эволюция ( 23 сағат).
|
|
|
Х тарау. Эволюциялық идеялардың дамуы. Эволюцияның дәлелдемелері (4 сағат).
|
|
35.
|
Эволюциялық түсініктердің шығуы және дамуы. Эволюционизмнің алғы шарттары. Ламарктың эволюциялық теориясы.
|
1
|
36.
|
Ч.Дарвин және оның түрлердің пайда болу теориясы. Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының негізгі ұстанымдары. Эволюцияның синтетикалық теориясының шығуы.
|
1
|
37.
|
Эволюцияның дәлелдемелері. Эмбриологиялық дәлелдемелер. Морфологиялық дәлелдемелер. Палеонтологиялық дәлелдемелер. Эволюцияның биогеографиялық дәлелдемелері.
|
1
|
38.
|
Түр. Түрдің критерийлері. Популация.
№9 зертханалық жұмыс.
Әр түрге жататын өсімдіктердің морфологиялық ерекшеліктері.
|
1
|
|
ХI тарау. Эволюциялық процестің механизмдері (7 сағат).
|
|
39.
|
Өзгергіштіктің эволюциялық процестегі рөлі. Мутациялық өзгергіштік. Үйлесімдік өзгергіштік.
|
1
|
40.
|
Табиғи сұрыпталу-эволюцияның бағыттаушы факторы.
|
1
|
41.
|
Тіршілік үшін күрес. Түрішілік күрес. Түраралық күрес. Сұрыптаудың тиімділігі.
|
1
|
42.
|
Популяциялар ішіндегі табиғи сұрыпталудың формалары. Қозғаушы сұрыптау.
|
1
|
43.
|
Тұрақтандырушы сұрыптау. Гендер дрейфі. Популяциялық толқындар. Оқшаулану.
|
1
|
44.
|
Бейімділік. Қорғаушы рең. Жасырушы рең. Мимикрия (еліктеуші рең). Сақтандырушы рең. Бейімділіктің жетілдірілуі және оның салыстырмалы сипаты.
№10 зертханалық жұмыс.
Организмдердің бейімделгіштігі.
|
1
|
45.
|
Түртүзілу. Эволюциялық процестің негізгі бағыттары. Эволюция бағыттарының арақатынасы.
№11 зертханалық жұмыс.
Өсімдіктердегі ароморфоздар және бунақденелілердегі идиоадаптациялар.
|
1
|
|
ХII тарау. Жерде тіршіліктің пайда болуы (2 сағат).
|
|
46.
|
Тіршіліктің пайда болуы туралы көзқарастардың дамуы. Жерде тіршіліктің пайда болуы туралы теориялар. Л.Пастердің тәжірибесі.
|
1
|
47.
|
Органикалық молекулалардың абиогендік синтезі. Тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі көзқарастар. Қазіргі кезде Жерде тіршіліктің пайда болуы мүмкін бе?
|
1
|
|
ХIII тарау. Жерде тіршіліктің дамуы (6 сағат).
|
|
48.
|
Криптозойда тіршіліктің дамуы. Архей. Протерозой. Жануарлардың алуантүрлілігінің күрт жоғарылауы. Палеозой заманында тіршіліктің дамуы. Кембрий, Ордовик, Силур, Девон, Тас көмір, Пермь.
|
1
|
49.
|
Мезозой заманында тіршіліктің дамуы. Триас. Юра. Бор. Кайнозой заманында тіршіліктің дамуы. Палеоген. Неоген. Антропоген.
|
1
|
50.
|
Органикалық дүниенің алуантүрлілігі.
|
1
|
51.
|
Жүйелеудің ұстанымдары. Жүйелеудің шығуы. Жасанды және табиғи жүйелер. Организмдерді жіктеу.
|
1
|
52.
|
Тіршіліктің жасушалық емес формалары — вирустар, фагтар.
|
1
|
53.
|
Тіршіліктің жасушалық формалары, олардың ядросыздарға және ядролыларға бөлінуі. Прокариоттар. Эукариоттар.
|
1
|
|
ХIV тарау. Адамның шығу тегі (4 сағат).
|
|
54.
|
Адам шығу тегінің дәлелдемелері. Адам мен адам тәрізді маймылдардың ұқсастығы және айырмашылықтары.
|
1
|
55.
|
Еңбек және адамның пайда болуы. Антропогенездің алғышарттары.
|
1
|
56.
|
Алғашқы адамдар. Ежелгі адамдар. Ертедегі адамдар. Қазбадан табылған осы заманғы типтес адамдар.
|
1
|
57.
|
Адам нәсілдері. Нәсілшілдіктің дәрменсіздігі. Нәсілшілдіктің кертартпалық мәні.
|
1
|
|
V бөлім. Экология негіздері (11 сағат).
|
|
|
XV тарау. Экожүйелер (7 сағат ).
|
|
58.
|
Экология пәні. Ортаның экологиялық факторлары.
|
1
|
59.
|
Биотикалық оптимум. Организмдердің тіршілік ортасына бейімделуі.
|
1
|
60.
|
Әртүрлі түр популяцияларының, экожүйелердің өзара әрекеттесулері.
|
1
|
61.
|
Бірлестіктер. Экожүйелер. Бірлестіктердегі организмдердің қызмет атқаратын топтары. Экожүйелердің мысалдары.
|
1
|
62.
|
Энергия ағымы және қоректік тізбектер. Экологиялық пирамида. Экожүйелердің өнімдері. Экожүйелердің қасиеттері. Өздігінен реттелу.
|
1
|
63.
|
Экожүйелердің ауысуы. Адамның әрекетіне байланысты экожүйелердің ауысуы. Агроценоздар.
|
1
|
64.
|
Экологиялық білімді адамның практикалық әрекетіне пайдалану.
|
1
|
|
XVI тарау. Биосфера. Адам әрекетінің биосфераға әсері. Биосфераны қорғау (4 сағат).
|
|
65.
|
Биосфера туралы В.И.Вернадскийдің ілімі. Биосфераның құрамы: тірі зат, түрлік құрамы. Табиғатта көміртек пен азот айналымы. Тірі организмдердің шөгінді жыныстарды және топырақты түзудегі рөлі.
|
1
|
66.
|
Адамның биосферадағы рөлі. Ауқымды экологиялық проблемалар.
|
1
|
67.
|
Қоғам және қоршаған орта. Халық санының артуы. Индустриялық тұтынушылар қоғамы. Халықаралық ынтымақтастық және кедейлікпен күрес. Экологиялық қауіпсіздіктің концепциялары.
|
1
|
68.
|
Қазақстан Республикасының экологиялық проблемалары. Тұрақты даму.
|
1
|
